12 Mart 1971 Askerî Müdahalesi Sonrası Ara Rejim ve Türkiye Siyasetine Etkileri (1971-1974)

12 Mart 1971 tarihinde dönemin Başbakanı Süleyman Demirel’e askerler tarafından gönderilen muhtıra, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde askerlerin sivil ve seçilmiş siyasi iktidara yönelik doğrudan ikinci müdahalesi olmuştur. Bu müdahaleyle iktidardaki Başbakan Süleyman Demirel ve tek başına kurmuş olduğu Adalet Partisi Hükümeti iktidardan uzaklaştırılmıştır. Muhtıranın ve askerin tekrar siyasete müdahalesinin etkileri, yaklaşık 3 buçuk yıl kadar sürmüş, bu süre içerisinde, 1972 yılında CHP’nin 34 yıllık genel başkanı ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ikinci Cumhurbaşkanı olan İsmet İnönü, partide düzenlenen olağanüstü kurultayı kaybederek yerini partinin Zonguldak Milletvekili ve eski genel sekreteri Bülent Ecevit’e bırakmıştır. Muhtıranın etkileri 1973 yılında yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimi sürecine de yansımıştır. Askerler ve sivil siyasetçiler, Cumhurbaşkanı adayı konusunda karşı karşıya gelmiştir. İki sivil siyasi lider Süleyman Demirel ve Bülent Ecevit’in, askerlerin gösterdiği Cumhurbaşkanı adayı Orgeneral Faruk Gürler’e karşı işbirliği yaparak ortak aday belirlemeleri sonucu, Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde sivil siyasetçilerin dediği olmuştur. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yaşanan bu krizin de aşılmasından sonra, 1973 yılının Ekim ayında genel seçimlerin yapılmasına karar verilmiştir. Belirlendiği tarihte ve yüksek bir katılımla gerçekleşen bu genel seçimleri, Cumhuriyet Halk Partisi kazanmıştır. Genel Başkan Ecevit, kendisinden sonra en yüksek oyu alan Demirel’le bir koalisyon hükümeti kurmak istemediğinden, Milli Selamet Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan’la görüşmelere başlamıştır. Bu görüşmeler sonucunda, Bülent Ecevit, 1974 yılının Şubat ayında Necmettin Erbakan ile ortak bir koalisyon konusunda anlaşmıştır. CHP-MSP Hükümeti’nin kurulmasıyla, yaklaşık 3 buçuk yıl süren 12 Mart 1971 ara rejim süreci sona ermiştir.

Interim Regime After March 12, 1971 Military Intervention and the Effects to the Turkish Politics (1971-1974)

On March 12, 1971, Prime Minister of Republic of Turkey, Süleyman Demirel was given a memorandum by the soldiers. This memorandum was soldiers’ second direct intervention to the civilian and selected political power in the history of the Republic of Turkey. As a result of this military intervention, ruling Prime Minister Süleyman Demirel and his Justice Party Government (AP) fell from power. Impact of the military intervention on Turkish politics was about three and a half years. In this process, İsmet İnönü, the 34-year-old Chairman of the Republican People’s Party (CHP) and second president of the Republic of Turkey, lost his place in the party. Former general secretary, Bülent Ecevit, became the new Chairman of the CHP. The memorandum also affected the presidential elections held in year of 1973. The soldiers and civilian politicians have faced about presidential candidate. The candidate, who by Süleyman Demirel and Bülent Ecevit, elected as president. The general elections were held in October, 1973. Republican People's Party (CHP), led by Bülent Ecevit, has won the elections. But he had to set up a coalition government. Ecevit did not want to set up a coalition government with Süleyman Demirel. Ecevit has formed a coalition government with Necmettin Erbakan-led National Salvation Party (MSP). As the result of formation of this civilian coalition government, the interim regime has ended.

___

  • Ak Günlere: CHP 1973 Seçim Bildirgesi, Yayın yeri belirsiz, 1973 Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi, Cilt 10, Toplantı 12, 7 Mart 1973 Cumhuriyet, 11 Eylül 1973
  • Cumhuriyet, 13 Mart 1971
  • Cumhuriyet, 15 Mayıs 1972
  • Cumhuriyet, 17 Nisan 1972
  • Cumhuriyet, 2 Mart 1973
  • Cumhuriyet, 2 Mart 1973
  • Cumhuriyet, 27 Mart 1973
  • Cumhuriyet, 3 Nisan 1973
  • Cumhuriyet, 6 Mart 1973
  • Cumhuriyet, 6 Mart 1973
  • Cumhuriyet, 7 Mart 1973
  • Ertem, B. (2014), “Türkiye Cumhuriyeti Tarihinde Asker-Sivil İlişkileri (1923-2000), Modern Türkiye Tarihi, (ed.Ali Satan, Süleyman Beyoğlu), İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları, s.423-440
  • Ertem, B. (2016). Türk siyasetinde asker-sivil ilişkileri (1960-1971). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 132-149
  • Günaydın, 12 Ekim 1972
  • Hürriyet, 15 Ekim 1973
  • Hürriyet, 22 Mart 1971
  • Hürriyet, 25 Nisan 1972
  • Hürriyet, 8 Mayıs 1972
  • Hürriyet, 9 Mayıs 1972
  • Kili, S. (1976). 1960-1975 Döneminde Cumhuriyet Halk Partisi’nde Gelişme-ler: Siyaset Bilimi Açısından Bir İnceleme. İstanbul: Boğaziçi Üniver-sitesi Yayınları.
  • Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 3, Cilt 36, 22 Mart 1973
  • Millet Meclisi Tutanak Dergisi, Dönem 4, Cilt 1, 1 Şubat 1974; Cumhuri-yet Senatosu Tutanak Dergisi, Cilt 13, 1 Şubat 1974
  • Milletvekilli Genel Seçimleri: 1923-2011, (2012), Türkiye İstatistik Kuru-mu (TÜİK), Yayın no.3685, Ankara
  • Milliyet, 13 Mart 1971
  • Milliyet, 2 Şubat 1974
  • Milliyet, 26 Ocak 1974
  • Mirkelamoğlu, N. (1975). İnönü Ecevit’i Anlatıyor, Kervan, İstanbul
  • Neziroğlu, İ. ve Yılmaz, T. (2015), Koalisyon Hükümetleri, Koalisyon Protokolleri, Hükümet Programları ve Genel Kurul Görüşmeleri,
  • TBMM, AnkaraSon Havadis, 5 Şubat 1973
  • TBMM Tutanak Dergisi, Cilt 12, Toplantı 12, 13 Mart 1973 TBMM Tutanak Dergisi, Cilt 12, Toplantı 12, 6 Nisan 1973
OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi-Cover
  • ISSN: 2528-9527
  • Yayın Aralığı: Aylık
  • Yayıncı: ADAMOR Toplum Araştırmaları Merkezi
Sayıdaki Diğer Makaleler

İhsan Sungu’ nun Program Değerlendirme Modelinin Avrupa ve Amerika’da Yaygın Kullanılan Program Değerlendirme Modelleri ile Karşılaştırılması

Yalçın DİLEKLİ, Savaş KARAGÖZ

Küreselleşmede Kültürel Geçişler ve Psikolojik Yansımaları

Özlem Karadağ Ak, Mustafa Atilla Arıcıoğlu

Öğretmenler ile Lise ve Üniversite Öğrencilerindeki Narsisizm Kişilik Özellikleri Benlik Saygısı ve Duygu Gereksinimi Arasındaki İlişkiler

Mehmet Ertuğrul UÇAR, Bilge Konal

Yalnızlığı Azaltma Psiko-Eğitim Programının Yaşlıların Yalnızlık Düzeyine Etkisi

Hanife AKGÜL, Binnur YEŞİLYAPRAK

Orta Doğu’da Ulus Devlet Formasyonun Ortaya Çıkardığı Sorunlar ve Türkiye

Yaşar YEŞİLYURT

Türkiye, Lübnan ve Ürdün'de Bulunan Suriyeli Göçmenlerin Sağlık Hizmetlerine Erişimleri ve Hizmetlerin Sağlanması ile İlgili Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme

Ayman Saleh, Serdar Aydin, Orhan KOÇAK

Türkiye’de Siyasi İktidarların Değişimine Bağlı Olarak Orta Öğretim(Lise) Tarih Ders Kitaplarında Osmanlı Padişahı İmajı: II. Abdülhamit Örneği

Eray ALACA

Üniversite Öğrencilerinin Çokkültürlülük Bağlamında Toplumsal Farklılıklara Bakışı: Fakülte, Cinsiyet ve Ebeveyn Eğitimi Değişkeni Bazında Bir Araştırma

Gizem SENEM, Arda ARIKAN

Okul Öncesi Dönem Çocukların Ahlaki ve Sosyal Kural Bilgilerinin İncelenmesi

Ayşe MERİÇ, Arzu ÖZYÜREK

Öğretmen Adaylarında Psikolojik Sağlamlık

Rumeysa HOŞOĞLU, Aynur FIRINCI KODAZ, Tuğba YILMAZ BİNGÖL, Meryem VURAL BATIK