HAÇLI SEFERLERİNDE ÜÇ KADIN VE İSLÂM BİRLİĞİNİN SAĞLANMASI

Haçlılar'ın Yakındoğu'da başarılı olmalarının en önemli nedeni hiç şüphesiz, Müslümanlar arasındaki bölünmüşlük idi. İslâm birliğini sağlamak için ilk ciddi adımı İmâdüddin Zengî attı. Kazandığı başarıları Urfa'yı Haçlılar'ın elinden alarak, taçlandırdı. Bu girişimleri esnasında Dımaşk'ı da kendisine bağlamaya çalıştı ve şehrin yöneticisinin annesi ile evlendi. Ancak beklenmedik gelişmeler yüzünden şehri alamadı. Ölümüyle yerine geçen oğlu Nureddin de İslâm birliğini sağlama peşinde idi. O da Dımaşk'a hâkim olabilmek için şehrin yöneticisi Üner'in kızı ile evlendi. Haçlılar ile etkin mücadelede bu evliliğin faydalarını gördü. Nureddin'den sonra sahneye çıkan Selahaddin de, bu birliğin önündeki engel Halep ve Musul Zengîleri ile yakınlaşabilmek için, Nureddin'in dul eşi ile evlendi ve bu evliliğin faydalarını III. Haçlı seferlerinde elde etti. İslam aleminde bunlar olurken, Kudüs Kralı da erkek evladı olmadığı için kızını Avrupa'dan davet ettiği bir asil ile evlendirerek, Krallığını devam ettirmeye, bu topraklarda tutunmaya çalışıyordu. Evlilikler, toplumlar ve hanedanlar arasındaki yakınlaşma için İkinci Haçlı Seferi öncesi ve sonrasında oldukça etkin bir rol oynuyordu.

Three Women in the Crusades and Provision of Islamic Unity

The most prominent reason for the success of the Crusaders in the near east was undoubtedly the disunity among the Muslims. Imaduddin Zengi took his first serious step to ensure Islamic unity. He has been crowned with success when retaking Urfa from the Crusaders. During these attempts, he tried to annex Damascus and married up with the mother of the city governor. However, he could not take the mentioned city due to unexpected developments. His son Noureddin who took over when Imaduddin Zengi died also endeavored to ensure Islamic Unity; therefore, he got married to the city governor Uner's daughter, namely, in order to rule over Damascus. He reaped the benefits of this marriage in the effective struggle against the Crusaders. Thereafter Salahaddin married Noureddin's widow in order that he got closer to wealthy persons of Aleppo and Mosul who posed an obstacle against this unity, and reaped the benefits of this marriage in the third crusade. The king of Jerusalem was trying to maintain his existence in these lands and perpetuate his hold on the kingdom by by marrying off to a nobleman invited from Europe since he had no son during this time in the Islamic world. Marriages played a key role in the rapprochement between societies and dynasties in the pre-, during and post second crusade.

PDF

___

David Nicolle, İkinci Haçlı Seferleri, 1148, çev.: L. Ece Sakar, İstanbul 2014.
Munro D. C., The Kingdom of the Crusaders, Washington 1966.
Riley-Smith Jonathan, What were the Crusades?, 4. Baskı, San Francisco, 2009.
Yâzîcî Tâlib, “Halep”, DİA, İstanbul 1997, c. XV, s. 242.
Yazıcı Nesîmi, İlk Türk-İslâm Devletleri Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2002.
Ya’kubî, Ülkeler Kitabı, çev.: Murat Ağarı, Bayrak Matbaası, İstanbul 2002.
Mouton J. M., “Shayzar”, EI2 , c. IX, s. 410-411.
Üsâme b. Münkız, Kitâbü’l-İ’tibâr, çev.: Yusuf Ziya Cömert, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2012.
Urfalı Mateos Vekayi-Nâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162), Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2. Baskı, Ankara 1987.
Uludağ Süleyman, “Hankah”, DİA, İstanbul 1997, c. XVI, s. 42-43.
Tomar Cengiz, “Şam”, DİA, İstanbul 2010, c. XXXVIII, s. 312.
Tanman M. Baha, “Hankah”, DİA, İstanbul, 1997, c. XVI, s. 44;
Taneri Aydın, “Ca’ber Kalesi”, DİA, İstanbul 1992, c. VI, s. 526.
Şeşen Ramazan, Selahaddin Eyyubî ve Devlet, Çağ Yayınları, İstanbul 1987.
Şeşen Ramazan, Eyyûbîler”, DİA, İstanbul 1995, c. XII, s. 21.
Steven Runciman, Haçlı Seferleri Tarihi, çev.: Fikret Işıltan, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1987.
Sevim Ali, Suriye Selçukluları, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Basımevi, Ankara 1983.
Schick C., “The Mount of Olives”, Palestine Exploration Quartely, 1889, XXI, sayı: 4, s. 174-184.
Sallâbî Ali Muhammed, Eyyübi Devleti Selahaddin Eyyübi ve Kudüs’ün Yeniden Fethi, çev.: Şerafeddin Şenaslan, Ravza Yayınları, 1. Baskı, İstanbul 2010.
Sahillioğlu Halil, “Antakya”, DİA, İstanbul 1991, c. III, s.230.
Riddle John M., History of the Middle Ages, Rowman&Littlefield Publishers Inc., Lanham 2008.
Rhode H., “The Geography of the Sixteenth Century Sancak of Safad”, Archivum Ottomanicum, Den Hague 1987.
Praver J., The Latin Kingdom of Jarusalem, European Colonialism in the Middle Ages, London 1972; R. Le Tourneau, “Burids”, EI2 , c. I, s. 1332.
Paine Mike, Haçlı Seferleri, çev.: Cumhur Atay, Kalkedon Yayınları, İstanbul 2011.
Özgüdenli Osman Gazi, “Müsterşid-Billâh”, DİA, İstanbul 2006, c. XXXII, s. 145- 46; P. M. Holt, Haçlılar Çağı, 11. Yüzyıldan 1517’ye Yakındoğu, çev.: Özden Arıkan, Numune Matbaacılık, İstanbul 1999.
Nicolle David, İkinci Haçlı Seferi Tarihi, 1148, çev.: L. Ece Sakar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2. Basım, İstanbul 2014.
Mukaddesî, İslâm Coğrafyası (Ahsenü’t-Tekâsîm), çev.: D. Ahsen Batur, Selenge Yayınları, İstanbul 2015.
Montefiore Simon Sebag, Kudüs, Bir Şehrin Biyografisi, çev.: Cem Demirkan, Pegasus Yayınları, 1. Baskı, İstanbul 2016.
Minorsky V., Hudûdü’l-Âlem, Mine’l-Meşrık İle’l-Mağrib, çev.: Murat AğarıAbdullah Duman, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2008.
Merçil Erdoğan, Müslüman-Türk Devletleri Tarihi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1997.
Maalouf Amin, Arapların Gözüyle Haçlı Seferleri, çev.: M. A. Kılıçbay, Telos Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul 1997.
Lewis Bernard, “Saladin and Assassins”, Bulletin of Oriental and African Studies, University of London, Cambridge 1953.
Lamb Harold, Selahaddin Eyyubi ve Haçlılar, İlgi Kültür Sanat Yayıncılık, 1. Baskı çev.: Sinem Ceviz, İstanbul 2017.
Küçüksipahioğlu Birsel, Trablus Haçlı Kontluğu Tarihi, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2007.
Kal’acî Abdülfettâh, “Nureddin Mahmut, el-Adaletü ve’l-Muhârebetü’l-Fesâdi”, A’fâku’l-Ma’rife, Eylül 2007, s. 283-292.
Jackson Thomas, “Concept of a Crusaid”, Rivier Academic Journal, V/2, Fall 2009, s. 15.
İstahrî, Ülkelerin Yolları (Mesâlikü’l-Memâlik), çev.: Murat Ağarı, Aşağı Kitapları, 1. Baskı, İstanbul 2015.
İbnü’l-Kalânisî, Şam Tarihine Zeyl, I. Ve II. Haçlı Seferleri Dönemi, çev.: Onur Özatağ, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2015.
İbnü’l-Esir, el-Kâmil fi’t-Tarih, Tashih: Muhammed Yusuf ed-Dekkâk, Darü’lKütübü’l-Ilmiyye, Beyrut 1407/1987.
İbnü’l-Adîm, Zübdetü’l-Halep fî Tarih-i Halep, Daru’l-Kütübü’l-Ilmiyye, Beyrut 1417/1996.
İbn Tağrîberdî, en-Nücûmu’z-Zâhire fî Mülûk Mısır ve’l-Kahire, nşr.: Muhammed Hüseyin Şemseddin, Dâru’l-Kütübü’l-Ilmiyye, Beyrut 1413/1992.
İbn Şeddâd Bahâeddin, en-Nevâdiru’s-Sultâniyye ve’l-Mehâsinu’l-Yûsufiyye (Sîretu Selahaddin Eyyûbî), tahk.: Cemâleddin eş-Şeyyâl, Mektebetü’l-Hâncî, 2. Baskı, Kahire 1415/1994.
İbn Kesir, el-Bidâye ve’n-Nihâye, thk.: Ahmed Abdulvahhab Fetîh, Dâru’l-Hadîs, Kahire 1413/1992.
İbn Hurdazbih, el-Mesâlik ve’l-Memâlik, Berîl Matbaası, Leiden 1889.
İbn Havkal, X. Asır’da İslâm Coğrafyası, çev.: Ramazan Şeşen, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2014.
İbn Hallikân,Vefeyâtü’l-A’yân ve Enbâü Ebnâi’z-Zamân, tahk.: İhsan Abbas, Dâru’sSadr, Beyrut ts.
İbn Cübeyr, Endülüs’ten Kutsal Topraklara, çev.: İsmail Güler, Selenge Yayınları, İstanbul 2003.
Siyasî ve Kültürel İslâm Tarihi, çev.: Salih Tuğ, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1981.
Haçlı Tarihi, Anonim, çev.: Ergin Ayan, Selenge Yayınları, İstanbul 2013. Hitti, P. K., History of Syria, Londra 1951.
Görgün, Hilal, “İsmet Hâtun”, DİA, İstanbul 2001, c. XXIII, s. 140.
France, John, “The First Crusade, Impelled By The Love of God”, Crusedas, The Illustrated History, edit.: F. Madden, The University of Michigan Press, Duncan Baird Publishers 2004.
Fayda, Mustafa, “Busrâ”, DİA, İstanbul 1992, c. VI, s. 470;
Farhad Daftary, İsmâilîler, Tarihleri ve Öğretileri, çev.: Ahmet Fethi, Melisa Matbaacılık, 1. Baskı, İstanbul 2017.
Tarîhu’l-İslâm ve Vefeyâtü’l-Meşâhiri’l-A’lâm, tahk.: Ömer Abdüsselâm Tedmûrî, Dâru’l-Kütübü’l-Arabî, Beyrut 1407/1987.
ez-Zehebî, el-Iber fî Haberi Men Ğaber, tahk.: Ebû Hâcir Muhammed es-Saîd, Dâru’l-Kütübü’l-Ilmiyye, Beyrut ts
Eymen Fuâd Seyyid, “Fâtımîler”, DİA, İstanbul 1995, c. XII, s. 231-32.
es-Sakkâr Sâmî, “Musul”, DİA, İstanbul 2006, c. XXXI, s. 362.
Elisseeff N., Nûr ad-Din, Damas 1967.
el-Hemdânî Ya’kub, Sıfet-ü Cezîretü’l-Arab, thk. Muhammed b. Ali el-Ekvâ’ elHavâlî, Dâru’l-Yemâme, Riyad 1394/1974.
el-Hamevî Yakût, Mu’cemü’l-Büldân, thk.: Ferîd Abdülaziz el-Cündî, Daru’lKütübü’l-Ilmiyye, Beyrut, 1410/1990.
Ebü’l-Fidâ, Ebü’l-Fidâ Coğrafyası, Takvîmü’l-Buldân, çev.: Ramazan Şeşen, Yeditepe Yayınevi, 1. Baskı, İstanbul 2017.
Ebû Şâme el-Makdisî, Kitabu’r-Ravzateyn fî Ahbâri’d-Devleteyn en-Nuriyye ve’sSalâhiyye, thk.: İbrahim ez-Zeybek, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut 1418/1997.
Urfa Haçlı Kontluğu, 1098-1114, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2. Baskı, Ankara 1994.
Demirkent, Işın, “Haçlılar”, DİA, İstanbul 1996, c. XIV, s. 530-31.
Çelik, Mehmet, “Süryânîler”, DİA, İstanbul 2010, c. XXXVIII, s. 177.
Buzpınar, Şit Tufan , “Havran”, DİA, İstanbul 1997, c. XVI, s. 540.
Burton, Michael, “The Society’s Tour in Lebanon, Syria and Jordan”, Asian Affairs, January 2001, s. 179.
Bosworth, C. E., İslâm Devletleri Tarihi, çev.: E. Merçil- M. İpşirli, Ünal Matbaası, İstanbul 1980.
“Tuğteginliler”, DİA, İstanbul 2012, c. XLI, s. 351.
Bezer, Gülay Öğün, “Şeyzer”, DİA, İstanbul 2010, c. XXXIX, s. 107.
Azîmî, Azîmî Tarihi, çev.: Ali Sevim, Duman Ofset Matbaacılık, 2. Baskı, Ankara 2006.
Asbridge, Thomas, Haçlı Seferleri, çev.: Ekin Duru, Say Yayınları, 1. Baskı, İstanbul 2014.
Alptekin, Coşkun, “Böri”, DİA, İstanbul 1992, c. VI, s. 326.
Ağır, Abdullah Mesut, Memlûklarda Ticaret, Çizgi Kitabevi, Konya 2015.