ARAP EDEBİYATINDA İNŞA VE RASULULLAH (S.A.V.)'IN MEKTUPLARINDA KUR'ÂN-I KERİM'İN ETKİSİ

Daha çok resmi yazışmaları konu edinen inşa, güzel ve sanatkârane yazı yazma sanatıdır. İnşâ sanatının temellerinin atıldığı ilk dönem Rasulullah (s.a.v.) devridir. Bu sanat Rasulullah (s.a.v) döneminde O'nun diğer devlet ve kabile reislerine yazdığı mektuplarda kullandığı usûl ve üslûp ile başlamış, zamanla bunlar inşânın temellerini oluşturmuştur. Hulefâ-yı Râşidîn de bu hususta Rasulullah (s.a.v.)'in izinden yürümüşlerdi. İslam coğrafyasının genişlemesi sebebiyle bu siyasi yazışmalar hem çoğalmış hem de çeşitlilik kazanmıştır. Her iki devirde de bu nevi yazışmalar îcâza ve kolay anlaşılır olmaya dayalı iken, zamanla bu sahadaki inşanın, daha uzun ve ağdalı ifadeler ve tazim ihtiva eden cümlelerle genişlemeye başladığı görülecektir. Biz bu çalışmamızda Arap edebiyatında müstesna bir yere sahip olan, Emevi ve Abbasi Döneminde altın çağını yaşayan kitabet ve inşa sanatına, kâtibin özelliklerine kısaca değindikten sonra Rasulullah (s.a.v.)'in mektuplarındaki üslûp hususiyetlerini tahlil etmeye çalıştık

Insha in Arabic Literature and the Influence of the Qur'anon the Letters of Prophet Muhammed (pbuh)

“Insha”, it is the art of beautiful and artistic writing that deals with generally formal correspondences. The time in which “insha” art is started is within the period of the prophet Muhammad (pbuh). This art began with the manner and style that the Prophet Muhammed (pbuh) used in his letters to the other states and tribal chiefs, these texts in time underpinned the art of “insha”. In this respect, the caliphs of Islam also walked in the footsteps of the Prophet (pbuh.). Depending on the expansion of Islamic geography, these political correspondents have multiplied and diversified. In the both of periods, this kind of correspondence is based on “i'caz” and easy to understand. Over time, however, longer, elaborate expressions and phrases containing clauses were begun to be used. In this work, after briefly mentioning about the art of insha and kitabah, which had an exceptional place in Arabic literature and had a golden age in the Umayyad and Abbasi Periods as well as the characteristics of the clerks, we tried to analyze the wording features in the letters of the prophet (pbuh.).

PDF

___

el-Azami, Muhammed Mustafa, Küttâb en-Nebi (s.a.v.) III. Bsk. tsz.
el-Kettanî, Muhammed Abd el-Hayy, et-Terâtîb el-İdâriyye, Rabat 1346-1349.
Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1940-1988.
Taberi, Muhammed b. Cerîr, Târîh er-Rusûl ve'l-Mulûk, (nşr. Muhammed Ebû'lFadl İbrahim), Daru'l-me’ârif, Kâhire tsz.
Safvet, Ahmed Zeki, Cemherat Resâ’il el-‘Arab, I-IV, Mısır, 1391/1971.
Müberred, Ebû el-‘Abbas Muhammed b. Yezid, el-Kâmil fi el-Lüga ve el-Edeb, I-IV, (nşr. Muhammed Ebû el-Fazl İbrahim), Dâr el-Fikr el-‘Arabî, Kâhire, tsz.
Muhammed Hamidullah, Mecmu'at el-Vesâik es-Siyâsiyye li'l-‘Ahd en-Nebî ve elHilafet er-Râşide, III: bsk., Dâr el-İrşâd, Beyrut, 1389/1969.
Kalkaşendî, Ahmed b. Ali el-Kalkaşendî, Subh el-A'şâ fi Sınâ'at el-İnşâ, I-XV, (nşr. Muhammed Hüseyin Şemseddin), Dâr el-Kutub el-‘İlmiyye, I. bsk., Beyrut-Lübnan, 1407/1987.
İbn Sa‘d, Muhammed, et-Tabakât el-Kubrâ, I-IX, (nşr. İhsan Abbas), Beyrut 1388/1968.
İbn Manzûr, Cemaleddin ebû el-Fadl Muhammed b. Mükerrem b. Ali b. Ahned ebî el-Kâsım b. Hubkâ, Lisân el-‘Arab, I-VI. (nşr. Abdullah Ali el-Kebir v.d.), Dâr el-Me‘ârif, Kâhire, tsz.
İbn Hişâm, (Abdulmelik b. Hişam), es-Sîre en-Nebeviyye (nşr. Mustafa es-Sekkâ’ v.d.) I-IV, Kâhire 1375/1955.
İbn Hacer, Askalani, Feth el-Bârî bi-Şerhi Sahîh-i Buhârî, (nşr. Tâhâ Abdurraûf Sa‘d), I-XXVIII, Kahire 1398/1978.
İbn Fâris, ebu el-Hüseyin Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ, (v. 395h.), Mu‘cem Mekâyîs el-Luğa, (thk. Abdüsselâm Muhammed Hârûn), Dâr el-Cîl, Beyrut, tsz.
en-Nedim, Muhammed b. İshak, el-Fihrist fi Ahbâr el-'Ulemâ' el-Musannifîn min elKudemâ’ ve el-Muhaddisîn ve Esmâ'i Kutubihim, Beyrut 1398/1978.
el-Kâmil fî et-Târîh, Kahire 1303h.
İbn el-Esir, Ali b. Muhammed, Usd el-Ğabe fi ma‘rifet es-Sahâbe, (nşr. Muhammed İbrahim el-Bennâ v.d.), I-VII, Kahire 1390-93/1970-73.
İbn Abd Rabbihi, Ebu Ömer Ahmed b. Muhammed, el-‘Ikd el-Ferîd, I-VII, (Lecnet telif ve et-terceme ve en-neşr), Kahire, 1940.
Hamidullah, Muhammed, Mecmu‘at el-Vesa’ik es-Siyâsiyye li’l-‘ahd en-Nebi ve elHilafet er-Râşide, 3. Baskı, Dar el-İrşad, Beyrut 1389/1969.
Halebî, Nureddin, İnsan el-‘Uyûn fi Sîret Emin el-Me'mun, es-Sire el-Halebiyye, I-III, Dâr el-Me‘ârif, Beyrut, tsz..
F. Krenkow, The Encycleopaedia of Islam (New Edition) “Kâtib” maddesi, Vol. 111,1971, Leiden, pp. 1241-1244.
el-Makrizî, Takiyyuddin ebî el-‘Abbâs Ahmed b. Ali, Kitâb el-Mevâ‘ız ve el-İ‘tibâr bi Zikr el-Hıtat ve el-Âsâr, I-II, Bağdat tsz.
el-Kastellânî, (Ahmed b. Muhammed el-Kastallânî), el-Mevâhib el-Ledünniyye bi elMinah el-Muhammediyye, (nşr. Salih Ahmed eş-Şâmî), el-Mekteb elİslâmî,1412/1991,
el-Fîrûzâbâdî, ebû et-Tâhir. el-Okyanûs el-Basît fî Tercemet el-Kâmûs el-Muhît, (trc. Asım Efendi), I, III, İstanbul 1230-33; I-IV, İstanbul 1304-1305.
el-Fâsî, el-Hafiz Takiyyüddin) eş-Şifâ el-Garâm bi-Ahbâr el-Bilâd el-Harâm, I-II, (nşr. Ömer Abdüsselâm Tedmûrî), Beyrut 1405/1985.
el- Belâzûrî, Ahmed b. Yahya, Futûh el-Buldân, (nşr. Rızvan Muhammed Rızvan), Kahire 1932.
ebû el-Ferec el-Isfehânî, Ali b. Hüseyin, Kitab el-Eğânî, I-XIV, XVI, Kâhire 1927; XV, XVII-XXIV (nşr. Abdusselam M.Harun-Abdulkerim el-Azbavi v.d.), Dâr el-Kutub el-Mısrıyye, Kâhire 1970-74.
el-Edeb el-Müfred, (notlarla nşr. Fazlullah es-Samed, Fazlullah el-Ceylani) Hıms 1388h.
Buhari, Ebu Abdllah Muhammed b. İsmail b. İbrahim, el-Cami’ es-Sahih, Dar eşŞa’b, Kahire tsz.
Ahmed Çelebi, el-Cihâd ve en-Nuzum el-‘Askeriyye fi et-Tefkîr el-İslâmî, (nşr. Mektebet en-Nahda el-Mısrıyye), III. bsk., Kâhire, 1982.