Tralleis hamamı’ndan deniz thiasos’u tasvirli kabartmalar

İnceleme konusu olan kabartmaların bazıları, kazı çalışmaları sırasında dolgu toprak arasından dağınık ve parçalanmış halde, bazıları ise geç dönem yapılarında kullanılmak üzere, devşirme malzeme olarak kullanım gördüğü haliyle ele geçmiştir. Bu makalede Tralleis'deki Roma İmparatorluk Dönemi Hamamı'mn caldariu-munu süsleyen kabartmalı panolara ait kırık parçalar, kendi içinde sınıflandırılıp, tasnif edilerek panoların genel durumu açıklanmaya çalışılacaktır. Bunun için panoların tipolojik ve fonksiyonel yapısı göz önünde bulundurulup incelenmesine öncelik verilmiştir. Tralleis kazılarından bulunan kabartmalı panoların tamamı orta grenli, mavi damarlı beyaz mermerden yapılmıştır. Bir duvar panosu görünümünde hazırlanan kabartmalar dikdörtgen biçiminde olup, panoların kenarları profilli bir çerçeve ile sınırlanmıştır. Pano parçaları üzerinde, 'Deniz Thiasos'unu oluşturan figürler yer almaktadır. Antik Yunan ve Roma sanatında, gerek kabartma heykeltıraşlıkta, gerek küçük sanat eserleri üzerinde (Gemme, Cameo, Gümüş Kaplar vb. gibi) ve gerekse mozaik taban döşemelerinde tasvir edilen deniz alayı sahnelerinde, Ketos, Hippocampos, Tritonlar, Deniz Kentaurları, Denizaslanları ve ya kaplanları gibi karışık deniz yaratıkları tarafından taşınan Nereidler'in, dalgalanan şalları ile yarı çıplak vaziyette betimlendiği görülmektedir. Yapılan incelemeler sonucunda, Tralleis'ten ele geçen rölyefler üzerinde tasvir edilen Deniz Alayı sahnesinin ikonografik açıdan, kentte yaşayan halk için, hamam kültürünün çıplaklığını, suyun eğlenceli özelliğini, Antik Dünya yaşamının mitolojik bir anlatımını simgelediği düşünülmektedir.

Reliefs of a marine thiasos from the tralleis bath

During the excavations, some of the carved panels which constitute the subject of this study were discovered, broken and scattered around and others were found as substitute materials reused in later buildings or structures.. For this reason, the broken pieces of these carved panels, which decorated the caldarium room of the Empire's Bath, are classified in order to explain the general condition of these panels. The focus has been primarily laid on the typological and functional structures of these panels. All of the panels found in the excavations lead in Tralleis were made of white marble with blue patterns. These panels, which look like wall panels are rectangular in shape and have profiled frames. Some parts of these panels have figures considering a Marine Thiasos. In Ancient Greek and Roman art, both in carved sculptures, in small art works (Gemme, Cameo, Silver Utensils etc.) or in mosaic floors, it is common to see the marine festival: Ketos, Hippocampus, Tritons, Marine Cantors, Nereid who are carried by mixed sea creatures like sea-lions or sea-tigers, portrayed half-naked with their waving scarves. Based on the examination of these themes on the carved panels found at Tralleis, the scenes of Marine Thiasos iconographically represent the nakedness of bath culture, joy of water and the mythological image of ancient life.

___

Alföldi - Rosenbaum 1971 Alföldi - Rosenbaum, E., The Necropolis of Anemurium, Ankara.

Bandinelli 1970 Bandinelli, R. B., Rome: The Centre of Power 500 B.C. to 200 A.D. R Green (Trans.) Arts of Mankind series, G. Braziller, New York.

Barringer 1991 Barringer, J. M., "Europa and The Nereids: Weeding or Funeral ?" AJA 95, 657-65.

Barringer 1995 Barringer, J. M., Divine Escorts: Nereids in Archaic and Classical Art, The University of Michigan Pres, 4. Baskı, Ann Arbor.

Bingöl 1997 Bingöl, O:, Malerei und Mosaik der Antike in der Türkei, Mainz.

Black - Gren 1998 Black, J. - Gren, A., Gods, Demons, and Symbols of Ancient Mesopotamia An illustrated Dictionary, British Museum Pres, Second Press.

Boardman 1997 Boardman, J., "Ketos", LIMC VIII, 1997, 731-36.

Bonanno 1983 Bonanno, A., "Sculpture", (A Hand Book of Roman Art, a comphe- rensive survey of all the arts of the Roman World, ed. By Martin Henig), Cornel University Pres.

Dinç 1998 Dinç, R„ "Tralleis 1996", KST 19-2, 205-236.

Dinç - Özkan - Takaoğlu 2000 Dinç, R. - Özkan, H. - Takaoğlu, T., "Tralleis Kazı Çalışmaları 1997-1998", Arkeoloji ve Sanat 95, 2-14.

Dinç 2003 Dinç, R., Tralleis Rehberi/Guide, İstanbul.

Dinç - Dede 2003 Dinç, R. - Dede, E., "Trallesi (2000) Kazı Raporu", KST 24-1, 405-418.

Dinç - Dede 2004 Dinç, R. - Dede, E., "Tralleis Kazısı Sonuç Raporu", KST 25-1, 339-354.

Dinç - Şahan 2006 Dinç, R. - Şahan, M., "Tralleis Kazılarından Bulunan Kabartmalı Mermer Duvar Panoları", Hayat Erkanal'a Armağan: Kültürlerin Yansıması, 249-256, istanbul

Friesen 1993 Friesen, J. S., Twice Neockoros, Ephesus, Asia & The Cult of The Flavian Imperial Family, Leiden-New York-Köln.

Froning 1981 Froning, H., Marmorschmuckreliefs mit griechischen Mythen im 1. Jh.v.chr., Mainz

Fuchs 1959 Fuchs, W., Die Vorbilder der neuattischen Reliefs, Berlin. Gianolio - Szabados 1992

Gianolio, N. I. - Szabados A. V., "Nereides", LIMC VI, 785-824.

Havelock 1971 Havelock, M. C., Hellenistische Kunst, New York.

Kaplan 2009 . Kaplan, D., "Ein neuer Kultvorschlag für den Tempel in Elaiussa Sebaste (Kilikien)", OLBAXVII, 23-32.

Kâhler 1966 Kâhler, H., "Seethiasos und Census Die reliefs Aus Dem Palazzo Santa Croce in Rome", Monumenta Arts Romanae VI, 7-40.

Kent - Painter 1977 Kent, J. P. C. - Painter, K. S., Wealth of The Roman World AD. 300-700, London.

Kleiner 2000 Kleiner, D. E. E., Roman Sculpture, New Haven - London.

Landels 1998 Landels, J. G., Music in Ancient Greece and Rome, London.

Lattimore 1976 Lattimore, S., The Marine Thiasos in Greek Sculpture, Los Angeles.

Lavedan 1931 Lavedan, P., Dictionaire Illustre De La Mythologie Et Des Antiquites Greques et Romaines, Paris.

Mansel 1978 Mansel, A. M., Side 1947-1966 Yılları Kazıları ve Araştırmala- rının Sonuçları, Ankara.

Miller 1986 Miller, S. G„ "Eros and Arms of Achilles", AJA 90-2, 159-170.

Nappo 1998 Nappo, S., Pompeii, London.

Özgan 1990 Özgan, R., "Î.S. I. Yüzyıl Tralleis Yontuculuğu", TTK X, 247- 284, Lev. 183-192.

Özgan 1995 Özgan, R., Die griechschen und römischen Skulpturen aus Tralleis, Asia Minor Studien Band 15, Bonn.

Papadopulos - Ruscillo 2002 Papadopulos, J. - Ruscillo, D., "A Ketos in Early Athens: An Archaeology of Whales and Sea Monsters in The Greek World", AJA 106-2, 187-228.

Poljakov 1989 Poljakov, F. B., Die Inschriften von Tralleis und Nysa. Bonn.

Radt 1986 Radt, W„ "Das Heroon", AvP. XV/1, Walter de Gruyter, Berlin.

Radt 2002 Radt, W., Pergamon, Antik Bir Kentin Tarihi ve Yapıları, İstanbul.

Sarne 1958 Sarne, B., Die Kunst Der Römer von Lübke-Pernice, Berlin.

Shepard 1940 Shepard, K., The Fish-Tailed Monster in Greek and Etruscan Art, New York.

Smith 1987 Smith, R. R. R., "The Imperial Reliefs from The Sebasteion At Aphrodisias", JRS 77, 88-138.

Spaeth 1994 Spaeth, B. S., 'The Goddess Ceres in the Ara Pacis Augustae and the Carthage Relief', AJA 98-1, 65-100.

Sterret 1885 Sterret, J. R. S., "The Inscription of Tralleis", Papers of The American School of Classical Studies at Athens I. (1882-1883) 335-337.

Strong 1969 Strong, E. S., Roman Sculpture From Augustus to Constantine, ARNO Pres., New York.

Strong 1961 Strong, D. E., Roman Imperial Sculpture, Alec Tiranti, London.

Strong - Brown 1976 Strong, D. - Brown D., Roman Crafts, New York.

Şahin 2004 Şahin, D., Amisos Mozaiği, Ankara

Torelli 1982 Torelli, M., Typology and Structure of Roman Historical Reliefs, Ann Arbor.

Vermeule 1968 Vermeule, C. C., Roman Imperial Art in Greece and Asia Minor, Cambridge.

Yaylalı 2008 Yaylalı, A., "2006 Yılı Tralleis Antik Kenti Kazı ve Restorasyon Çalışmaları", KST 29-1, 555-576.

Yegül 1995 Yegül, F., Baths and Bathing in Classical Antiquity, The Architectural History Foundation, New York.

Zanker 1992 Zanker, P., The Power of Images in The Age of Augustus, Ann Arbor.

Zanker - Ewald, 2004 Zanker, P. - Ewald, B. C., Mit Mythen leben: Die Bilderwert der romischen Sarkophage, Munich.

Winter 1908 Winter, F., "Die Skulpturen mit Ausnahme der Altarreliefs", AvP VII/2, Berlin.

Antik Kaynaklar

Hesiodos Hesiodos Eseri ve Kaynakları (Çev. S. Eyüboğlu - A. Erhat), 1991.

Homeros Iliada: Ilias Destanı (Çev. A. C. Emre), 1971.