SİDE MÜZESİ’NDEN CHAMPLEVÉ TEKNİĞİNDE BEZENMİŞ ERKEN BİZANS DÖNEMİ LEVHALARI

Champlevé tekniği, motifin çevresinin derin olmayacak biçimde oyulması ve oyulan alana renkli macun doldurularak yapılan bir bezeme tekniğidir. Aynı zamanda yalnızca motifin kazıma tekniği ile yapıldığı ve renkli macun dolgusu ile motifin ön plana çıkarıldığı örnekler de champlevé olarak nitelendirilir. Bezemede renkli macun kullanımı ile ortaya çok renkli bir kompozisyon çıkar. Geç Antik Dönemde Anadolu’da az sayıda örneği bilinen bu tekniğin, Orta Bizans Dönemi örnekleri Phrygia Bölgesi’nden tanınmaktadır. Bu çalışmada, Side Müzesi’nde tespit edilmiş olan champlevé tekniği ile bezenmiş levhalar konu edilmiştir. İncelenen Side örneklerinin tamamı Geç Antik Dönem içine tarihlendirilmektedir. Kıbrıs, Geç Antik Dönemde en yoğun buluntu grubuna sahip olan ve bu nedenle üretim yeri olarak değerlendirilen bölgedir. Side örneklerinde görülen kompozisyon ve üslup da Kıbrıs örnekleri ile çok yakın benzerlikler göstermektedir. Side’nin Kıbrıs ile olan coğrafi yakınlığı nedeniyle de bazı örneklerin Kıbrıs’tan ithal edildiği düşünülmektedir.

Early Byzantine Plates Decorated with Champlevé Technique in the Side Museum

The Champlevé technique is a decoration technique which is made by engraving the perimeter of the motif in a non-deep manner and by filling a colored paste into the engraved area. Champlevé technique is also defined as when only the motif is made with the technique of scraping and colored paste fills in so that the motif is highlighted. The using of colored paste in the decoration results in the emerging of a multicolored composition. There are only few examples from the Late Antiquity, whilst examples of the Middle Byzantine Period are known from the Phrygian Region. In this study, slabs from the Side Museum decorated in champlevé technique are examined. All date to Late Antiquity. Cyprus is the region that has the most intense group of champlevé findings in the Late Antiquity and therefore this region is considered as a place of production. The composition and style seen in the samples of Side show very similar features with the examples of Cyprus. Because of the geographical proximity of Cyprus with Side, some examples are thought to be imported from Cyprus.

___

Alp – Işık 2012 Alp, A. O. – Işık, G. Başaran, “Kuzey Kilise” Mimari ve Liturjik Elemanları, XV. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, 23-36.
Aupert – Hermary 1980 Aupert, P. – Hermary, “A Rapport sur les travaux de l'École française à Amathonte en 1979”, Bulletin de correspondance hellénique 1980/104, 805-822
Aydın 2011 Aydın, A., “Side Müzesi’ndeki Sigma Formlu Tabla”, Adalya XIV, 315-326.
Baldini 2013 Baldini, I., Early Byzantine Churches in Crete and Cyprus, Between Local Identity and Homologation, Cahiers du Centre d'Etudes Chypriotes, 31-49.
Boyd 1989 Boyd, S., The decorative program of the champlevé revetment from the Episcopal Basilica at Kourion in Cyprus. Actes du XIe congr s international d'archéologie chrétienne, Rome: Ecole Française de Rome, 1821-1840.
Boyd 2007 Boyd, S., “The Champlevé Revetments”, Kourion, excavation in the Episcopal precint (ed. A. H. S Megaw), Dumbarton Oaks Studies XXXVIII, 235-320.
Campbell 1941 Campbell, W. A., “Martyrion of Seleucia Pieria”, Atnioch on the Orontes III, The Excavation 1937-1939 (ed. R. Stillwell), 35-54.
Çevik v.d. 2010 Çevik, N. – Çömezoğlu, Ö. – Öztürk, H. S. – Türkoğlu, İ.,“A Unique Discovery in Lycia: The Ancient Synagogue at Andriake, Port of Myra”, Adalya XIII, 335-366.
D’Andria 2018 D’Andria, F., “Geç Antik Çağ ve Erken Bizans Dönemi’nde Phrygia Hierapolis’i”, Geç Antik Çağ’da Lykos Vadisi ve Çevresi (ed. C. Şimşek – T. Kaçar), İstanbul, 235-247.
Fıratlı 1970 Fıratlı, N., “Uşak-Selçikler Kazısı ve Çevre Araştırmaları”, Türk Arkeoloji Dergisi XIX-II, 109-160.
Fıratlı 1990 Fıratlı, N., La Sculpture Byzantine Figurée au Musée Archéologique d’Istanbul, Paris.
Harrison 1986 Harrison, R. M., Excavation at Saraçhane in İstanbul I, Princeton.
Μαυροειδη 1999 Μαυροειδη, Μ. Ε., Γλυπτα Του Βυζαντινου Μουσειου Αθηνων Καταογοσ.
Megaw 1974 Megaw, A. H. S., “Byzantine Architecture and Decoration in Cyprus: Metropolitan or Provincial?”, DOP 28, 57-88.
Metzger 1980 Metzger, C., “Exemples d'iconographie de mosaïque appliquée à la sculpture. [À propos de deux plaques à décor «champlevé» du Musée du Louvre] À propos de deux plaques à décor «champlevé» du Musée du Louvre”, Mélanges de l'Ecole française de Rome. Antiquité, 545-561.
Nicolaou 2013 Nicolaou, D., Liturgical Furnishings from Early Christian Basilicas of Cyprus (4th-7th Century), Cahiers du Centre d'Etudes Chypriotes, 155-174.
Nollé 2001 Nollé, J., Side im Altertum. Geschichte und Zeugnisse II, Bonn.
Parman 2002 Parman, E., Ortaçağda Bizans Döneminde Frigya (Phrygia) ve Bölge Müzelerindeki Bizans Taş Eserleri, Eskişehir.
Pedone 2016 Pedone, S., “Byzantine Sculpture in Hierapolis: Engraving Techniques and Colour Finishes”, Ancient Quarries and Building Sites in Asia Minor (ed. T. İsmaelli – G. Scardozzi), Bari, 501-510.
Pralong 2016 Pralong, A., À propos d’un bloc de marbre d'Iznik, Ευψυχια. Mélanges Offerts À Hélène Ahrweıler, Openedition Books, 603-618.https://books. openedition.org/psorbonne/4303#text (Erişim Tarihi 23.03.2019)
Roux 1973 Roux, G., Tables chrétiennes en marbre découvertes à Salamine. In: IV. Anthologie salaminienne. Paris : de Boccard, 133-196.
Roux 1998 Roux, G., Salamine de Chypre XV, La Basilique de la Campanopetra, Paris.
Sertel 2019 Sertel, S., “Olympos Piskoposluk Kilisesi ve Vaftizhanesi Erken Bizans Dönemi Levha Örnekleri”, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 9/1, 189-213.
Stillwell 1941 Stillwelli, R., “Catalogue Sculpture, Atnioch on the Orontes III”, The Excavation 1937-1939 (ed. R. Stillwell), 116-134.
Tekinalp 2006 Tekinalp, V. M., “Arykanda Kenti Bizans Dönemi Mimari Plastik ve Liturjik Taş Eserleri”, III. Uluslararası Likya Sempozyumu, Cilt II, İstanbul, 789-800.
Yıldırım 2013 Yıldırım, Ş., Side Antik Kentinin Bizans Dönemi Dini Mimarisi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir.