Cumhuriyet duyurulurken geride bırakılamayan bir Kurum: Hilal-i Ahmer Cemiyeti
Savaş alanlarında sağlık hizmeti verecek uluslararası yardım örgütü olarak 1863 yılında Cenevre’de kurulan Salib-i Ahmer’ın işlevinin doğu ülkelerinde geliştirilmesi amacıyla 1868’de İstanbul’da kurulan Mecruhin ve Marda-i Askeriyeye İmdad ve Muavenet Cemiyet-i Osmaniyesi, 1876 yılında Hilal-i Ahmer Cemiyeti adını aldı. Uluslararası anlaşmalar çerçevesinde gelişmelerle etkinlik alanını çarçabuk yaygınlaştıran bu kurum II. Abdülhamit’in baskı yıllarında sessiz kaldıktan sonra 1911 yılında yeniden yapılandı. II Meşrutiyet’in özgürlükçü ortamında gelişip sadece sağlık alanına özgü olmayan etkinlikleriyle ülkenin aydınlanmasına, eşit toplum oluşmasına, ülkenin uluslararası platformda tanınmasına göz ardı edilemeyecek katkıları oldu. Osmanlı İmparatorluğu’nun Birinci Dünya Savaşı yenilgisini izleyen işgallere tepki olarak başlatılan Kurtuluş Savaşı sırasında Merkez ve şubeleriyle ulusal güçlere destek verdi. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda tarihe karışmış olan Osmanlı İmparatorluğu’nun ümmetçi kimliğini yansıtan kurumları yeni ulusal devletin yapısı içinde yer almazken değinilen nitelikleriyle Hilal-i Ahmer Cemiyeti, yeni Türkiye’nin Osmanlı yönetiminden devraldığı ender kurumlardan biri oldu.
The Red Cresent: An Ottoman NGO the new Turkish Republic inherited
Turkish Red Crescent Society was founded in 1863 as the Ottoman counterpart of the Red Cross Society, with the mission of assisting the ill and wounded soldiers on the battlefields. Similar to the Red Cross Society it was to serve the needy without making any religious, national or racial distinctinctions. However, red crescent was chosen for its amblem in order to avoid any reactions from Muslim societies. Red Crescent Society served by delivering health care and treatment to thousands of soldiers on the battlefiends and the civilians away from the front in all the wars Turkey was a party to,. The services of the Society during Ottoman administration surpassed war time medical assistance and covered extending a helping hand to all in destitude. Meanwhile, the society assumed a pioneering role in introducing the long cloistered Turkish women into working life through volunteer or professional nursing. This equipped the Red Crescent with a progressive identity, influencial in the enlightment of the Turkish society. Red Crescent also played a significant role in supporting the nationalists during the Turkish Independence War. With the mentioned qualifications the society became one of the very few Ottoman origin societies to be welcomed into the new Turkish Republic which carefully avoided admitting institutions carrying signs of Ottoman ümmet administration.
___
- Kızılay Arşivi, Dosya 724, Dosya 07 IV, 1919-23 M1, Dosya 07, III, Klasör 159, 598 BELGE 31A, BELGE 31B.
- Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti Raporu.
- Osmanlı Hilal-i Ahmer Merkezi Raporu.
- Osmanlı Hilal-i Ahmer Mecmuası.
- Türkiye Hilal-i Ahmer Mecmuası.
- Açık Söz, 27 Mart 1924.
- New York Times, 23 Temmuz 1923.
- New York Times, 30 Temmuz 1923.
- Sabah, 1, 12 Eylül; 12 Kasım.
- Tanin, 6 Mayıs 1910.
- Yeni İkdam, 15 Mart 1910.
- ADIVAR, H. E. (1998), Türk’ün Ateşle İmtihanı, II, İstanbul.
- AHMET MİDHAT EFENDİ (1879), Hilal-i Ahmer, Kırk Anbar Matbaası, İstanbul.
- AKALIN, B. Ö. (1921), “Hanımefendilere Hilal-i Ahmer’e Dair Konferans”, Türkiye Hilal-i Ahmer Mecmuası, 15 Eylül 1921.
- AKGÜN, S. (1993), Turkish-Greek Population Exchange With a Selection from American Documents, Turkish Review of Balkan Studies, I, İstanbul.
- AKGÜN, S. ve ULUĞTEKİN, M. (1992), “Hilal-i Ahmer ve Trablusgarp Savaşı”, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 3.
- AKGÜN, S. ve ULUĞTEKİN, M.(2000; 2001), Hilal-i Ahmer’den Kızılay’a Cilt I; II, Ankara.
- ALEMDAROĞLU, A. (2006), “Eugenics, Modernity and Nationalism”, Social Histories of Disability and Deformity, der. David Turner and Kevin Stagg, N.Y. Routlege, London.
- Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri (1961), I, Ankara.
- Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri (1964), IV, Ankara.
- ATAY, F. R. (1969), Çankaya, İstanbul.
- BAYAR, C. (1969), Ben de Yazdım, IIV, İstanbul.
- CHATER, M. N. (1925), “History’s Greatest Trek”, National Geographic Magazine.
- DEMİREL, C. (1973), Türkiye’nin 42 Hükümeti, Ankara.
- ERGİN, O. (1940), Maarif Tarihi, II, İstanbul.
- GİZER, H. (1951), “Milli Mücadele Sırasında Hilal-i Ahmer’e Bir Suikast Teşebbüsü”, Kızılay Dergisi, 41/Kasım.
- HİLAL-İ AHMER CEMİYETİ, Hanımlar Takvimi I, Sene 1331.
- HİLAL-İ AHMER CEMİYETİ, Hanımlar Takvimi II, Sene 1332.
- HİLAL-İ AHMER CEMİYETİ, Hanımlar Takvimi IV, Sene 1334.
- KISAKÜREK, N. F. (1968), Vahidüddin, İstanbul.
- LADAS, S. P. (1932), The Exchange of Minorities: Bulgaria, Greece and Turkey, Macmillan, New York.
- League of Nations Official Journal, Kasım, 1922.
- Lozan Barış Konferansı, Tutanaklar-Belgeler (1973), Takım II, Cilt II (çev. Meray, S. )
- Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara.
- MÜDERRİSOĞLU, A. (1988), Kurtuluş Savaşının Mali Kaynakları, II, İstanbul.
- Türkiye Kızılay Derneği’nin 73 Yıllık Hayatı 1877-1949 (1950), Ankara.
- ISSN: 1010-9935
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: ODTÜ İİBF
Sayıdaki Diğer Makaleler
Elifbâdan alfabeye: iki yazı sisteminde yazıbirim- sesbirim etkileşimi
Giriş: kuş bakışı Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne geçiş
Osmanlı İmparatorluğu’ndan Cumhuriyet’e geçişte büyük toprak sahiplerinin sınıfsal rolü ve dönüşümü
Cumhuriyet’in ilk yıllarında Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı Mirasının “Keşfi”
Cumhuriyet duyurulurken geride bırakılamayan bir Kurum: Hilal-i Ahmer Cemiyeti