XIV. ve XV. yüzyıllarda islam coğrafyasında mûsikî nazariyâtı çalışmaları ve mûsikî nazariyâtında kullanılan başlıca terimler

Mûsikî nazariyâtı hakkında yazılmış eserler mûsikînin temel ilkelerini ortaya koymak için kaleme alınmış olan eserlerdir. Bu eserlere daha çok “edvâr” isminin verildiğini görüyoruz. Bu makalede XIV. ve XV. yüzyıllarda İslam coğrafyasında yazılmış mûsikî teorisi kitapları ve mûsikî terimleri incelenmiştir. Çalışma yapılırken doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Mûsikî nazariyâtında “Sistemci Ekol” olarak bilinen Safiyyüddin-Merâğî mûsikî sisteminin bu yüzyıllarda önemli etki gösterdiğini görüyoruz. Hem kullanılan mûsikî terimleri açısından hem de yazılan nazariyât kitaplarında ortaya konulan üslup bakımından bahsedilen müzikologların bu dönemlerde ve daha sonraki dönemlerde yazılmış eserler üzerinde önemli etkilerinin olduğu açıkça anlaşılmaktadır. Bu nedenle bu çalışmada özellikle Abdülkâdir Merâğî ve onun mûsikî nazariyâtına ilişkin eserlerine yer verilmiştir. Bu çalışma ile ortaya konulan mûsikî terimleri ve Türkçe karşılıkları bu alanda çalışma yapan akademisyenlere yardımcı olacaktır.

The books on music theory and musical terms from $14^{th}$ to from $15^{th}$ century islamic geography

The studies written about the music theories explain the basic principles of music. They are more generally called “edvâr”. This article analyses the books on music theory and musical terms from 14th to 15th century Islamic geography. The method of documents analysis is used in the study. We see that “Safiyyüddin-Merâğî” music system, known as “Systematic Genre” in the theory of music, was very influential at the time. It is clear that these two musicians had substantial impact on the studies written then and in other centuries with respect to both the music terms used and the style put forward in theoretical books. That‟s why this study foregrounds Abdülkâdir Merâğî‟s works and his studies on music theory. So many influential books were written on music theory during the two centuries. The music terms and their Turkish translations put forth in this study will be of great help to academicians working in the field.

PDF

___

Bardakçı, Murat, Maragalı Abdülkâdir, Pan Yayıncılık, İstanbul, 1986.
Can, M. Cihat, XV. Yüzyıl Türk Mûsikîsi Nazariyâtı (Ses Sistemi), Basılmamış Doktora Tezi, M.Ü. Sos. Bil. Enst. İstanbul.
Farmer, A History of Arabian Music, London, 1929.
Kamiloğlu, Ramazan, “Amasyalı (Ahmedoğlu) Şükrullah‟ın Hayatı ve Eserleri”, Hikmet Yurdu Dergisi, Yıl:1, S.2, Malatya, (Temmuz- Aralık-2008).
Keskioğlu, Osman, Müslümanların İlme ve Medeniyete Hizmetleri, D.İ.B. Yay., Ankara, 1987.
Merâğî, Abdülkâdir, Câmiu‟l-Elhân, Nuruosmâniye Ktp, No: 3644 vr. 29b
Merâğî, Abdülkâdir, Şerhu‟l-Edvâr, (thk. Takî Bînîş), Tahran Üniversitesi, Merkez Kütüphanesi Yayını, Tahran, 1991.
Merâğî, Abdülkâdir, Şerhu‟l-Edvâr, (thk. Takî Bînîş), Tahran Üniversitesi, Merkez Kütüphanesi Yayını, Tahran, 1991.
Özcan, Nuri, MÜİF Türk Mûsikîsi Tarihi Ders Notları.
Tekin, Erhan, Safedi‟nin Müzik Teorisinin İncelenmesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2007.
Turâbî, Ahmet Hakkı, el-Kindî‟nin Mûsikî Risâleleri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, M.Ü. Sos. Bil. Enst. İstanbul, 1996.
Turabi, Ahmed Hakkı, “İbn-i Sînâ (mûsikî)”, T.D.V. İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1999.
Uslu, Recep, “Türkçe Müzik Teorisi Eserleri Nasıl Çalışılmalı”, Cyprus İnternational University, Folklor/Edebiyat Dergisi, Kıbrıs, 2009.
Uygun, Nuri, Safiyyüddîn Abdulmu‟min Urmevî ve Kitâbü‟l-Edvârı.