Mîrek Muhammed ve şehrî ve gülî adlı eseri

Şehrî ve Gülî, klasik İran edebiyatının önemli şairlerinin edebî meclislerde anlamı üzerinde tartışılmış ve nazım sebebi sohbetlere konu olmuş beyitlerini, manzumelerini ya da anlaşılmasında zorluk çekilen beyitlerdeki mazmunları bazen hikâyelerini naklederek izah eden bir eserdir. İçeriği ile Farsça edebî eserler üzerine Anadolu‟da oluşmuş şerh geleneğinden farklı bir örnek olan bu eser, Nevâdirü‟l- Emsâl adlı Farsça-Türkçe deyimler sözlüğünün müellifi olan Mîrek Muhammed tarafından yazılmıştır. Taşkentli olan Mîrek Muhammed, şair Muhlisî-i Bedahşânî‟den eğitim almış, hiciv şairi olarak bilinen Müşfikî-i Buharâyî ile görüşmüş ve Şiraz, İstanbul ve Zigetvar‟da bulunmuştur. Bu çalışmada müellif ve eseri hakkında bilgi verilecektir.

Mîrak Muhammad and his work named “shahrî ve gulî”

Shahrî ve Gulî is a collection of couplets and poems selected from important poets of classic Persian literature, which were difficult to interpret and discussed in literary congresses, sometimes presented with the stories of the couplets and poems. Having different qualities from the commentary tradition formed in Anatolia on Farsi literary works, it was written by Mîrak Muhammad, who is known as the writer of Farsi-Turkish idioms-dictionary named Navâdiru‟l-Emsâl. Mîrak. Muhammad, who received education from Muhlisî Badahşânî, and conferred with Muşfikî Buharâyî known as the satirical poet, visited some cities like Shiraz, Istanbul and Szigetvar. In this article, the author and content of his work will be introduced.

PDF

___

Bağdatlı İsmail Paşa, Ẕeyl.: Îżāḥu‟l-Meknūn fi‟ẕ-Ẕeyli „alā Keşfü‟ẓ-Ẓünūn „an Esāmi‟l-Kütüb ve‟l-Fünūn, C I-II, nşr. Ş. Yaltkaya, R. Bilge, İstanbul: 1941-43.
Bağdatlı İsmail Paşa, Hediyyetü‟l-„Ârifîn, Esmâü‟l-Müellifîn ve Âṩâru‟l-Muṣannifîn, C II, İstanbul, 1955.
Devletşāh-i Semerḳandî, Teẕkiretü‟ş-Şu„arā, edited by Edward G. Brown, London, 1901.
Dihḫudā, „Alî Ekber, Emsāl ü Hikem, C II, Çāp-i Pencum, Tahran: Emîr-i Kebîr, 1361 hş. (1982).
Dîvān-i Ḥāfıẓ, be-İhtimām-i „Allāme Ḳazvînî ve Ḳāsım-i Ġanî, Çāp-i Devvum, Tehrān: 1373 hş. (1994).
Dîvān-i Ḥakîm Senāyî-i Ġaznevî, be ihtimām-i Perrvîz Bābāyî, Tehrān: İntişārāt-i Nigāh, 1375 hş. (1996).
Dîvān-i Kemāl-i Ḫucendî, Taṣḥîḥ: „Azîz-i Devletābādî, Tebriz: 1996.
Dîvān-i Senā‟î: Dîvān-i Ḥakîm Ebu‟l-Mecd Mecduddîn Ādem Senā‟î-i Ġaznevî, bā Muḳadime ve Ḥavāşî ve Fihrist, be-Sa„y ve İhtimām-i Muderris- i Rażavî, Çāp-i Sevvum, İntişārāt-i Kitābḫāne-i Senā‟î, 1362 hş. (1983).
Flügel, Güstav, Die Arabischen, Persischen und Turkischen Handscriften der Kaiserlich- Königlichen Hofbibliothek zu Wien, I-III, Wien, 1865-1867.
Hasan Şu„ûrî, Ferheng-i Şu„ûrî, C. II, İstanbul: 1155.
Ḥüsāmî, Tuḥfetü‟l-Emṩāl, Nurosmaniye Ktp., nu. 4703.
Karatay, F. Edhem, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Kataloğu, C. I-II, İstanbul, 1961.
Köprülü, Fuad, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., 1980.
Mîrek Muḥammed-i Taşkendî, Nevâdirü‟l-Emṩāl, İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi Hamidiye Nu. 1213.
Mîrek Muḥammed-i Taşkendî, Şehrî ve Gülî, İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi Esad Efendi Nu. 2944.
Öz, Yusuf, Tarih Boyunca Farsça-Türkçe Sözlükler, Ankara: TDK Yay., 2010.
Riyāzî Meḥmed, Düstūru‟l-„Amel, Ankara Milli Ktp. A. Ötüken nu. 974.
Sohrweide, Hanna, Turkish Handschriften, C. III, Wiesbaden, 1974.
Şem„î Şem„ullāh, Şerḥ-i Sübḥatü‟l-Ebrār, Ankara Milli Ktp., Yz A 8395.
Tayşi, M. Serhan, “Ali Dede, Bosnavî”, DİA, C II, İstanbul, 1989, s. 386.