ENDÜLÜS ARAP EDEBİYATININ GELİŞMESİNDE KADIN ŞAİRLERİN ROLÜ

Endülüs yarımadasının yaklaşık 711 yılında Müslümanlar tarafından fethedilmesiyle buradan ayrıldıkları tarih arasındaki uzun zaman zarfında ortaya konulan medeniyetin ihtişamının ve uygarlık tarihine getirdiği yeniliklerin hatırı sayılır bir yere sahip olduğu bilinmektedir. Medeniyetin her alanında kendini iyice hissettirmeye başlayan bu yenilikler, edebiyat sahasında da kendini göstermeye başlamış ve sahip olduğu o muhteşem kültürün etkisiyle bu alanda önemli şahsiyetlerin yetişmesine vesile olmuştur. Endülüs’te ortaya çıkan Arap edebiyatının gelişmesinde erkek şairlerin yanı sıra kadın şairlerin de hatırı sayılır bir rolü vardır. Kadın şairler, Doğu’da kurulmuş olan geleneksel Arap edebiyatına oranla Batı’da gelişen Endülüs edebiyatında daha çok yer bulmuş ve pay sahibi olmuşlardır. Siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel hayatın her alanında söz sahibi olan bu kadın şairler, duygularını gayet açık bir şekilde ve tam bir özgürlük içerisinde dile getirmişlerdir. Öyle ki kaleme alınan bu şiirler arasında yer alan bazı beyitler, önde gelen Arap şairlerinin meşhur beyitleri arasında yer almıştır. Biz bu makalemizde, Endülüs Arap edebiyatı denince akla gelen meşhur erkek şairlerin gölgesinde kalmış bu kadın şairleri ön plana çıkararak, edebiyat dünyasında hak ettikleri ve layık oldukları konuma ışık tutmaya çalışıp şiirlerinden örnekler sunmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler:

Endülüs, Arap, Edebiyat, Kadın, Şair

Role of The Poetesses in The Development of Andalusian Arabic Literature

It is known that -within the long period between the conquest of the Andalusia peninsula by Muslims, approximately by the year 711, and the date of their departure-, the magnificence of the civilization shown, and the novelties it brought to the history of civilization, possess a remarkable place. These novelties that started to make themselves felt fairly in all fields of the civilization, also started to show themselves in the literature field and with the effect of that magnificent culture that they possessed, conduced bringing up of important personages in this field.In the development of Arabic literature which showed in Andalusia, -as well as the poets-, the poetesses also have a reputable role. Poetesses, -compared to the traditional Arabic literature that is founded in the East-, found more place in the Andalusian literature that was developing in the West and gained share in. These poetesses who had a voice in every fields of political, social, economical and cultural life, uttered their emotions quite clearly and in a total freedom. So that, some strophes that exist in these poems that are written, appeared among the famous strophes of leading Arabian poets. We, in this article of us, -featuring these poetesses who stay in shadow of the famous poets that come to mind when Andalusian Arabic literature is mentioned-, are going to endeavor to present samples from their poems, trying to shed light on the position they deserve and condign in the world of literature.

Keywords:

Andalusia Arabian, Arabic, Literature, Woman, Poetess.,

PDF

___

Abbâs, İhsân: Târîhu’l-edebi’l-Endelusî-ʻAsru’t-Tavâ’if ve’l-Murâbitîn, Beyrut, Dâru’s-Sekâfe, 1962. Târîhu’l-edebi’l-Endelusî ʻasru siyâdet Kurtuba, Dâru’s-sekâfe, Lübnan, 1969. Beyhem, Muhammed Cemîl: el-Mer’e fî hadârati’l-Arab, Dâru’n-neşr li’l-câmiʻiyyîn, 1962. Buflâka, Saʻîd: eş-Şiʻiru’n-nesevî’l-Endelusî, Dîvânu’l-matbûʻâti’l-câmiʻiyye, Cezayir, 1995. Cerrâr, Salâh: Kıraât fi’ş-şiʻri’l-Endelusî, Umman, Dâru’l-mesîre, 2007. Ebû Zeyd, Sâmî Yusuf: el-Edebu’l-Endelusî, Umman, Dâru’l-mesîre, 2012. Ferrûh, Ömer: Târîhu’l-edebi’l-Arabî, 6 c., Dâru’l-ʻilm li’l-melâyîn, Lübnan. Heykel, Ahmed: el-Edebu’l-Endelusî, Mısır, 1962, s. 99. İbn Zeydûn: Dîvan, thk. ʻAbbâs İbrâhîm, Dâru’l-fikri’l-Arabî, Lübnan, 1996. İsa, Fevzî: Şâʻirâtu’l-Endelus ve’l-Mağrib, Dâru’l-maʻrifeti’l-camiʻiyye, İskenderiye, 2008. eş-Şiʻir fî ʻasri’l-Muvahhidîn, Kulliyetu’l-adâb câmiʻat dâri’l-vefâ, İskenderiye, 2007 Kacce, Muhammed Hasan: Dirâsât fi’t-târih ve’l-edeb ve’l-fenni’l-Endelusî, ed-Dâru’s-suʻûdiyye, 1985. Kerîm, Mustafa ʻAvad: Fennu’t-tevşîh, Beyrut, Dâru’s-Sekâfe, 1959. Kudât, Muhammed Ahmed: eş-Şâʻirâtu’l-Endelusiyyât fî ʻasri’l-mulûki’t-tavâ’if, Ürdün, 1994. Mağribî, İbn Saʻîd: el-Mağrib fî hula’l-Mağrib, 2 c., thk. Şevkî Dayf, Dâru’l-maʻârif, Kahire, 2009. Makarrî, Şihâbuddîn Ahmed: Nefhu’t-tîb, 6 c., Dâru’l-kutubi’l-ʻilmiyye, Lübnan. Özdemir, Mehmet: “Endülüs (Siyasi Tarih, Teşkilat)” DİA, C. XI, s. 211-225. Râfiʻî, Mustafa Sâdık: Târîh âdâbi’l-Arab, 3 c., Mektebetu’l-îmân, Kahire, 1997 Reysûnî, Muntasır: eş-Şiʻru'n-nesevi fi'l-Endelus, Beyrut, Dar Mektebeti’l-Hayat, 1978. Saʻîd, Muhammed Mecîd: eş-Şiʻr fî ʻasri’l-Murâbitîn ve’l-Muvahhidîn bi’l-Endelus, Dâru’r-râye, Ürdün, 2008. Şekʻa, Mustafa: el-Edebu’l-Endelusî mevdûʻâtuhu ve funûnuhu, Dâru’lʻilm li’l-melâyîn, Lübnan.