ARAP DİLİNDE LAHNİN NAHİV İLMİNİN ORTAYA ÇIKMASINDAKİ ROLÜ

Bu makalede, nahiv ilminin doğuşunda lahnin oynadığı rol incelenmiştir. Çalışmamız giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, lahnin Arap toplumunda hangi olaylara binaen görülmeye başlandığı üzerinde durulmuştur. Birinci bölümde lahnin lügat ve terim anlamarıyla beraber, ilk olarak hangi alanlarda ortaya çıktığı konusu ele alınmıştır. İkinci bölümde ise, nahvin tanımı, konusu, ilk nahiv çalışmalarının başladığı yer ve zaman, nahvi ilk ortaya koyan kişi ve nahiv ilmiyle alakalı ilk çalışmaların başlamasına sebep olan lahn örnekleri incelenmiştir. Sonuç itibariyle, lahnin ilk ortaya çıktığı dönemde Arap diline zarar verdiği düşüncesi hâkim olmuştur. Bununla beraber, lahnin, aslında nahiv ilminin temelinin atılmasında ve Arap dilinin bozulmadan günümüze dek gelmesinde rol oynayan en önemli unsur olduğu tespit edilmştir

The Role Of Lahn In Emergence Of The Discipline Of Syntax In Arabic Language

In this article, the role of lahn is examined in the emergence of discipline of syntax (nahiv). Our study consists of an introduction and two sections. In the introduction, it is put emphasise on that how lahn in Arab community began to appear. In the first chapter, it is examined that in which field lahn initially appeared together with its meaning of dictionary and term. In the second part, the definition and subject of syntax, the time and place which study of syntax firsly started, one who introduced syntax, and the examples of lahn that lead to start studies relating to discipline of syntax are examined. As a result, when lahn first apperaed, it was thought that lahn damages the Arabic language. At the same time, it has been identified that lahn, in fact, was the most important element as establishing the discipline of nahiv and remaining intact the Arabic language until today

PDF

___

el-Afğânî, Saîd, Min Târihi'n-Nahv, Dâru'l-Fikr, Yrs, Trs.
İbn Abdi Rabbihî, Ahmed b. Muhammed (ö. 328/933), el-İkdü'l- Ferîd;(I-IX), I. Bas, (Thk: Müfîd Muhammed Kamîh?a), Daru'l- Kutubi'l-İlmiyye, Beyrût, 1983.
el-Askalânî, İbn Hacer (ö. 856/1469), el-İsâbe fî Temyîzi's-Sahâbe, Mısır, 1803.
Bulut, Ali, Sîbeveyh'in el-Kitâb'ında Ele Aldığı Bazı Nahiv Konuları, İşleme Yöntemi ve Koyduğu Kurallar, Yayınlanmamış Doktora Tezi, OMÜSBE, Samsun, 2003.
el-Câhız, Ebû Osmân Amr b. el-Bahr (ö. 255/869), el-Beyân ve't Tebyîn, (Thk: Abdüsselâm Muhammed Hârûn), Mektebetü'l- Hancî, VII. Bas, Kâhire, 1998.
el-Cevherî, Ebû'n-Nasr İsmâ?îl b. Hammâd (ö. 400/1009), es-SihâhTâcu'l-Luğa ve Sihâhi'l-Arabiyye, IV. Bas, (Thk: Ahmed Addülğafûr Attâr), Dâru'l-İlm li'l-Melâyîn, Beyrût, 1990.
İbn Cinnî, Ebu'l-Feth Osmân (ö. 392/1001), el-Hasâis, (Thk: bMuhammed Ali Neccâr), (I-III), el-Mektebetü'l-İlmiyye, Yrs, Trs.
el-Cürcânî, es-Seyyid eş-Şerîf, Alî b. Muhammed (ö. 816/1413), Tarîfât, Yeni Bas, Mektebetü Lübnân, Beyrût, 1985.
Çetin, Abdurrahman, Kur'ân İlimleri ve Kur'ân-ı Kerîm Tarihi, I.Bas, Dergah Yayınları, İstanbul, 1982.
______, "Lahn", D.İ.A, XXVII, Ankara, 2003.
Çetin, M. Nihad, "Arap", D.İ.A, III, İstanbul, 1991.
Çöğenli, M. Sadi ve Demirayak, Kenan, Arap Edebiyatında Kaynaklar, Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayını, Erzurum,
Dayf, Şevkî, el-Medârisu'n-Nahviyye, VII. Bas, Dâru'l-Meârif, Kâhire, Trs.
ed-Dânî, Ebû Amr Osmân b. Saîd (ö. 444/1052), el-Mukni fî Resmi Mesâhıfi'l-Emsâr maa Kitâbi'n-Nakd, Thk: Muhammed Sâdık Kumhâvî, Mektebetü'l-Külliyeti'l-Ezher, Kahire, 1978.
Durmuş, İsmail, "Nahiv", D.İ.A, XXXII, İstanbul, 2006.
İbnü'l-Enbârî, Ebu'l-Berekât Abdurrahmân b. Ebi'l-Vefâ (ö. /1181), Nuzhetu'l-Elibbâ fî Tabakâti'l-Udebâ, III. Bas, (Thk: İbrâhîm es-Sâmerrâî), Ürdün, 1985.
Emîn, Ahmed, Duha'l-İslâm, Mektebetü'l-Üsra, Kahire, 1997.
İbn Fâris, Ebu'l-Hüseyin Ahmed b. Zekeriyyâ (ö. 395/1004), Mu'cemu Mekâyîsi'l-Luğa, (Thk: Abdusselâm Muhammed Hârûn), Dâru'l-Fikr, Yrs, 1979.
Ferâhidî, Ebû Abdirrahmân Halîl b. Ahmed (ö. 170/786), Kitâbu'l-?Ayn ?alâ hurûfi'l-Mu?cem, (Thk: Abdülhamîd Hindâvî), Dâru'l- Kutubi'l-?İlmiyye, Beyrût, Trs.
Furat, Ahmed Subhi, Arap Edebiyatı Tarihi (Başlangıçtan XVI. Asra Kadar), (I-II), Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul-1996.
Hamidullah, Muhammed-Yaşaroğlu, Macit, Kur'ân-ı Kerîm Tarihi ve Türkçe Tefsîrler Bibliyografyası, (Çev: Mehmet Saîd Mutlu) Yağmur Yayınları, İstanbul, 1965.
el-Kalkaşendi, Ahmed b. Ali (ö. 821/1418), Subhu'l-A?şâ fi Sınâ'ati'l İnşa, (Şerh: Muhammed Hüseyin Şemsüddin), Dâru'l-Kutubi'l- ?İlmiyye, I. Bas, Beyrût, 1407/1987.
Kaya, Ayhan, el-Ahefeş el-Evsat ve Meâni'l-Kur'ân Adlı Eseri ' Işığında Arap Dili Gramerindeki Yeri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Bursa, ,
Kılıç, Hulusi, "Kûfiyyûn", D.İ.A, XXVI, Ankara, 2002.
el-Kıftî, Cemâluddîn Ebû'l-Hasen Alî b. Yûsuf (ö. 624/1227), İnbâhu'r-Ruvât alâ Enbâhi'n-Nuhât, I. Bas, (Thk: Muhammed Ebû'l-Fadl Müessesetü'l-Kutubu's-Sekâfiyye, Beyrût, 1986. Dâru'l-Fikri'l-Arabî, Kâhire,
İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullâh b. Müslim (ö. 276/889), el- Me?ârif, IV. Bas, (Thk., Servet Ukkâşe), Dâru'l-Meârif, Kahire, Trs..
Küçükkalay, Hüseyin, Kur'ân Dili Arapça, Manevi Değerleri Koruma ve İlim Yayma Cemiyeti Neşriyatı No: 1, Denizkuşları Matbaası, Konya, 1969.
İbn Manzûr, Ebû'l-Fadl Muhammed b. Mükerrem (ö. 711/1311), Lisânu'l-Arab, III. Bas, Daru İhyâu't-Turâsu'l-Arabî, Beyrût,
______, Lisânu'l-Arap, III. Bas, Daru Sâdir, Beyrût, 1414.
Montgomery, Watt, Kur'ân'a Giriş, (Çev: Süleymân Kalkan), Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2006.
Muhtar, Muhammed, Tarîhu'n-Nahvi'l-Arabî fi'l-Meşrik ve'l-Mağrib, Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, I. Bas, 1996, II. Bas, Beyrût, 2008.
İbnü'n-Nedîm, Ebû'l-Ferec Muhammed b. Yakûb İshâk (ö. 380/990), el-Fihrist, (Thk: Rıza-Teceddüd), Trs, Yrs.
İbn Sîde, Ebu'l-Hasen Alî b. İsmâîl (ö. 458/1065), el-Muhkem ve'l Muhîtu'l-Â?zam, I. Bas, (Thk: Abdussettâr Ahmed Ferrâc), Mahedü'l-Mahdûda bi Câmiati't-Düveli'l-Arabiyye. Yrs.1958.
es-Sîrâfî, Ebû Saîd el-Hasen b. Abdillâh (ö. 368/979), Ahbâru'n Nahviyyîne'l-Basriyyîn, I. Bas, (Thk: Tâhâ Muhammed ez- Zeynî-Muhammed Abdulmunim Hafâcî), Matbaatu Mustafâ el- Bâbî, Kâhire, 1955.
es-Suyûtî, Celâluddîn Abdurrahmân b. Ebû Bekr (ö. 911/1505), el Müzhir fî Ulûmi'l-Luğa ve Envâihâ, Thk: (Muhammed Ebu'l- Fadl İbrâhîm ve diğerleri), (I-II), III. Bas, Mektebetü Dâru't- Turâs, Kahire, Trs.
______, el-İktirâh fî ?İlmi Usûlin-Nahv, (Şerh: Muhammed Süleyman Yâkût), Dâru'l-Marifeti'l-Câmiiyye, Yrs, 1426/2006.
Şelebî, Abdulfettâh İsmâîl, Ebû Ali el-fârisî, Dâru'l-Matbûâti'l-Hadîse, III. Bas, Cidde, 1989.
et-Tantâvî, Muhammed, Neşetü'n-Nahv ve Tarihu Eşheri'n-Nuhât, II. Bas, Daru'l-Mearif, Kahire, Trs.
Ebu't-Tayyib el-Lûğavî, Abdü'l-Vâhid b. Ali el-Halebî (ö. 351/962), Merâtibü'n-Nahviyyîn, (Thk: Muhammed Ebü'l-Fadl İbrâhîm) Dâru'l-Fikr'l-Arabiyye, Yrs, Trs.
el-İsbehânî, Ebü'l-Ferec Ali b. el-Hüseyin (ö. 356/976), Kitâbu'l- Eğânî, (I-XXI), (Tashih: Ahmed Şınkîtî), Matbaatu't-Teğaddüm bi Şari Muhammed Ali, Yrs, Trs.
İzmirli, İsmail Hakkı (ö. 1366/1946), Tarih-i Kur'ân, III. Bas, Böre Yayınevi, İstanbul, 1956.
ez-Zemahşerî, Ebu'l-Kâsım Cârullâh Mahmûd b. Ömer b. Muhammed (ö.538/1143), Esâsu'l-Belâğa, I. Bas, (Thk., Muhammed Bâsil Uyûn es-Sûd) Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, Beyrût. 1998.
ez-Zübeydî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasen (ö. 379/989),Tabakâtü'n-Nahviyyîn ve'l-Luğaviyyîn, II. Bas, (Thk: Muhammed Ebûl-Fadl İbrâhîm), Dâru'l-Meârif, Kâhire, Trs.