HEDONİK TÜKETİM İLE GELİŞMELERİ KAÇIRMA KORKUSU (FOMO) ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ: Z KUŞAĞI TÜKETİCİLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Sosyal medya günümüzde birçok insanın bir rutini haline gelmiştir. İnsanlar sosyal medya platformlarında günlük deneyimlerine ilişkin paylaşımlar yapmakta ve başkalarının paylaşımlarını da takip etmektedirler. Sosyal medyanın sürekli güncel olan bu yapısı insanların bu mecralarda daha fazla vakit geçirmelerine ve zamanla gelişmeleri kaçırma korkusu yaşamalarına sebep olmaktadır. Bu çalışmada, Z kuşağı tüketicilerin hedonik tüketim ve FoMO eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda 2000 yılı ve sonrasında doğmuş 398 kişiye yüz yüze ve online anket yapılmıştır. Elde edilen veriler SPSS 26.0 istatistik paket programı ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda FoMO ile hedonik tüketim arasında pozitif yönde bir ilişki olduğu ve FoMO’nun hedonik tüketim üzerinde etkisi olduğu tespit edilmiştir. Z kuşağı tüketicilerden daha sık alışveriş yapanların daha az sıklıkta ya da ihtiyaç duyduğunda alışveriş yapanlara kıyasla hedonik tüketim eğilimlerinin daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca kadınların erkeklere göre tüketime daha hedonik yaklaştıkları da önemli bulgulardandır.

Anahtar Kelimeler:

Gelişmeleri Kaçırma Korkusu, Hedonik Tüketim, Tüketici Davranışları, Z Kuşağı

EXAMINING THE RELATIONSHIP BETWEEN HEDONIC CONSUMPTION AND FEAR OF MISSING OUT (FOMO): A RESEARCH ON GENERATION Z CONSUMERS

Social media has become a routine for many people today. People share their daily experiences on social media platforms and follow others' posts. This constantly up-to-date structure of social media causes people to spend more time in these channels and to have the fear of missing out on developments over time. The aim of this study is to examine the relationship between hedonic consumption and FoMO tendencies of Z generation consumers. For this purpose, face-to-face and online surveys were conducted with 398 people born in and after 2000. The obtained data were analyzed with SPSS 26.0 statistical package program. As a result of the research, it was determined that there is a positive relationship between FoMO and hedonic consumption, and FoMO has an effect on hedonic consumption. It was concluded that those who shop more frequently than Generation Z consumers have higher hedonic consumption tendencies than those who shop less frequently or when they need it. It is also an important finding that women approach consumption more hedonic than men.

Keywords:

FoMO, Hedonic Consumption, Consumer Behavior, Generation Z,

PDF

___

Açıkalın, S. & Yaşar, M. (2017). “Hedonik ve Faydacı Tüketim Bağlamında Tüketici Davranışlarının İncelenmesi: Gençlerin Hedonik Tüketim Eğilimlerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (48), 570-585.
Akıllı, G.K. & Gezgin, D.M. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Nomofobi Düzeyleri ile Farklı Davranış̧ Örüntülerinin Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(40), 51-69.
Appel, G., Grewal, L., Hadi, R., & Stephen, A. T. (2020). The future of social media in marketing. Journal of the Academy of Marketing Science, 48, 79–95.
Argan, M., & Argan, M. T. (2019). Toward a New Understanding of FoMO: “Fomsumerism”. Pazarlama Teorisi ve Uygulamaları Dergisi, 5(2), 277-302.
Argan, M., Argan, M. T., & İpek, G. (2018). I Wish I Were! Anatomy of A Fomsumer – Keşke Olsaydım! Bir FoMO Tüketicinin (Fomsumer) Anatomisi. İnternet Uygulamaları ve Yönetimi Dergisi, 9 (1), 43-57.
Arnold, M. J., & Reynolds, K. E. (2003). Hedonic shopping motivations. Journal of retailing, 79(2), 77-95.
Aydın, H. (2018). Sosyal Medyadaki Gelişmeleri Kaçırma Korkusunun (FoMO) İçgüdüsel Alımlara Etkisinin Öz Belirleme Kuramı İle Açıklanması. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 415-426.
Aytekin, P., & Ay, C. (2015). Hedonik Tüketim ve Anlık Satın Alma İlişkisi. Academic Review of Economics & Administrative Sciences, 8(1), 142-156.
Babacan, M. (2001). ‘’Hedonik Tüketim ve Özel Günler Alışverişine Yansıması’’, 6. Ulusal Pazarlama Kongresi, 97-101.
Bahar, R. (2020). Pazarlamada Yaşanan Dijital Dönüşümler: Sosyal Medya Pazarlaması. Karabulut Ş. (Ed.), Muhasebe – Organizasyon – Pazarlama: Anlayış, Tartışma ve Gelişmeler. (ss. 59-77). Ankara: Gazi Kitabevi.
Baker, Z.G., Krieger, H., & LeRoy, A.S. (2016). Fear of missing out: relationships with depression, mindfulness, and physical symptoms. Translational Issues in Psychological Science, 2(3), 275-282.
Beyens, I., Frison, E., & Eggermont, S. (2016). I don’t want to miss a thing: Adolescents’ fear of missing out and its Relationship to adolescents’ social needs, Facebook use, and Facebook related stress. Computers in Human Behavior, 64, 1-8.
Çelik, I. K., Eru, O., & Cop, R. (2019). The effects of consumers’ FoMo tendencies on impulse buying and the effects of impulse buying on post-purchase regret: An investigation on retail stores. BRAIN. Broad Research in Artificial Intelligence and Neuroscience, 10(3), 124-138.
Çetin, C., & Karalar, S. (2016). X, Y ve Z Kuşağı Öğrencilerin Çok Yönlü ve Sınırsız Kariyer Algıları Üzerine Bir Araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 14(28), 157-197.
Chiguvi, D. & Musasa, T. (2021). Influence of psychologıcal antecedents of consumer decısıon-makıng styles on mıllennıal consumer's innovatıveness in Botswana. Eurasian Journal Of Business and Management, 9(1), 1-13.
Coons, J., & Chen, S. L. S. (2014). Social Network Analysis for Facebook: Locating Cliques and Visualizing Sociability. In Symbolic Interaction and New Social Media. Emerald Group Publishing Limited.
Çopuroğlu, F. (2021). Tüketicilerin Sosyal Medya Kullanımı, FoMO ve Hedonik Tüketim Arasındaki İlişki. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(37), 4298-4326.
Doster, L. (2013). Fear of Missing Out: Is Voyeurism the Real Motive Behind Teen Consumption of Social Media ? European Advances in Consumer Research, 10, 146-147.
Fettahlıoğlu, S., Yıldız, A. & Birin, C. (2014). “Hedonik Tüketim Davranışları: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi ve Adıyaman Üniversitesi Öğrencilerinin Hedonik Alışveriş Davranışlarında Demografik Faktörlerin Etkisinin Karşılaştırmalı Olarak Analizi”. International Journal of Social Science, 27, 307-331.
Fox, J. & Moreland, J. J. (2015). The dark side of social networking sites: An exploration of the relational and psychological stressors associated with Facebook use and affordances. Computers in Human Behavior, 45, 168-176.
Gezgin, D. M., Hamutoglu, N. B., Gemikonakli, O. & Raman, I. (2017). Social networks users: fear of missing out in preservice teachers. Journal of Education and Practice, 8(17), 156-168.
Global Web Index. (2020). Gen Z Observing the latest trends on Gen Zs. https://www.gwi.com/hubfs/Downloads/Gen%20Z%20-%20GWI.pdf?utm_campaign=Generic%20nurture%202019&utm_medium=email&_hsmi=98894404&_hsenc=p2ANqtz-9lKfat0EY3VuR-V9wvua--FlwnDapz-Edr1vWm0Ofcwag4CesxHbzMuLvNrsWYTNVpModQCNzEhl2XF82aaIP61ubCHg&utm_content=98894404&utm_source=hs_automation
Golovinski, M. S. (2011). Event 3.0: How generation Y & Z are re-shaping the events industry. Lulu. com.
Gökler, M. E., Aydın, R., Ünal, E. & Metintaş, S. (2016). Sosyal ortamlarda gelişmeleri kaçırma korkusu ölçeğinin Türkçe sürümünün geçerlilik ve güvenilirliğinin değerlendirilmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 17(1), 52-59.
Gurzki, H. & Woisetschläger, D. M. (2017), “Mapping the luxury research landscape: A bibliometric citation analysis”. Journal of Business Research, 77, 147-166.
Güler, B. (2013). E-müşterilerin hedonik “hazcı” tüketim davranışlarını belirleyen faktörler ve bir araştırma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Galatasaray Üniversitesi.
Gümüş, N. (2019). Z Kuşağı Tüketicilerin Hedonik Tüketim Davranışlarının Demografik Özellikleri Bağlamında İncelenmesi. Business & Management Studies: An International Journal, 7(5), 2177-2207.
Hayran, C., Anik, L., & Gürhan-Canli, Z. (2017). Exploring the Antecedents and Consumer Behavioral Consequences of “Feeling of Missing Out (FoMO)”, In Developments in Marketing Science: Proceedings of the Academy of Marketing Science (pp. 661-662). Springer Nature.
Herman, D. (2012), “The fear of missing out by Dan Herman. http://www.danherman.com/cgi-sys/suspendedpage.cgi
Hirschman, E. C. & Holbrook, M. B. (1982). Hedonic Consumption: Emerging Concepts, Methods and Propositions. Journal of Marketing, 46(3), 92–101.
Hodkinson, C. (2019). ‘Fear of Missing Out’(FoMO) marketing appeals: A conceptual model. Journal of Marketing Communications, 25(1), 65-88.
Hoşgör, H., Tandoğan, Ö. ve Hoşgör G, D. (2017a). Nomofobinin Günlük Akıllı Telefon Kullanım Süresi ve Okul Başarısı Üzerindeki Etkisi: Sağlık Personeli Adayları Örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(46), 573-595.
Hoşgör, H., Tütüncü K., Hoşgör, D. G. & Tandoğan, Ö. (2017b). Üniversite Öğrencileri Arasında Sosyal Medyadaki Gelişmeleri Kaçırma Korkusu Yaygınlığının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. International Journal of Academic Value Studies, 213-223.
Insider, (2020). Gen Zers have a spending power of over $140 billion, and it's driving the frenzy of retailers and brands trying to win their dollars. https://www.businessinsider.com/retail-courts-gen-z-spending-power-over-140-billion-2020-1
İnce, M. & Tor-Kadıoğlu, C. (2020). Tüketici Davranışlarında Sosyal Medya Trendleri: Fomo, Fobo, Jomo. (Ed. Hasan Çiftçi), Yeni Yüzyılda İletişim Araştırmaları. (ss. 33-62). Ankara: İksad Yayınevi. Jacobson, J., Gruzd, A. & Hernández-García, Á. (2020). Social media marketing: Who is watching the watchers ?. Journal of Retailing and Consumer Services, 53, 101774.
Karakuyu, A. (2019). Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Sosyal Medyadaki Gelişmeleri Kaçırma Korkuları ve Yalnızlık Durumlarının Nomofobilerine Katkısı. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, 14(54), 93-106.
Kitiroğlu, A. L. & Yıldız, M. (2022). Kadınların Hedonik ve Faydacı Tüketim Eğilimlerinin İncelenmesi: Y ve Z Kuşağı Üzerine Bir Araştırma. Güncel Pazarlama Yaklaşımları ve Araştırmaları Dergisi, 3(1), 18-29.
Korkmaz, İ., & Dal, N. E. (2020). Bireysel Yenilikçiliğin Tüketici Yenilikçiliğine Etkisinde Fomo’nun Aracilik Rolü. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 13(3), 532-567.
Kükrer, Ö. (2011). Üniversite öğrencilerinde hedonik tüketimin cinsiyete göre farklılaşması. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 68-87.
Nagy, S. (2017). The impact of country of origin in mobile phone choice of generation Y and Z. Journal of Management and Training for Industries, 4(2), 16-29.
Nakip, M. (2003). Pazarlama araştırmaları teknikler ve (SPSS destekli) uygulamalar, Seçkin Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara.
Odabaşı, Y., & Barış, G. (2015). Tüketici Davranışı, (Yedinci Basım). İstanbul: Mediacat Kitapları.
Overmyer, K. (2016). How-The-Fomo Phenomenon- İs Driving-New-Trends-İn-Marketing. https://www.skyword.com/contentstandard/how-the-fomo-phenomenon-is-driving-new-trends-in-marketing/
Oxford Dictionary (2022). FoMO. https://en.oxforddictionaries.com/definition/FoMO.
Ozan S. & Odabaşı, H. F. (2015). Yeni Köye Eski Adet: Sosyal Medyada Gelişmeleri Kaçırma Korkusu. 3.Uluslararası Öğretim Teknolojileri ve Öğretmen Eğitimi Sempozyumu, KTU, Trabzon.
Öcel, Y., Mutlu, H. T., & Hiçyılmaz, E. (2022). Alt Kültürler ile Hedonik Tüketim Arasında İlişkinin İncelenmesi: Türk Toplumu Üzerine Bir Uygulama. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 21(84), 2041-2064.
Özdemir, Ş., & Yaman, F. (2007). Hedonik alışverişin cinsiyete göre farklılaşması üzerine bir araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(2), 81-91.
Özkan, B., Efe, A. & Çakmak, A. Ç. (2017).” Müşterilerin bilişsel, hedonik, sosyal ve etik açıdan deneyimsel değer algılamalarının karşılaştırılması: Gratis örneği”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6 (5), 2323-2350.
Perrone, M. A. (2016). # FoMO: Establishing Validity of the Fear of Missing Out Scale with an Adolescent Population [Doctoral dissertation, Alfred University]. ProQuest Dissertations and Theses Global
Przybylski, A. K., Murayama, K., DeHaan, C. R., & Gladwell, V. (2013). Motivational, Emotional, and Behavioral Correlates of Fear of Missing Out. Computers in Human Behavior, 29(4), 1841-1848.
Reagle, J. (2015), “Following the Joneses: FOMO and conspicuous sociality”. https://firstmonday.org/ojs/index.php/fm/article/view/6064/4996
Rifkin, J., Cindy, C., & Kahn, B. (2015). Fomo: How The Fear Of Missing Out Leads To Missing Out. Association For Consumer Research North American Advances, 43, 244-248.
Sarıtaş, A., Korkmaz, İ., & Tunca, M.Z. (2017). Pazarlama iletişiminde inovatif bir kanal olarak sosyal medyanın kullanımı: otomotiv sektörü üzerine bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 22.Upk Ahmet Hamdi İslamoğlu Özel Sayısı, 95-108.
Şenel, M. (2018). Farklı Kıtlık Mesajlarının Plansız Satın Alma Niyeti Üzerindeki Etkisi ve FoMO (Fırsatları Kaçırma Korkusu)’nun Aracı Rolü [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Karabük Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Singh, A. (2014). Challenges and Issues of Generation Z. IOSR Journal of Business and Management, 16 (7), 59-63.
Song, X., Zhang, X., Zhao, Y., & Song, S. (2017). Fearing of missing out (FoMO) in mobile social media environment: Conceptual development and measurement scale. iConference 2017 Proceedings.
Sproutsocial.com, (2021). How Different Generations Use Social Media and What this Means for Your Business. https://sproutsocial.com/insights/guides/social-media-use-by-generation/#how-gen-z-uses-social-media
Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (2013). Using Multivariate Statistics (Sixth Ed.). Pearson, Boston.
Tauber, E. M. (1972). Marketing notes and communications: Why do people shop?. Journal of marketing, 36(4), 46-49.
Thinkwithgoogle, (2021). Gen Z Trends & Insights. https://www.thinkwithgoogle.com/_qs/documents/11214/Generation_Z_Turkey__Global.pdf
TÜİK, (2021). İstatistiklerle Gençlik, 2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Genclik-2020-37242
Uzun, V., Gözükara, E. & Bilgin, M. (2019). Bazı Sosyal Medya Değişkenleri Açısından Ergen ve Genç Yetişkinlerin FOMO Düzeylerinin Incelenmesi. International Journal of Arts and Social Studies, 2(2), 43-59.
Uygun, F. B. (2022). Z Kuşağının Çevrimiçi Satın Alma Davranışlarında Sosyal Medya Kullanım Alışkanlıkları, Hedonik Tüketim Eğilimleri ve Fomo (Fırsatları Kaçırma Korkusu)'nun Rolü [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
Wearesocial.com. (2021). Digital 2021: The Latest Insights Into The ‘State of Digital’. https://wearesocial.com/uk/blog/2021/01/digital-2021-the-latest-insights-into-the-state-of-digital/
Wearesocial.com. (2022). Digital 2022 Global Digital Overview. https://wearesocial.com/uk/blog/2022
Yurtsızoğlu, Z. (2020). Spor takımı taraftarı lise öğrencilerinin, hedonik tüketim eğilimi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 146-162.
Zheng, X., Baskin, E., & Peng, S. (2018). Feeling Inferior, Showing Off: The Effect of Nonmaterial Social Comparisons on Conspicuous Consumption. Journal of Business Research, 90, 196-205.