Serhat KUZUCU

XVIII. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ İLE İSKANDİNAV ÜLKELERİ ARASINDAKİ TİCARİ İLİŞKİLER (İSVEÇ VE DANİMARKA-NORVEÇ)

Ticaretin geliştirdiği ekonomik hayat her devlette olduğu gibi Osmanlı Devleti için de oldukça önemliydi. Osmanlı Devleti kurulduğu ve hâkim olduğu coğrafya itibariyle başta Akdeniz ve Karadeniz havzası olmak üzere önemli ticaret yollarının merkezindeydi. Bu konumu devletin kuruluş yıllarından itibaren gerek sınır komşularıyla gerekse diğer devletlerle ticari faaliyetlerinin sürekli gelişmesine neden oldu Bu stratejik konumunu iyi kullanan Osmanlı Devleti kuruluşundan itibaren ticarî hayatın içinde yer alarak diğer devletlere karşı bariz bir üstünlük sağladı. Lakin XVI. yüzyılda başlayan coğrafi keşifler sonrası yeni bölgelerin ve ticaret yollarının bulunması Akdeniz ticaretinin öneminin yitirmesine dolayısıyla bölgeyi elinde bulunduran Osmanlı Devleti'nin ticari gelirlerinin büyük oranda azalmasına neden oldu. Osmanlı yönetimi Fransa, Avusturya, İngiltere gibi birçok Avrupalı devletle ticaret antlaşmaları yapılarak Akdeniz ticaretini canlandırma yoluna gitti. Bu antlaşma ağı Avrupa'nın kuzey bölgelerinde yer alan Danimarka ve İsveç gibi İskandinav ülkelerine kadar uzandı. İsveç ile 1737 yılında Danimarka-Norveç ile 1756 yılında ticaret antlaşması imzalandı

COMMERCIAL RELATIONSHIPS BETWEEN OTTOMAN STATE AND THE SCANDINAVIAN COUNTRIES (SWEDEN AND DENMARK-NORWAY) IN XVIII CENTURY

Economic life developed by trade was quite important for Ottoman State as it used to be in any of the other countries. Ottoman State was in the middle of some significant trade routes in terms of the geographical territories like Mediterranean and Black Sea around which the state was established. That position of the state caused her commercial relationships grow steadily bigger with neighboring countries and farther ones starting from the years of foundation period. Using the advantages of being in a good position strategically, Ottoman State took place in the territorial commercial life actively and made a good advance before the other countries. Yet, after the geographical discoveries that had given a start in XVI century, there were new trade routes and territories causing the Mediterranean area lose its importance and lessen the Ottoman State's commercial income in all aspects. Ottoman government tried to reinvigorate the Mediterranean trade by signing commercial contracts with several European countries like France, Austria and England. Those contracts, like a network, reached to the northern European countries like Denmark and Sweden. A commercial contract was signed with Sweden in 1737 and another one with Denmark-Norway in 1756

PDF

___

BOA, A.DVN. DVE, d. 049/1. (İsveç Ahidnâme Defteri)
BOA, A.DVN. DVE, d.011/1. (Danimarka Ahidnâme Defteri)
BOA, A.DVN. DVE. No: 145. (Danimarka Dosyası)
BOA, A.DVN. DVE. No: 146 .(Danimarka Dosyası)
BOA, A.E, SMST. III, DN: 371/29401. (Ali Emiri, Sultan III. Mustafa)
BOA, A.E. SOSM: III DN: 57/4157.(Ali Emiri, Sultan III. Osman)
BOA, C.H. DN: 143/7109. (Cevdet Hariciye)
BOA, C.H. DN:173/8634 (Cevdet Hariciye)
BOA, C. H. DN: 23/ 1110. (Cevdet Hariciye)
BOA, H. H. DN: 1448/11. (Hat-ı Hümayun)
BOA, H.H. DN: 1428/58482. (Hat-ı Hümayun)
BOA, İE. H. DN: 15/1458. (İbnül Emin Hariciye)
Ahmed Midhat Efendi. (1288). Kainat-ı Kütüphane Tarihi Avrupa: Danimarka, Cilt:2/1,İstanbul.
Ahmed Midhat Efendi (1288). Kainat-ı Kütüphane Tarihi Avrupa: İsveç-Norveç, Cilt:3/1, İstanbul.
Ahmed Refik. (1332). Memâlik-i Osmaniyye'de Demirbaş Şarl, İstanbul.
Râşid Mehmed Efendi. (2013). Târîh-i Râşid ve Zeyli. C. II, (Haz. Abdülkadir Özcan, Yunus Uğur vd.) İstanbul: Klasik Kitaplar Yayınevi.
Akis, M. (2013). Osmanlı Denizcilik Tarihi Acısından 1124 H. / 1721 M. Tarihli Ahidname ve 18. Yüzyıl Başlarında Osmanlı-Ceneviz İlişkileri. Uluslararası Piri Reis ve Türk Denizcilik Tarihi Sempozyum, İstanbul. s. 7-14.
Boisen, I. (1962). Asırlar Boyunca Türkiye ve Danimarka. Kopenhag.
Berkes, N. ( 1971). Türkiye İktisat Tarihi. 1, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
Beydilli, K. (2001). İsveç (Tarih). Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 23, İstanbul: İSAM Yayınları, 407-414.
Güler, M. (2007). 1150/1737 Osmanlı-İsveç Ticaret Anlaşması. AKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, IX/ 2, 101-120. İ
nalcık, H. (2010). Osmanlılar (Fütühat, İmparatorluk, Avrupa ile İlişkiler). İstanbul: Timaş Yayınları.
Jorga, N. (2005). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi. C. 4, (Çev. Nilüfer Epçeli), İstanbul: Yeditepe Yayınları.
Kantemir, D. (1999). Osmanlı İmparatorluğunun Yükseliş ve Çöküş Tarihi. C. II (Çev. Özdemir Çobanoğlu), İstanbul: Cumhuriyet Kitap Kulübü Yayınları.
Kasaba, R. (1993). Osmanlı İmparatorluğu ve Dünya Ekonomisi. İstanbul: Bilge Yayınları.
Komisyon. (2001). İsveç (Fizik ve Beşeri Coğrafya). Diyanet İslam Ansiklopedisi, , İstanbul: İSAM Yayınları. s. 407.
Komisyon. (1993). Danimarka. Diyanet İslam Ansiklopedisi, 8, İstanbul: İSAM Yayınları. s. 461-462.
Kurat, A. N. (1940). İsveç Kralı XII. Karl'ın Hayatı ve Faaliyetleri (1682-1718), İstanbul.
Kurat, A. N. (1943). İsveç Kralı XII. Karl'ın Türkiye'de Kalışı ve Bu Sırada Osmanlı İmparatorluğu. İstanbul: Ankara Üniv. Yayınları.
Kurdakul, N. (1981). Osmanlı Devleti'nde Ticaret Antlaşmaları ve Kapitülasyonlar. İstanbul: Döler Neşriyat.
Kütükoğlu, M. S. (1979). Osmanlı-İngiliz İktisadî Münâsebetleri. II, İstanbul: İstanbul Üniv. Edebiyat Fakültesi Yayınları. Kütükoğlu, M. S. (1988). Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik). İstanbul:
Kubbealtı Neşriyat Yayınları. Mantran, R. (1995). XVI.-XVIII. Yüzyıllarda Osmanlı İmparatorluğu. (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
Nişancı, Ş. (2002). 15.-16. Yüzyıllarda Osmanlı İktisat Zihniyeti. İstanbul: Okumuş Adam Yayınları.
Ortaylı, İ. (2009). Osmanlı'da Milletler ve Diplomasi, Seçme Eserler III, İstanbul: Türkiye İşbankası Yayınları.
Özey, R. (2012). Avrupa Coğrafyası. İstanbul: Aktif Yayınevi.
Pamuk, Ş. (1990). 100 Soruda Osmanlı-Türkiye İktisadî Tarihi 1500-1914. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
Sahillioğlu, H. (1968). 1763'te İzmir Limanı ve Ticaret Limanı ve İhracat Gümrüğü ve Tarifesi. Belgelerle Türk Tarih Dergisi, (8), 53-57.
Savrul, B. K., Özel, H. A. ve Kılıç, C. (2013). Osmanlı'nın Son Döneminden Günümüze Türkiye'de Dış Ticaretin Gelişimi. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 8 (1), 77.
Tabakoğlu, A. (1999). Osmanlı İktisadi Yapısının Ana Hatları. (Ed. G. Eren ve K. Çiçek ve C. Oğuz), Osmanlı Ansiklopedisi 3, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. s.17-31.
Tabakoğlu, A. (2003). Türk İktisat Tarihi. İstanbul: Dergah Yayınları.
Temel, M. (2007). 18-20. Yüzyıllarda Türkiye-Danimarka İlişkileri. Tarih İncelemeleri Dergisi, 22 (1), 117-172.
Tuncer, H. (1991). 17. ve 18. Yüzyıllarda Osmanlı İmparatorluğu Danimarka İlişkileri, Ankara.
Uzunçarşılı, İ. H. (1995). Osmanlı Tarihi, Cilt: III/II, Ankara: TTK Yayınları.
Uzunçarşılı, İ. H. (1988). Osmanlı Devletinin Merkez ve Bahriye Teşkilâtı. Ankara: TTK Yayınları. Uzunçarşılı, İ. H. (1995). Osmanlı Tarihi (Karlofça Anlaşmasından XVIII. Yüzyıl Sonlarına Kadar). C.IV/1, Ankara: TTK Yayınları.
Ünal, M. A. (2012). Osmanlı Sosyal ve Ekonomik Tarihi. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
Yalçınkaya, A. (2002). XVIII. Yüzyıl: Islahat, Değişim ve Diplomasi Dönemi (1703-1789). (Ed. Güler Eren), Türkler, C. XII, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, s. 479
Voltaire. (1939). İsveç Kralı XII. İnci Şarl'ın Tarihi ( Historie de Charles XII). (Çev. Nahid Sırrı), Ankara: Hilmi Kitabevi.
Zinkeisen, J. W. (2011). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi. C. 5, (Çev. Nilüfer Epçeli), İstanbul: Yeditepe Yayınları.