Türk Anayasalarında kadın hakları ve gelişimi

Batı’da kanlı mücadeleler sonucu elde edilen insan hakları basta Fransız devrimi olmak üzere hep erkekler için oldugu düsünülmüs ve insan ırkının yarısını teskil eden kadınlar bu haklardan dıslanmıstır. Bu dıslanma genel olarak “feminizm” olarak nitelendirilen kadınların da haklar bakımından erkelere esit olmasını savunan akımın dogmasına sebep olmustur. Batı ile Türkiye’nin tarihi, sosyolojik, kültürel ve inanç yapıları bir birinden farklıdır. Bu farklılık, batıdan alınan kavramların bizim toplumumuza ve tarihimize uyarlarken tam örtüsmemektedir. Bu nedenle “Türk Anayasalarında Kadın Hakları ve Gelisimi” konusunda da bizim geçmisimizin farklı olabilecegini kabullenmek gerekir. Bu nedenle 18. yüzyıldan öncesi için insan hakları ve kadın hakları konusunda Batı ile toplumsal, kültürel ve sosyo-ekonomik açıdan degisik karsılastırmalar yapılırsa Türker’deki gelismenin Batıya göre daha iyi bir düzeyde oldugu söylenebilir. Bu çalısmada; tanım ve temel kavramlardan sonra haklar ve kadının durumu hakkında 19. yüzyıla kadar kısaca göz atılmıstır. Sened-i İttifak, Tanzimat Fermanı ve Islahat Fermanı gibi batılı anlamda anayasal belgelerin konu açısından degerlendirilmesi yapılmıstır. Sıralı ile 1876, 1921, 1924, 1961 ve 1982 anayasaları incelenmistir. Çalısma genel degerlendirme ve sonuç ile sonlandırılmıstır.

Women rights and its development in the Turkish constitutions

Human Rights, recognized after bloodstained struggles in the West, is always thought only for men notably from the French Revolution and women forming the half of the human race have been excluded from these rights. This exclusion caused the break out of movement generally known as “feminism” which is asserting the equality of woman and man. History and the sociological, cultural and belief structures of Turkey and the Western civilization are different from each other. Because of this difference the concepts adopted from the West do not correspond to our society and history completely. For this reason it is essential to agree that our background might be different while arguing “Women Rights and Its Development In The Turkish Constitutions”. For this reason if we compare the Western civilization with the Turks about implementation of human rights and women rights before the 18th century, it is possible to declare that improvement of human rights in Turkish Civilization was relatively beyond the West. In this research after discussing the definition and basic concepts we reviewed the rights and the status of women till 19th century. Constitutional documents in Western style such as Sened-i Ittifak, Tanzimat Fermanı (Rescript of Gülhane) and Islahat Fermanı (Royal Edict of Reform) are revived. The constitutions of 1876, 1921, 1924, 1961 and 1982 are analyzed. The research concluded with a general evaluation and conclusion.

PDF

___

Akgündüz, A. (1989). Eski Anayasa Hukukumuz ve İslam Anayasası. İstanbul: Timas Yayınları.
Akın, İ. F. (t.y.). Kamu Hukuku. Kstanbul: Üçdal Nesriyat.
Aldıkaçtı, O. (1982). Anayasa Hukukumuzun Gelismesi ve 1961 Anayasası. Kstanbul: Fakülteler Matbaası, 4. Baskı.
Armagan, S. (1980). Bugünkü Anayasa Düzeni. İstanbul: Yeni Asya Yayınları.
Baseskioglu, M. (1998). “İçisleri Bakanı Konusması”. İl Valileri ve İl Emniyet Müdürleri İnsan Hakları Konferansı 30-31 Mart 1998, Ankara: Öztürkler Matbaası.
Berktay, F. (2000). “Kadınların İnsan Hakları: İnsan Hakları Hukukunda Yeni Bir Açılım”, İnsan Hakları, (Editör: Korkut TANKUTER), İstanbul: Cogito Yapı Kredi Yayınları.
Cin, H. (1994). “Sunus Konusması”, İnsan Hakları, Hosgörü ve Mevlânâ Sempozyumu 26-27 Ekim 1994 Konya, Ankara: TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yay. No:72.
Çubukçu, İ. A. (1989). Türk-İslâm Düsünürleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Çubukçu, İ. A. (1994). “Türk Kültüründe Hosgörü ve Mevlânâ”. İnsan Hakları, Hosgörü ve Mevlânâ Sempozyumu 26-27 Ekim 1994 Konya, Ankara: TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yay. No:72.
Erdogan, M. (2001). Türkiye’de Anayasalar ve Siyaset 3. Baskı. Ankara: Liberte Yayınları.
Erdogan M. vd. (2006): İnsan Hakları. Ankara: Matus Basımevi Reklam ve Yayımcılık.
Eren, H. vd. (1998). Türkçe Sözlük, Cilt:1. Ankara: Türk Dil Kurumu Basımevi.
Fındıklı, R. ve Çevik, H. H. (2009). Devletin Yapısı ve Nitelikleri. Ankara: Polis Akademisi Baskanlıgı, ERTEM Basım Yayım Ltd.Sti.
Görsel Büyük Kültür Ansiklopedisi, Cilt:5 (1984). İstanbul: Görsel Yayınları.
Gözler, K. (2000). Türk Anayasa Hukuku Dersleri. Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları.
Gözübüyük, A. S. (2005). Açıklamalı Türk Anayasaları. Ankara: Turhan Kitabevi.
Güriz A. (1997). Feminizm Postmodernizm ve Hukuk. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No:521, http://www.anayasa.gen.tr/tanzimatfermani.htm, (Erisim Tarihi: 24.02.2009).
Kapani, M. (1981). Kamu Hürriyetleri. Ankara: AÜHF Yayını.
Kuyaksil, A. (2002). İnsan Hakları Bilgileri, Ankara: Eylül Kitap ve Yayınevi.
Kuzu, B. (1995). “Türkiye’de Anayasal Planda ve Uygulamada İnsan Hak ve Hürriyetlerine Genel Bir Bakıs”. İnsan Hakları Sempozyumu 10-11 Aralık 1994, İstanbul.
Küçük, A. (2008). Anayasa Hukuku.Ankara: Orion Kitabevi, Hukuk Rehberi Serisi: 1.
Mumcu, A. (1992). İnsan Hakları ve Kamu Özgürlükleri. Ankara: Savas Yayınları.
Mumcu, A. (2001). “Türkiye’de İnsan Haklarının Dünü ve Bugünü”. İnsan Haklarının Gelisimi, Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi, Bilimsel Toplantı Serileri: 9, 111-117,
Soysal, M. (1986). 100 Soruda Anayasanın Anlamı. Kstanbul: Gerçek Yayınevi.
Tanör, B. (1996). Osmanlı Türk Anayasal Gelismeleri. İstanbul: AFA Yayınları.
Tunaya, T.Z. (1996). Hürriyetin ilânı İkinci Mesrutiyetin Siyasi Hayatına Bakıslar. İstanbul: ARBA Yayınları.
Tunaya, T. Z. (2003). Türkiye’de Siyasal Gelismeler (1876-1938) Kanun-ı Esasî ve Mesrutiyet Dönemi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayını.
Uygun, O. (1996). Türkiye’de Demokrasi ve İnsan Hakları. Ankara: TODAİE Yayını.
Uygun, O. (2000). “İnsan Hakları Kuramı”. İnsan Hakları. (Editör: Korkut TANKUTER) İstanbul: Cogito Yapı Kredi Yayınları.
Yıldırım, R. (2003). Devlet Yapısı ve Nitelikleri (Anayasa Hukuku Ders Notları). Diyarbakır: Akader Yayınları No:2.