Organize sanayi bölgeleri içinde ve dışında faaliyet gösteren işletmelerin çevre-atık yönetimi ve muhasebesi konularında mevcut durum ve farklılıkları (Sakarya ilinde bir araştırma)

Isletmeler katma deger yaratırken faaliyetleri geregi çevresel kaynakları kullanmak durumundadırlar. Isletmelerin üretimleri sırasında mal ve hizmet çıktıları ile birlikte katı, sıvı, gaz atıkları ve tehlikeli atıklar ortaya çıkmaktadır. Ortaya çıkan bu çesitli çevresel etkilerle ilgili fiziksel ve mali boyutların belirlenebilmesi, ölçülebilmesi ve muhasebe sistemi içerisinde daha belirgin hale getirilmesi önem arzetmektedir. Bu nedenle isletmelerin karar alma sürecinde gerek duyulan çevresel olgulara iliskin verilerin hazırlanmasını saglayacak yöntem ve tekniklerin muhasebe sistemine konulması gereklidir. Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) sanayinin uygun görülen alanlarında yapılanmasını saglamak, çarpık sanayilesme ve çevre sorunlarını önlemek, kaynakları rasyonel kullanmak amacıyla kurulmaktadırlar. Varolus amaçlarına bakıldıgında, dogal olarak bu kuruluslardan da bu anlayısa uygun olarak yapılanmaları ve çalısmaları beklenmektedir. Ayrıca, Avrupa Birligi’ne (AB) uyum asamasında olan ülkemizin en sorunlu alanlarının basında çevre gelmektedir. AB Çevre Müktesebatı’nı olusturan direktiflerden 14 tanesi dogrudan atık yönetimiyle ilgilidir. Çalısmanın amacı; isletmelerin çevre ve atık yönetimi konusuna duyarlılıklarını arastırmak, çevre muhasebesini uygulama düzeylerini belirlemek ve gerek OSB içinde gerek OSB dısında faaliyet gösteren isletmeler üzerinde konuyla ilgili farklılıkları tespit etmektir. Sakarya ilinde elde ettigimiz veriler dogrultusunda, atık yönetimi ve muhasebesi konusunda Türkiye’deki isletmeler hakkında genel bir fikir elde edilmistir.

While creating added-value, enterprises, because of the very nature of their activities, are meant to make use of the environmental resources. During their production, together with the goods and services they produce, solid, liquid and gas wastes and dangerous wastes also emerge. Detecting physical and financial aspects of these various environmental effects, and highlighting them within the accounting system is of utmost importance. Thus, it is crucial to include methods and techniques in accounting system which help prepare data about environmental phenomenon needed in the decision making process of enterprises. Industrial Zones (IZs) are established in order to found industrial areas in suitable places, prevent uncontrolled industrial development and environmental problems and use resources rationally. With their very reason for existence considered, these establishments are supposed to be formed and operate in accordance with this understanding. Furthermore, environment is one of the most problematic issues of Turkey during the adaptation process to European Union. 14 directives of the acquis communitaire are directly related with waste management. The objective of the study is to search sensitivity of enterprises about environment and waste management, find out their level of environmental accounting application and determine the differences in enterprises both inside and outside IZs. Through the data gathered in Sakarya, a general view about waste management and accounting in enterprises in Turkey has been acquired.

PDF

___

1. Can, Ahmet Vecdi, Çevre Muhasebesi, Basılmamıs Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya, 1998.

2. Çelik, Muhsin, Sürdürülebilir Isletme Açısından Çevresel Kaynak ve Sorumlulukların Muhasebesi ve Bir Arastırma, Basılmamıs Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Izmir, 2005.

3. De Beer, Patrick and Francois Friend, Environmental Accounting: A Management Tool for Enhancing Corporate Environmental and Economic Performance, Ecological Economics, v: 58, pg: 548– 560, 2006.

4. Devlet Planlama Teskilatı, Avrupa Birligi Müktesabının Üstlenilmesine Iliskin Türkiye Ulusal Programı – Çevre (2001 - 2003), 2006. http://ekutup.dpt.gov.tr/ab/ulusalpr/3-23.pdf, 31.05.2009.

5. Eagan, Patrick D., and Erhard, Joeres, The Utility of Environmental Impact Information: A Manufacturing Case Study, Journal Of Cleaner Production, v: 10, P: 75–83, 2002.

6. Elewa, May M. The Impact of Environmental Accounting on the Profit Growth, Development and Sustainability of the Organization: A Case Study on Nypro Inc. Master Teses, University of Massachusetts Lowell, Egypt, 2007.

7. Environmental Protection Agency, An Introduction to Environmental Accounting as A Business Management Tool: Key Concepts and Terms US, 1995. http://www.p2pays.org/ref/02/01306.pdf, 20.03.2009.

8. Jachnik, Raphaël, Assessing The Practical Relevancy of Environmental Cost Accounting for Industrial Waste : Waste Accounting, Process Efficiency and Cleaner Production, IIIEE Theses, Thesis for The Fulfilment of The Master of Science in Environmental Management and Policy Lund, Sweden, 2006.

9. Jasch, Christine, The Use of Environmental Management Accounting (EMA) for Identifying Environmental Costs, Journal of Cleaner Production v.11, pg:667–676, 2003.

10. Kaya, Ugur, Isletme - Dogal Çevre Iliskilerinin Mali Tablolar Aracılıgıyla Raporlanması ve Denetimi, Sermaye Piyasası Kurulu, Yayın No:201, Ankara, 2006.

11. Kırlıoglu, Hilmi ve A.Vecdi Can, Çevre Muhasebesi, Degisim Yayınları, Adapazarı, 1998.

12. Lazol, Ibrahim, E. Mugal ve Y.Yücel, Sürdürülebilir Bir Çevre Için Çevre Muhasebesi ve KOBI’lere Yönelik Bir Arastırma, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı:38, 2008.

13. Nemli, Esra, Çevreye Duyarlı Isletmecilik ve Türk Sanayiinde Çevre Yönetim Sistemi Uygulamaları, Istanbul Sanayi Odası Yayınları, Istanbul, 2000.

14. Özbirecikli, Mehmet, Çevre Muhasebesi: Kavramlar Uygulama Alanları Arastırma Sonuçları, Natürel Kitap ve Yayıncılık, Ankara, 2002.

15. Qian, Wei ve· Roger Burritt, Environmental Accounting for Waste Management: A Study of Local Governments in Australia, Environmentalist, V: 27, P: 143–154, 2007.

16. Türkiye Istatistik Kurumu, Organize Sanayi Bölgeleri Atık Envanteri Sonuçları 2003-2004, TÜIK Haber Bülteni, Sayı: 135, 2005.

17. Türk Sanayicileri ve Isadamları Denegi, Sirketlerin Yeni Yönetim Aracı: Çevresel Muhasebe, Yayın No: TÜSIAD-T/2005-06/404, Lebib Yalkın Yayınları, Istanbul, 2005.

18. Türk Standardları Enstitüsü, TS ISO 14004: Çevre Yönetim Sistemleri - Prensipler, Sistemler Ve Destekleyici Tekniklere Dair Genel Kılavuz, Ankara, 2006.

19. Türk Standardları Enstitüsü, TS EN ISO 14001: Çevre Yönetim Sistemleri – Sartlar Ve Kullanım Kılavuzu, Ankara, 2005.