ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ İÇİNDE VE DIŞINDA FAALİYET GÖSTEREN İŞLETMELERİN ÇEVRE-ATIK YÖNETİMİ VE MUHASEBESİ KONULARINDA MEVCUT DURUM VE FARKLILIKLARI Sakarya İlinde Bir Araştırma

İşletmeler katma değer yaratırken faaliyetleri gereği çevresel kaynakları kullanmak durumundadırlar. İşletmelerin üretimleri sırasında mal ve hizmet çıktıları ile birlikte katı, sıvı, gaz atıkları ve tehlikeli atıklar ortaya çıkmaktadır. Ortaya çıkan bu çeşitli çevresel etkilerle ilgili fiziksel ve mali boyutların belirlenebilmesi, ölçülebilmesive muhasebe sistemi içerisinde daha belirgin hale getirilmesi önem arzetmektedir. Bu nedenle işletmelerin karar alma sürecinde gerek duyulan çevresel olgulara ilişkin verilerin hazırlanmasını sağlayacak yöntem ve tekniklerin muhasebe sistemine konulması gereklidir.Organize Sanayi Bölgeleri OSB sanayinin uygun görülen alanlarında yapılanmasını sağlamak, çarpık sanayileşme ve çevre sorunlarını önlemek, kaynakları rasyonel kullanmak amacıyla kurulmaktadırlar. Varoluş amaçlarına bakıldığında, doğal olarak bu kuruluşlardan da bu anlayışa uygun olarak yapılanmaları ve çalışmaları beklenmektedir. Ayrıca, Avrupa Birliği’ne AB uyum aşamasında olan ülkemizin en sorunlu alanlarının başındaçevre gelmektedir. AB Çevre Müktesebatı’nı oluşturan direktiflerden 14 tanesi doğrudan atık yönetimiyle ilgilidir.Çalışmanın amacı; işletmelerin çevre ve atık yönetimi konusuna duyarlılıklarını araştırmak, çevre muhasebesiniuygulama düzeylerini belirlemek ve gerek OSB içinde gerek OSB dışında faaliyet gösteren işletmeler üzerindekonuyla ilgili farklılıkları tespit etmektir. Sakarya ilinde elde ettiğimiz veriler doğrultusunda, atık yönetimi vemuhasebesi konusunda Türkiye’deki işletmeler hakkında genel bir fikir elde edilmiştir

Anahtar Kelimeler:

Çevre Muhasebesi, Atık Yönetimi ve Muhasebesi, Organize Sanayi Bölgeleri (OSB)

While creating added-value, enterprises, because of the very nature of their activities, are meant to make use ofthe environmental resources. During their production, together with the goods and services they produce, solid,liquid and gas wastes and dangerous wastes also emerge. Detecting physical and financial aspects of these various environmental effects, and highlighting them within the accounting system is of utmost importance. Thus,it is crucial to include methods and techniques in accounting system which help prepare data about environmental phenomenon needed in the decision making process of enterprises. Industrial Zones IZs are established in order to found industrial areas in suitable places, prevent uncontrolledindustrial development and environmental problems and use resources rationally. With their very reason forexistence considered, these establishments are supposed to be formed and operate in accordance with this understanding. Furthermore, environment is one of the most problematic issues of Turkey during the adaptationprocess to European Union. 14 directives of the acquis communitaire are directly related with waste management. The objective of the study is to search sensitivity of enterprises about environment and waste management, findout their level of environmental accounting application and determine the differences in enterprises both insideand outside IZs. Through the data gathered in Sakarya, a general view about waste management and accounting in enterprises in Turkey has been acquired

Keywords:

Environmental Accounting, Waste Management and Accounting, Industrial Zones (IZs).,

PDF

___

Can, Ahmet Vecdi, Çevre Muhasebesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilim- ler Enstitüsü, Sakarya, 1998.
Çelik, Muhsin, Sürdürülebilir İşletme Açısından Çevresel Kaynak ve Sorumlulukların Muhasebesi ve Bir Araştırma, Basılmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, 2005.
De Beer, Patrick and Francois Friend, Environmental Accounting: A Management Tool for Enhancing Corporate Environmental and Economic Performance, Ecological Economics, v: 58, pg: 548– 560, 2006.
Devlet Planlama Teşkilatı, Avrupa Birliği Müktesabının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı – Çevre (2001 - 2003), 2006. http://ekutup.dpt.gov.tr/ab/ulusalpr/3-23.pdf, 31.05.2009.
Eagan, Patrick D., and Erhard, Joeres, The Utility of Environmental Impact Information: A Manufactu- ring Case Study, Journal Of Cleaner Production, v: 10, P: 75–83, 2002.
Elewa, May M. The Impact of Environmental Accounting on the Profit Growth, Development and Sus- tainability of the Organization: A Case Study on Nypro Inc. Master Teses, University of Massachusetts Lowell, Egypt, 2007.
Environmental Protection Agency, An Introduction to Environmental Accounting as A Business Manage- ment Tool: Key Concepts and Terms US, 1995. http://www.p2pays.org/ref/02/01306.pdf, 20.03.2009.
Jachnik, Raphaël, Assessing The Practical Relevancy of Environmental Cost Accounting for Industrial Waste : Waste Accounting, Process Efficiency and Cleaner Production, IIIEE Theses, Thesis for The Ful- filment of The Master of Science in Environmental Management and Policy Lund, Sweden, 2006.
Jasch, Christine, The Use of Environmental Management Accounting (EMA) for Identifying Environ- mental Costs, Journal of Cleaner Production v.11, pg:667–676, 2003.
Kaya, Uğur, İşletme - Doğal Çevre İlişkilerinin Mali Tablolar Aracılığıyla Raporlanması ve Denetimi, Sermaye Piyasası Kurulu, Yayın No:201, Ankara, 2006.
Kırlıoğlu, Hilmi ve A.Vecdi Can, Çevre Muhasebesi, Değişim Yayınları, Adapazarı, 1998.
Lazol, İbrahim, E. Muğal ve Y.Yücel, Sürdürülebilir Bir Çevre İçin Çevre Muhasebesi ve KOBİ’lere Yö- nelik Bir Araştırma, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı:38, 2008.
Nemli, Esra, Çevreye Duyarlı İşletmecilik ve Türk Sanayiinde Çevre Yönetim Sistemi Uygulamaları, İs- tanbul Sanayi Odası Yayınları, İstanbul, 2000.
Özbirecikli, Mehmet, Çevre Muhasebesi: Kavramlar Uygulama Alanları Araştırma Sonuçları, Natürel Kitap ve Yayıncılık, Ankara, 2002.
Qian, Wei ve· Roger Burritt, Environmental Accounting for Waste Management: A Study of Local Go- vernments in Australia, Environmentalist, V: 27, P: 143–154, 2007.
Türkiye İstatistik Kurumu, Organize Sanayi Bölgeleri Atık Envanteri Sonuçları 2003-2004, TÜİK Haber Bülteni, Sayı: 135, 2005.
Türk Sanayicileri ve İşadamları Deneği, Şirketlerin Yeni Yönetim Aracı: Çevresel Muhasebe, Yayın No: TÜSİAD-T/2005-06/404, Lebib Yalkın Yayınları, İstanbul, 2005.
Türk Standardları Enstitüsü, TS ISO 14004: Çevre Yönetim Sistemleri - Prensipler, Sistemler Ve Destek- leyici Tekniklere Dair Genel Kılavuz, Ankara, 2006.
Türk Standardları Enstitüsü, TS EN ISO 14001: Çevre Yönetim Sistemleri – Şartlar Ve Kullanım Kılavu- zu, Ankara, 2005.