Thımı Mitkos`un Bëleta Shqypëtare eserinde Arnavutça- Yunanca sözlüğündeki ortak Türkçe sözcüklerin özellikleri

Osmanlı İmparatorluğuzamanında Türkçe, Balkan Dillerinin Sözlüklerinin zenginleşmesinde en önemli kaynaklarından birisiydi. Türkçeden ortak bir alıntılar fonu var mı? Hangi özelliklere sahiptir? Balkanlardaki ortak Türkçe alıntıları hangi sözcüksel alanlarda görülmektedir? Türkçe yapım ekleri Balkan dillerinde sözcük yapımının şekillerine nasıl uyum sağlamıştır? Balkan dillerinin sözlüklerinde yapılan son araştırmalara göre Türkçe alıntıların sayısı büyüktür ve dilden dile değişiyor. Arnavutçada aşağı yukarı 5000 alıntı sözcük var. Araştırmacılara göre Yunancada aşağı yukarı 4800 sözcük bulunmaktadır. Türkçe alıntı sözcükleri yıllardır araştırmacıların çalışma konusu olmuştur. Bu alıntı sözcükler Türkçe ile olan ilişkiye göre ele alınmışlar ve hiçbir zaman Balkan dillerinin ortak unsuru olarak değerlendirilmemiştir. Bu yüzden Thimi Mitkos`un Bëleta shqypëtare eserinde Arnavutça-Türkçe Sözlüğündeki ortak olan Türkçe alıntı sözcüklerini analiz etmekteyiz.

Characteristicsof the commonTurkish words in the Albanian-Greek dictionary of the work "Bleta Shqyptare" of Thimi Mitko

Process of entrance of Turkish borrowings, which has lasted for about five centuries, is presented as a colourful panorama including historic, cultural, ethnographic, literature and linguistic issues. All Balkan languages have been influenced by Turkish language and have preserved this influence until today. Based on a study on dictionaries of modern Balkan languages, the number of Turkish borrowed words is different for each different language.Turkisms have turned into natural components of Balkan languages by fitting in their phonetics and grammar. They has tried to analyze chronology of entrance of these borrowings and made a semantic classification of borrowings, highlighting most affected lexical fields from borrowings, as well as studying influence of grammar character, in particular in the field of word forming. The so far studies show that Albanian language has borrowed about 5000words. Greek language, according to different scholars has borrowed about 4800 words.In this work, we aim to bring to readers attention a clear panaroma focusing on common Turkish words in the Albanian-Greek dictionary of the work "Bleta Shqyptare" of Thimi Mitko.

PDF

___

Altın Türkçe Sözlük, Ankara, 1991.
Banguoğlu, T., Türkçenin grameri, Ankara, 1990.
Boretzky, N., Der Türkische Einfluss auf das Albanische, teil 1, 1975.
Boretzky, N., Sur la substitution des noms de profesion dorigine turque en albanais, Canier Balkanique, 1981, 2.
Çabej, E., Për një shtresim kronologjik të huazimeve turke të shqipes, SF,1975,1.
Demiraj, Sh., Gjuhësi Ballkanike, Tiranë, 2004.
Dizdari, T., Fjalor i orientalizmave, Tiranë 2005.
Fjalor i gjuhës së sotme shqipe, Tiranë, 1980.
Fjalor i gjuhës së sotme shqipe, Tiranë, 1954.
Fjalori sinonimik i gjuhës shqipe, Tiranë, 2005.
Ismajlı, R., Tekste të vjetra, Pejë, 2000.
Karaagaç, G., Türkçe verintiler Sozlügü, Ankara, 2008
Kazazis, K., The status of Turkisms in the Present-Day Balkan Languages, Aspects of the Balkans. Continuity and Change, International Balkan Conference, october, 1969.
Kostallari, A., Rreth depërtimit të turqizmave në gjuhën shqipe gjatë shekujve XVII-XVIII, Gjurmime albanologjike, SSHF, Prishtinë 1978.
Krajni, A., Hymja e turqizmave në shqipen dhe përpjekjet për zëvendësimin e tyre, SF, 1965,1.
Latifi, L., Huazimet turke në gjuhën shqipe krahasuar me gjuhët e tjera të Ballkanit, Tiranë 2006.
Louis K.Katona, Le Dialecte Turc da la Macedoine de lOuest, Türk Dili Arastirmalari Yilliği, Belleten, Ankara, 1969.
Mandala, M., Il Dittionario (1702) di F. M. Da Lecce e i turchismi nellalbanese (secili XVII-XVIII), Albanica 10
Meyer, G., Etymologisches Wörterbuch der albanische Sprache, Strasburg, 1891.
Miklosich, F., Die Türkischen elemente in den südost-und osteuropaischen sprachen (V.I-II), Wien, 1884-1890.
Ndreca, M., Fjalor fjalësh e shprehjesh të huaja, Prishtinë 1986, 2000.
Reinkowski, M., Zum Status der Turzismen in den sprachen südosteuropa, 2002
Samara, M., Zhvillime leksiko-semantike të turqizmave në gjuhën shqipe, SF,1995, 1-4.
Schütz, I., Gjurmë gjuhësh turke mesjetare në shqipen e sotme, Seminari ndërkombëtar për gjuhën, letërsinë dhe kulturën shqiptare, Prishtinë, 1986.
Vajzovič, H., Orijentalizmi u književnim dhelu- Lingvistička analiza, Sarajavo, 1999.
Xhuvani, A., Çabej, E., Prapashtesat e gjuhës shqipe, Tiranë,1962.