NASRETTİN HOCA FIKRALARINDA AİLE İÇİ İLETİŞİM

Kısa ve özlü anlatımı olan, nükteli ve güldürüye dayanan hikâyeciklere fıkra denir. Fıkralar toplumların kültür, inanç ve geleneklerini bir ayna gibi yansıtır. Zengin dil malzemelerinin de bulunduğu fıkralar, birçok yönden incelenebilecek önemli halk ürünleridir. Fıkra kahramanlarının kendisiyle veya başkalarıyla kurduğu iletişimler, ince ve esprili yanıtlar, ortaya konulan değer yargıları, aktarılan iletiler fıkraların okuyucular üzerinde bırakabileceği etkiler düşünülerek incelenmelidir. Bu incelemelerde fıkraların dil özellikleri ile psikolojik, sosyolojik, kültürel, edebi vb. yönleri ele alınmalıdır. Fıkra denilince akla gelen ilk isimlerden biri Nasrettin Hoca’dır. Hayatın her alanından kesitlerin bulunabileceği Nasrettin Hoca fıkralarında aile içi iletişime ve ailede yaşanan ilişkilere ait veriler elde etmek de mümkündür. Bu fıkralarda, aile içi iletişimin nasıl olması gerektiğine, aile içi iletişimi bozan durumlara ve aile bireylerinin yaptığı davranışlara ilişkin örnekler yer almaktadır. Doküman inceleme yönteminin kullanıldığı çalışmada örneklem olarak seçilen Nasrettin Hoca fıkraları, fıkralardaki olumlu ve olumsuz aile içi iletişim yönüyle iki genel başlık altında incelenmiştir. Söz konusu genel başlıklar kendi içinde çeşitli alt başlıklara ayrılmış, böylece Nasrettin Hoca fıkralarındaki aile içi iletişime ait temalar geliştirilmiştir. Yapılan incelemeyle Nasrettin Hoca ve aile üyelerinin birbirine karşı gösterdikleri olumlu ve olumsuz davranışlar ile duygular, iletişim bağlamında yorumlanıp değerlendirilmiştir. Ayrıca, çalışmada seçilen örneklem üzerinden Nasrettin Hoca’nın gerçek yaşamına ilişkin bulgular da elde edilmiştir.

INTERFAMILIAL COMMUNICATIONS IN NASREDDIN HODJA’S ANECDOTES

Stories based on short and succinct, concise but humorous events are called anecdotes. Anecdotes reflect the culture, belief and tradition of a society. These anecdotes which contain rich lingual materials are also important folk pieces that can be examined in various aspects. Anecdotes must be approached by taking the following into consideration; communications the hero in the anecdote has with other partakers, fine and humorous one-liners and presented value judgments. In such, lingual aspects of anecdotes must be approached in line with following aspects as well; psychological, sociological, cultural, literal etc. While on the subject, it would be remiss not to mention a powerful name such as Nasreddin Hodja. Nasreddin Hodja anecdotes which contain parts from all strides of life can be utilized to gather data on interfamilial communications and relationships. These anecdotes come with examples in regards to how interfamilial communications must be carried out, and to circumstances defective for interfamilial relationships and how to tackle them. Nasreddin Hodja anecdotes, which was picked for sampling in the study to which the document examination method was applied, were dissected under two general headings as positive and negative interfamilial communication partaking in these stories. Mentioned general headings are then divided into many sub-headings in themselves, thus allowing themes related to interfamilial communication in Nasreddin Hodja anecdotes. With this examination, negative/positive attitudes and feelings of Nasreddin Hodja and family members to each other were interpreted and evaluated within the context of communication. Furthermore, findings in relation with Nasreddin Hodja’s real life were obtained via the sampling picked for the study.

___

  • AKKAYA, Ahmet (2013). “Yabancılara Türkçe Öğretimi Kapsamında Fıkralar: Nasreddin Hoca Fıkraları”. Millî Folklor Dergisi, (100), 171-181.
  • BORATAV, Pertev Naili. (1996). Nasreddin Hoca. Ankara: Edebiyatçılar Derneği Yayınları.
  • ELÇİN, Şükrü. (1981). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
  • EMİROĞLU, Selim ve diğerleri (2011). Eflatun Cem Güney Masal Babası, Malatya: Malatya Araştırma Derneği Yayınları, 2011.
  • FUAT, Memet. (2013). Nasreddin Hoca Fıkraları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • GEVENÇ, Sefakat (2014). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Fıkraların Kullanımı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
  • GÜNEY, Eflatun Cem. (1971). Folklor ve Halk Edebiyatı. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
  • GÜNEY, Eflatun Cem. (1957). Nasrettin Hoca Fıkraları. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
  • GÜRÜZ, Demet ve EĞİNLİ, Ayşen Temel (2010). Temel İletişim Becerileri Anlamak-Anlatmak-Anlaşmak. Ankara: Nobel Yayınları.
  • GÜZEL, Abdurrahman. (2010). Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
  • KAYA, Alim. “İletişime Giriş: Temel Kavramlar ve Süreçler” (2-28). Kişilerarası İlişkiler ve Etkili İletişim içinde (Edt. Alim Kaya). Ankara: PegemAkademi Yayıncılık, 2014.
  • ÖNDER, Mehmet. “Nasreddin Hoca Gerçeği” (261-269), Nasreddin Hoca’ya Armağan içinde (Yay. Haz. M. Sabri Koz), İstanbul: Oğlak Yayıncılık, 1996.
  • YILDIRIM, Ali ve ŞİMŞEK, Hasan (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.
  • İnternet KaynaklarıURL-1: “İslam Ansiklopedisi”, http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c27/c270069.pdf (Erişim: 12.06. 2018)