JACK GOODY’NİN KAVRAMSAL DÜNYASINDA MİT, DESTAN, EFSANE VE MASAL

1919 yılında doğan İngiliz antropolog ve tarihçi Jack Goody, tüm dünyada disiplinlerarası çalışan bir bilim insanı olarak bilinmektedir. Bu nedenle, onun çalışmaları kültürel sosyoloji ve tarih gibi sosyal bilimlerin birçok farklı alanında oldukça etkili olmuştur. Onun birçok çalışması arasında, Afrika’daki Gana’nın kuzeyinde yaşayan ve LoDagaa olarak isimlendirilen topluluğun arasından derlediği Bagre miti ve bu mit üzerine yaptığı çalışmalar folklorcular ve antropologlar için oldukça büyük önem taşımaktadır. O, yıllarca bu mit üzerine sürdürdüğü çalışmalarla birlikte; mit, efsane, destan ve masal türlerine dair ‘yerleşik bakış açıları’nı sorgulayarak derinleştirmiş ve bu türlerin yapısı üzerine yeni yaklaşımlar ortaya koymaya çalışmıştır. İlk olarak, sözlü kültürden yazılı kültüre geçişin insan bilincini ve anlatıları nasıl değiştirdiğini sorgulayan Goody, yazının gelişiminin insan bilincini radikal bir biçimde nasıl değiştirdiğini vurgulayarak ayrıca bu olayın sözlü anlatıların yapısının değişiminde önemli bir rol oynadığını iddia etmiştir. Bütün bunlarla birlikte; sözlü anlatılarda bireysel yaratıcılığı, çeşitliliği ve bu çeşitlilikten kaynaklı olarak da anlatıların analizlerinin zorluğunu belirterek folklor çalışmalarına önemli bir katkıda bulunmuştur. Tüm bu gelişmelerden kaynaklı olarak, onun sözel anlatılar üzerine olan çalışmalarının özellikle folklorcular için çok önemli olduğu açıktır. Bu nedenle, çalışmamızda, onun mit, efsane, destan ve masal türleri üzerine düşünceleri tüm yönleriyle incelenecek ve Goody’nin sözlü gelenek adını verdiği lecto-oral terimi hakkında detaylı bilgi verilecektir.
Anahtar Kelimeler:

Jack Goody, mit, destan, efsane, masal

MYTH, EPIC, LEGEND AND FOLKTALE IN THE CONCEPTUAL WORLD OF JACK GOODY

Jack Goody, who was born in 1919, the British anthropologist and historian, is acknowledged as a scientist working interdisciplinary in the world. Therefore, his studies have been influential a wide range of different areas of social scientific fields such as cultural sociology and history. Among his numerous works, the studies of the Bagre myth that were collected among the LoDagaa who live in northern Ghana are very important for folklorists and anthropologists. In these studies in which he had working for years, he put forth new interpretations on nature of myths, legends, epics and folktales. Firstly, he examined how the transition from orality to literacy culture influenced narratives and changed human consciousness. He claimed that the development of writing caused radical changes in human consciousness and this event played important role on change of oral narratives structre. Besides, he contribution to folklore studies as stressing the individual creation, variability, and  the fundamental difficulty of analysis in oral narratives. For all these reasons, his studies on oral narratives are very significant for folklorists. In this article, his ideas on myth, legend, epics and folktales will be examined with all aspects and given information about his term of lecto-oral that is called ‘the oral tradition’ by Jack Goody. 

___

  • CHANDNA, Y. (2014). “Book Review Article on Jack Goody’s the Domestication of the Savage Mind”. Journal of Humanities And Social Science, 19. I. (11), pp. 45-48.
  • COLE, M., COLE, J. (2006). “Rethinking the Goody Myth”. D.R. Olson, M. Cole (Eds). Technology, Literacy, And The Evolution Of Society Implications of the Work of Jack Goody. London: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
  • GOODY, J. (1961). “Religion and Ritual: The Definition Problem”. The British Journal of Sociology. 12 (2), pp.142-164.
  • GOODY, J., WATT, L. (1963). "The Consequences of Literacy”. Comparative Studies in Society and History, 5 (3), pp. 304-345.
  • GOODY, J., ÇAKMAK, E. E. (2005). “Mit, Söz ve Yazı”. Cogito, 43. s. 89-106.
  • GOODY, J. (2009). “Sözlü Kültür”. Milli Folklor, 83. s. 128-132.
  • GOODY, J. (2010). Myth, Ritual and The Oral. New York: Cambridge University Press.
  • GOODY, J. (2011). Yaban Aklın Evcilleştirilmesi. (Çev.: Koray Değirmenci), İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
  • GOODY, J. (2013). Yazılı ve Sözel Arasındaki Etkileşim. (Çev.: Osman Bulut), İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
  • GOODY, J. (2017). Mit, Ritel ve Söz. (Çev.: Damla Sezgi), İstanbul: Küre Yayınları.