AZERBAYCAN MÜZİK KÜLTÜRÜNDE AT

Türklerin tarih sahnesindeki varlığıyla at neredeyse eş zamanlıdır. Eski kaynaklarda bu hayvanın Türk’ün yanındaki varlığı ve birlikteliği oldukça dikkat çekicidir. Öyleki Türklerdeki bir inanışa göre, atla beraber yaratıldığı ifade edilmektedir. Atın, insanlık tarihinde, iktisadî ve siyasî olayların gelişiminde etkin bir rolü olduğu bilinen bir gerçektir. Ayrıca at vasıtasıyla toplumlar sosyo-kültürel açıdan alış veriş imkânını yakalamıştır. Bu durum neticede çeşitli kültürel ürünlerin ve çeşitliliğin de ortaya çıkmasına imkan oluşturmuştur. At ve insanoğlu arasındaki ilişkiye dayanan bu üretimde at, etkin ve önemli bir rol oynamıştır. Bu etkinin izlerini Azerilerin kültür ve sanat alanındaki ürünlerinde görmek mümkündür. Türklerin atla bu denli içli dışlı oluşu toplumsal hayatının her alanına yansımıştır. Çalışmamızda atın Azerbaycan’ın sözlü ve yazılı edebiyatındaki yeri dikkata alınarak, halk musikisinde, Azerbaycan âşık havalarında, Azerbaycan bestekârlarının at temalı bestelerinde, hatta Azerbaycan sinema müziklerinde atın koşuşunu yansıtan ayak seslerinin ritmik açıdan temposuna ve sedasına dikkat çekilerek, Azerbaycan’ın müzik kültüründe at teması incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Azerbaycan, at, müzik, kültür, sinema

HORSE IN AZERBAIJAN MUSIC CULTURE

The presence of the Turks on the stage of history is almost simultaneous with the horse. In the old sources, the presence and coexistence of this animal with the Turks is quite remarkable. According to a belief in the Turks, it is stated that the horse was created together. It is a known fact that horse has an active role in the development of economic and political events in human history. In addition, societies have the opportunity to exchange socio-culturally through horse. This has led to the emergence of various cultural products and diversity. The horse played an effective and important role in this production based on the relationship between horse and human beings. The traces of this influence can be seen in the Azerbaijani products in the field of culture and art. The fact that the Turks were so intimate with horses was reflected in every aspect of their social life. Taking into consideration the place of horse in the oral and written literature of Azerbaijan in our study, attention was paid to the rhythmic tempo and sedan of the footsteps reflecting the running of the horse in folk music, Azerbaijani lovers, Azerbaijani composers, even themed compositions and even Azerbaijani cinema music. It was investigated.

Keywords:

Azerbaijan, culture, music, cinema, horse,

PDF

___

ALTAYLI, Seyfettin (1994). Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü. 1. Cilt, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.ALTAYLI, Seyfettin (1994). Azerbaycan Türkcesi Sözlüğü. 2. Cilt, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.BABAYEV, Rafik Sayadoğlu (2007). Min Bir Mahnı. 4. Neşir, Bakü: Min Bir Mahnı Yayınevi. BEDELBEYLİ, Efrasiyab (1969). Musiki Lüğeti. Bakü: Elm Neşriyatı.BELEK, Kayrat (2008), Kırgızlarda At ve At Kültürü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.BELEK Kayrat, (2015). “Eski Türklerde At ve At Kültürü”. “Dünden Bugüne Kırgız Kültürel Hayatı Örneği”. Gazi Türkiyat, s. 111-128.DOĞAN, Orhan (2006). Bozkır Kavimlerinin Kültür ve Mitolojilerinde At. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.DURMUŞ, İlhami (1997). “Bozkır Kültürünün Oluşumu ve Gelişiminde At”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2, s.13-19.DUYGULU, Melih (2014). Türk Halk Müziği Sözlüğü. İstanbul: Pan Yayınçılık.EMİROĞLU, Kudret ve YÜKSEL, Ahmet (2002). Yoldaşımız At. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. GAZIMIHAL, Mahmut Ragıp (1975). “Ülkelerde Kopuz ve Tezeneli Sazlarımız”, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.GEZDER, Nihat (1998). Geleneksel Sporlarımızdan Atasporu Cirit. Erzurum.GÖMEÇ, Saadettin Yağmur (2016). “Türk Kültüründe At” Geçmişten Günümüze Bozkır, 9. Uluslararası Sempozyum Bildiri Kitabı, s. 819-830 Konya. GÖMEÇ, Saadettin Yağmur (2009). Türk Destanlarına Giriş. Ankara: Berikan Yayınevi.KALAFAT, Yaşar (2012). Türk Kültürlü Halklarda Mitler. Ankara: Berikan Yayınevi.KAYA, Bülent (2017). “Divan Şiirinde At ve Şiirlerde İşlenişi”, Türk Bilim Araştırma Vakfı Yayınları, Cilt: 10, Sayı: 3, s. 86-99. ÖGEL, Bahaeddin (1991). Türk Kültür Tarihine Giriş. 9. Cilt, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. SÜMER, Faruk (1995). “Eski Türk Atçılığı Hakkında Notlar”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, Sayı: 107, Kasım, Ankara. s. 1-2.Elektronik KaynaklarURL-1: https://www.youtube.com/watch?v=elM4c1kFjro (Erişim: 18.03.2019)URL-2: https://www.youtube.com/watch?v=Ugj8bBsu5hA (Erişim: 21.11.2018)URL-3: https://www.youtube.com/watch?v=Qx4EuC7eSV0 (Erişim: 19.08.2019)URL-4: https://www.turkcebilgi.com/libretto (Erişim: 24.06.2019)URL-5: http://mk.musigi-dunya.az/mahni_e_dadashova.html (Erişim: 20.10.2019)URL-6: https://www.youtube.com/watch?v=B0fP2WGXdDo (Erişim: 12.10.2018)URL-7: https://kelimeler.gen.tr/keher-nedir-ne-demek-348546 (Erişim: 15.09.2019)URL-8: https://www.youtube.com/watch?v=I5oHmbKiFXE (Erişim: 20.10.2019) URL-9: https://www.youtube.com/watch?v=N1yBV-l2A3Y (Erişim: 14.09.2019)URL-10: https://www.youtube.com/watch?v=LMr5zPVRNhQ (Erişim: 14.09.2019)URL-11: https://www.youtube.com/watch?v=febh1qKQHaw (Erişim: 14.09.2019)URL-12: https://www.youtube.com/watch?v=zNtf0E3ROF0 (Erişim: 14.09.2019 )URL-13: https://www.youtube.com/watch?v=q2DzgQQ9XV0 (Erişim: 15.12.2018 )