Türk Daması Oyun Kültürü Ve Türkiye’deki Dama Oynanan Kahvehanelerin İç Mekânlarının İncelemesi

Dama oyununun özellikle İslam coğrafyasında kabul görerek ve yaygınlıkla oynandığı görülmektedir. Haçlı seferleri ile batıya taşınan oyunun zaman içinde pek çok türü ortaya çıkmıştır. Anadolu’da oynanan dama, Türk daması olarak adlandırılmaktadır. Türk kültürünün önemli bir öğesi olan bu tür, özellikle Osmanlı döneminde altın devirlerini yaşamıştır. Osmanlı padişahlarının da ilgi gösterdiği bu oyun için sarayda damacıbaşıların işlendirildiği bilinmektedir. Bu günümüze, kadar etkisini sürdürecek olan önemli bir oyun geleneği yaratılmıştır. Sonrasında ise; ilginin giderek kaybolması sonucu olarak oyuncu kitlesi azalmıştır. Ancak bu kültür kaybolmamış, Türk kültürünün önemli bir bileşeni olan kahvehanelerin kültür aktarımındaki güçlü etkisiyle kuşaktan kuşağa aktarılarak günümüze kadar ulaşmıştır. Bugün Türkiye’nin farklı yerlerine dağılmış ve dama oyunun yaşaması için çaba gösteren bir oyuncu kitlesi bulunmaktadır. Bu yazıda Türkiye’de dama oynanan kahvehaneler ziyaret edilmiş ve kültüre ilişkin veriler toplanmaya çalışılmıştır. Bu çalışma içinde özellikle kahvehanelerin iç mekanlarının kurguları ve bu mekanlardaki oyun mobilyaları ve çevresel birimleri incelenerek genel bazı ilkeler belirlenmiştir.

Turkish Draught Game Culture and Survey On Draught Cafes in Turkey

It is observed draught is widely played in Muslim counties with mutual great acceptence. The game has been risen to different types through the ages which had been brought to the west by the crusaders. The type specifically played in Anatolia region called Turkish draught. This type of draught is a significant element of Turkish culture which had its golden ages in Ottoman Empire. It is this age that a great tradition was created and continued to present times. Ottoman sultans showed so great interest, that the chief draught players were employed. After having lost public interest, it began losing players as well. But the culture has not been lost completely. Until now it has been survived from one generation to the next by the cafehouses which has strong feature to preserve culture. Today there is a a society on which make an great effort to struggle, scattered through the different parts of Turkiye. For this dissertation, many cafes visited to obtain knowledge on draught and to survey the typologies of the interiors and furnitures with peripherial units.

___

  • “Dama”, Ana Britannica Genel kültür Ansiklopedisi, Cilt 7, İstanbul, 1987
  • Arakil. Osmanlı Döneminden Günümüze Kadar Ulaşan Türk Daması Açmaz Oyunları (Çev: Çiftçi, H. ve Güldeste, B.) Türk Daması Federasyonu (Kitabın Orijnal Basımı 1888), 2015
  • Akgündüz, A., “Bir Aile Ve Hizmet Müesesesi Olarak Osmanlı’da Harem”, H.C. Güzel, K.Çiçek, S. Koca (Ed), Türkler. Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2012
  • Baykur, R. İ., Damaya Güzelleme, YGS Yayınları, İstanbul, 2008
  • Birsel, S., Kahveler Kitabı, Sel Yayıncılık, İstanbul, 2009
  • Büyük Larousse - Sözlük ve Ansiklopedi: cilt 6
  • Celal, M., Eski İstanbul Yaşayışı, Türkiye Yayınevi, İstanbul, 1946
  • Cengiz. M., Masa Oyunlarında Görsel-İçerik İlişkisi ve Uygulama Çalışması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2008