Bu çalışmada Antonin Artaud'un kıyıcı tiyatro adını verdiği tiyatro kuramı, Anadolu köy seyirlik oyunlarından saya gezme oyunu ile birlikte incelenecektir. Antonin Artaud, Batı tiyatrosunun yapısında önemli kırılmaları temsil eden avangart kuramın öncüleri arasında kabul edilmektedir. Sözü edilen kuramların beslendiği kaynaklara bakıldığında tiyatronun özüne dönme, ritüelistik özelliğini yeniden hatırlama, bu özden "yeni" ve "başka" bir şey oluşturma fikri üzerine temellendiği görülmektedir. Artaud'un tiyatro kuramında bu özelliklerin yanında Doğu Tiyatrosu'nun yapısal özelliklerinin etkisi açıkça görülmektedir. Ancak bu etkinin taklitten çok ortaya yeni bir biçim ve içerik koyma düşüncesi taşıdığı açıktır. Ritüellerin işlevlerini yeniden yorumlama, oyuncu-seyirci ilişkisi, bedenin sembolik ifade biçimleri Artaud'un tiyatro kuramının temelinde yer alırlar. Bu özellikleriyle tiyatronun ritüelistik yanı öne çıkmakta ve günümüz tiyatro çalışmaları için dikkate değer veriler sağlamaktadır. Artaud'un tiyatro kuramını biçimlendiren temel dayanakları Anadolu'daki birçok köy seyirlik oyununun yapısında da görmek mümkündür. Bu nedenle çalışmada yukarıda sözü edilen tiyatro kuramı ve bu kuramın biçimlenmesinde etkili olan özelliklerin belirgin biçimde görüldüğü saya gezme oyunu örnek olarak seçilmiştir. Batı'da gelişen bir tiyatro kuramı ile köy seyirlik oyunlarının benzerliğini göstermekten ziyade köy seyirlik oyunları üzerine kuramsal bir yapının oluşturulamadığına ve yeni biçimlerin alt metinlerini biçimlendirmemiş oluşuna dikkat çekmek, bu çalışmanın temel meselesini oluşturmaktadır. Günümüzde köy seyirlik oyunları üzerine yoğun bir derleme külliyatı olmasına rağmen bu oyunların özgün ve kendi bağlamında biçimlenen tiyatro kuramları üretmemiş olmaları dikkat çekici ve sorgulanması gereken bir durumdur. Bu nedenle çalışmada köy seyirlik oyunlarının biçim ve içerik açısından Batı'da biçimlenmiş bir kurama etkilerini irdelemenin yeni fikirler üretebilmek açısından farkındalık yaratacağı düşünülmektedir.

In this study, Antonin Artaud's theory of theatre of cruelty will be examined together with saya gezme play of Anatolia. Artaud is accepted among the pioneers of avant-garde theory which reflects crucial breakdowns in the structure of Western theatre. When looked into the sources from which these mentioned theories feed, it is seen that, these sources are based on the idea of going back to basics of theatre, remembering the ritualistic feature of it and creating something "new" and "different" from this essence. Other than these features, the impact of structural characteristics of Eastern theatre can be clearly observed on Artaud's theatre theory. However, it is obvious that, this impact intends to reveal a new form and content rather than imitation. Reinterpretation of the functions of ritual, relationship between player and audience, symbolic manifestations of body underlie Rimbaud's theatre theory. With these features, ritualistic side of theatre shines out and provides significant data for contemporary theatre studies. Premises which shape Artaud's theatre theory can be seen in the structure of most of the village plays in Anatolia. Therefore, aforesaid theatre theory and saya gezme play which signally exhibits the features that are influential in the formation of this theory have been selected as an example. The key issue of this paper, rather than signifying the similarity between a Western theory and village plays, is to draw attention to the failure in developing any theoretical structure on village plays and it hasn't formed subtexts of new forms. Today, although there is corpus of compilations on village plays, it is remarkable that these plays haven't generated theatre theories which are genuine and take shape in its own context and therefore, this needs to be questioned. For this reason, it is thought that, examining the impacts of village plays on a theory formed in the West will raise awareness with regard to generating new ideas.