KONYA-GÖKYURT (KİLİSTRA) KÖY ODALARI

Halk mimarisinde köy odaları folklorik ve sanatsal değerleriyle önem arz eden kültür varlıklarıdır. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı - Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nün izniyle yürütülen "Ortaçağdan Günümüze Konya İli ve Güneybatı İlçeleri" konulu yüzey araştırması kapsamında bölgedeki sivil mimarlık örnekleri de incelenmektedir. Bu yazıda, Konya merkez Meram ilçesine bağlı antik Kilistra şimdiki adıyla Gökyurt Köyü'nde -bugün mahalle statüsüne getirilen yerleşimde- 2013 yılı yüzey araştırmasında incelenen odalar tanıtılmaktadır. Konya köy odalarının tipolojik özelliklerini büyük ölçüde yansıtan Gökyurt örnekleri, bölgenin zengin tarihi kültür mirası içinde göz ardı edilmiş yapılardır. Türk halk mimarisi için özgün bir kesit sunan Gökyurt köy odalarının tek yapı ölçeğinde belgelenerek; plân ve mekân kurgusu, malzeme-teknik, süsleme ve folklorik özellikleriyle değerlendirilmesi sayesinde konuya dair farkındalık yaratılabileceği düşünülmektedir. Bu çalışmada, Gökyurt'ta günümüze ulaşabilen altı köy odası halk mimarisi ve yerel folklor bağlamında ele alınarak, bölge için gündemde olan koruma amaçlı imar plânı ve turizme yönelik tanıtım projelerine katkı sağlanması amaçlanmaktadır

The Village Rooms of Konya-Gökyurt (Kilistra)

The village rooms are cultural assets, have importance in the folk architecture with their folkloric and artistic values. Within the scope of the surface survey titled "From the Medieval until the Present Konya Province and The South-Western Districts" carried out with the permission of the Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Turkey, the General Directorate for Cultural Heritage and Museums, the examples of vernacular architecture are also examined. This paper introduces the village rooms in the antique Kilistra, currently called as Gökyurt Village -now a central neighbourhood of Konya-Meram district- documented in the surface survey of the year 2013. The Gökyurt samples reflecting the typological features of the Konya village rooms are the ignored edifices in the rich historical cultural heritage of the region. It is thought that an awareness related to the issue can be raised by documenting the Gökyurt village rooms, reflecting a unique profile for Turkish folk architecture, in single structure scale; with also analyzing plan and space design, material-technique, decoration and folkloric properties. In this study, by examining the six village rooms existing today in Gökyurt in the context of folk architecture and local folklore, a contribution is aimed to make to the conservation zoning plan and the projects for promoting tourism that are already in the agenda of the region

___

Aköz, Alaattin. "16.Yüzyılda Hatunsaray ve Çev- resindeki Yerleşim ve Demografi" I. Uluslararası Hatunsaray ve Çevresi, Tarih, Kültür ve Turizm Sempozyumu. Konya: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2012: 259- 280.
Aydın, Dicle. "Halk Mimarisi Bağlamında Kilistra'da (Gökyurt) Yerleşme ve Mesken Nitelikleri". Uluslararası Asya ve Kuzey Af- rika Çalışmaları Kongresi, 38.ICANAS, Cilt: 1, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yük- sek Kurumu, 2008: 175-188.
Bahar, Hasan. "Hatunsaray Çevresi Er- ken Yerleşmeleri: Hatunsaray (Lystra)". I.Uluslararası Hatunsaray ve Çevresi, Ta- rih, Kültür ve Turizm Sempozyumu. Konya: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2012: 103- 115.
Bell, Gertrude. "Gertrude Bell Archive-Diaries 8/5/1907" (Newcastle University 2014a) 04 Mayıs 2015. _____http://www.gerty.ncl.ac.uk/di- ary_details.php?diary_id=553>
Bell, Gertrude. "Gertrude Bell Archive-Letters 9/5/1907" (Newcastle University 2014b) 04 Mayıs 2015._____http://www.gerty.ncl.ac.uk/let- ter_details.php?letter_id=1587>
Bozkurt, Tolga. "Konya-Hatunsaray (Lystra) ve Çevresindeki Cami ve Mescitler". Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 55/1 (2015): 1-54.
Bozyiğit, Recep, ve Şenay Güngör. "Hatunsa- ray Deresi Hazası'nın (Hatunsaray) Fiziki Coğrafyası." I.Uluslararası Hatunsaray ve Çevresi, Tarih, Kültür ve Turizm Sempozyu- mu. Konya: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2012: 49-67.
Büyükçanga, Mehmet. "Osmanlı Döneminden Günümüze Devam Eden Konya İli Kadın- hanı İlçesi Meydanlı Köyünde Bulunan Köy Odaları". Uluslararası Kuruluşunun 700. Yıldönümünde Bütün Yönleriyle Osmanlı Devleti Kongresi. Konya: Selçuk Üniversite- si, 2000: 719-724.
Çınar, Kerim. "Konya Ovası Köy Yerleşmelerin- de Misafirhaneler (Köy Odası)". Türk Halk Mimarisi Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürünü Araştır- ma Dairesi Başkanlığı, 1991: 57-71.
Eravşar, Osman. "Bir İngiliz Ajanın Konya Gün- lüğü ve Fotoğrafları". Konya Kitabı VII. Konya: Konya Ticaret Odası, Aralık 2004: 115-149.
Erkoç, Ethem. Anadolu'da Bir Köy Odası Hatı- şoğlu Konağı. Çorum: Çorum Hakimiyet Ga- zetesi Kültür Serisi, 2008.
Karpuz, Haşim ve Tolga Bozkurt, "Ilgın-Beyko- nak (Tekke) Köyü'nde Halk Mimarisi". K. Levent Zoroğlu'na Armağan. İstanbul: Suna- İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştır- ma Enstitüsü, 2013: 345-360.
Karpuz, Haşim. "Konya Köy Odalarının Kültür ve Sanat Değeri". Emin Bilgiç Hatıra Kitabı. İstanbul: İslam Tarih, Sanat ve Kültürünü Araştırma Vakfı Yayınları, 2000: 319-361.
Karpuz, Haşim. "Konya'da Halk Mimarisi". Er- dem 13/38 (Mayıs 2001): 223-235.
Karpuz, Haşim. Konya-Akören Orhaniye Köyü Yüzey Araştırması". XII.Ortaçağ-Türk Dö- nemi Kazıları ve Sanat Tarihi Sempozyumu. İzmir: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversite- si: 2010: 103-114.
Kitabı Mukaddes Şirketi. İncil (Sevindirici Ha- ber). İstanbul: 1999
Küçükbezirci, Seyit. Konya Folkloru - Konya Halkından Derlenmiş Halk Kültürü Ürün- leri Güldestesi. Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, 2013.
Mimiroğlu, İ.Mete. "Ortaçağ'da Konya Kilistra Kenti Yapıları". Yayımlanmamış yüksek li- sans tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi, 2005.
Odabaşı, Sefa. Geçmişten Günümüze Konya Kül- türü. Konya: Selçuklu Belediyesi Kültür Mü- dürlüğü Yayınları, ty.
Özkan, Adem. "Geçmişten Günümüze Konya İli Akören İlçesinde Bulunan Köy Odaları". Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sos- yal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 14/22 (2012): 1-4.
Özkan, Nurettin. "Konya-Meram-Gökyurt Köyü Kilistra Antik Kenti Kurtarma ve Onarım Çalışmaları (2001)." 13. Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu,22-26 Nisan 2002. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2003: 223-236.
Özkan, Nurettin. "Ortaçağ'da Kilistra." Yeşi- lin ve Medeniyetin Köprüsü Meram. 3 cilt. Konya: Meram Belediyesi Konevi Araştırma Merkezi, 2014: 410-433.
Sarre, Friedrich. Küçükasya Seyahati -1895 Yazı- Selçuklu Sanatı ve Ülkenin Coğrafyası Üzerine Araştırmalar. Çev. Dârâ Çolakoğlu. İstanbul: Pera Turizm ve Ticaret A.Ş., 1998.
Turgut, A. Nüshet. Eski Konya Evleri. Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayın- ları, 2003.
Ünver, Mustafa. "Müslüman-Türk Anadolu İn- sanının Eğitim ve Öğretiminde Köy Odala- rının Rolüne Folklorik Bir Bakış". Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergi- si 18-19 (2005): 71-91.
Yakıcı, Ali. "Somut Olmayan Kültürel Mirasın Somut Mekânı: Konya Barana Odaları". Mil- li Folklor 87 (Bahar 2010): 94-100.