DEDE KORKUT KİTABI'NDA YALAN ve ALDATMA KAVRAMLARI

Oğuz boylarının siyasal, sosyal, kültürel, ahlaki ve pek çok yönünü anlatan Dede Korkut Hikâyeleri, muhtevası bakımından bir dönemin ve bir milletin bütün bir yaşam özelliklerini içinde barındırmaktadır. Bu sebeple Dede Korkut Hikâyeleri, kültür araştırıcıları tarafından çeşitli yönleriyle incelenmiş ve varılan neticeleri ile kültür hazinemize değerli katkılar sağlamıştır. Türk kültürünün en önemli bellek mekânlarından biri olan Dede Korkut Hikâyeleri öyküleme tekniğiyle dile getirilmiş ideal değerlerle karşı değerlerin çatışmasına bağlı olarak dramatik aksiyonun sağlandığı anlatılardır. Bu hikâyeler, Türk edebiyatında anlatıma/tahkiyeye dayalı eserler arasında önemli bir konuma sahiptir. Bu anlatıların bir duyuşsal boyutu olduğu gibi bir de derin ve çok katmanlı düşünsel yapılarının bulunduğu fikri hemen hemen bütün araştırıcılar tarafından kabul görür. Bu yapılara bağlı olarak; araştırmada Dede Korkut Hikâyelerinde aile birliği, sevgi, dürüstlük, saygı, estetik, onurlu olma, dayanışma, vatanseverlik, cömertlik, merhamet, cesaret gibi olumlu davranış biçimleri yanı sıra ihanet, yalan söyleme, kandırma, aldatma gibi olumsuz davranış biçimlerinin olduğu görülmüştür. Bu çalışmada Dede Korkut Kitabı'ndan yer alan on iki hikâyenin on birinde söylenen yalanlarda yirmi beş yalanın duyuşsal yapıda birbirlerine karşı duruşları izlenirken, derin yapıda ise değerlerin çatışma durumları gösterilmeye çalışılmıştır. Hikâyelerdeki yalanların, kimler tarafından söylendiği, kime söylendiği, zaman, mekân, tepki ve doğurduğu sonuç bakımdan kronolojik olarak incelenmiştir. Doküman incelemesi tekniği kapsamında on iki Dede Korkut Hikâyesi içerik analizi yoluyla çözümlenmiştir. İlk aşamada, Dede Korkut Hikâyelerinde "değer" kavramlarının verilmesi amaçlanmış, sonrasında da yalanın ahlak felsefesi ile olan bağlantısı irdelenmiştir. İkinci aşamada yalanın tanımı ve sınıflandırılması üzerinde durulmuştur. Makalenin üçüncü aşamasında ise incelenen on iki hikâye metninde yalanları kimlerin söylediği, söyleme amaçları, yalanın doğurduğu sonuçlar değerlendirilmiştir

The Concepts of Lying and Deception in The Book of Dede Korkut

Dede Korkut Stories, narrating economic, political, cultural and moral dimensions of Oguz tribes, contains a complete life aspect of an era and a nation. This is why, Dede Korkut Stories have been thoroughly analyzed by culture researchers and valuable contributions to our cultural treasure have been made at the end of these researches. Dede Korkut Stories, which are one of the most significant memory reservoirs of Turkish culture, are narratives in which dramatic action is ensured through comparing ideal values and counter-values and emphasizing contradictions between these two. These stories have a significant place among works based on narrative in Turkish literature. It is accepted by almost all of the researchers that, besides their affective dimensions, these stories have a deep and multi-layered intellectual structure. Based on these structures, there are positive demeanors such as unity of family, love, honesty, respect, aesthetics, being honorable, solidarity, patriotism, generosity in these stories. On the other hand there are negative demeanors such as betrayal, lying, misleading and cheating in Dede Korkut Stories. In this study, it is attempted to show the conflicts among values while following the positions of the twenty five lies told in eleven stories out of twelve in The Book of Dede Korkut. Lies in these stories are chronologically analyzed in terms of the people who tell lies, to whom these lies are told, time, space, reaction and result. In scope of the document analysis, twelve Dede Korkut Stories are analyzed through content analysis. In the first section, it is intended to present the concepts of value in Dede Korkut Stories. In the second section the definition of lie and classification of it is elaborated. In the third section of the study, the people who tell lies in the stories, purposes and results of the lies are evaluated

___

Abdullah, Kemal (1997). Gizli Dede Korkut, (Türkiye Türkçesine Aktaran: Ali Duymaz), İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Ada, Serhan (1998). "Yalan, Yanlış, Yanılgı, Ya- nılsama ve Yan Ürünleri". Cogito, Güz, S.16, s. 216-218.
Akaş, Cem (1998). "Bireysel Hak, Toplumsal Görev ve Kaçınılmaz Durum Olarak Yalan". Cogito, Güz, S.16, s. 230-236.
Arvas, Abdulselam (2009). Dede Korkut Destanı ve Kıpçak Sahası Epik Destan Geleneği, Dok- tora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
Augustinus (1998). "Yalan Üzerine". (Çev. Özden Arıkan). Cogito, Güz, S.16, s. 39-43.
Bacon, Francis (1998). "Hakikat Üzerine". (Çev. Özden Arıkan). Cogito, Güz, S.16, s. 44-46.
Bekki, Salahaddin (2015). "Dedem Korkut Kitabı'nın Mukaddimesi ile Boylar Arasın- daki Organik Bağ", Millî Folklor, S. 107, (Güz), s. 5-13.
Çabuk, Arzu Çiftoğlu (2015). "Yalan Kelimesi", (Ed. Emine Gürsoy Naskali), Yalan Kitabı, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Dursun, Aysun (2011). "Dede Korkut Hikâyelerinde Halk Hukuku", Turkish Stu- dies, 6/4 Güz, s.107-122.
Duymaz, Ali (1999). "Dede Korkut Kitabı'nda "Hüner" ve "Erdem" Kavramları Üzerine", IV. Türk Dünyası Yazarlar Kurultayı Bildi- riler 5-6 Kasım 1998, Ankara: Feryal Matba- ası.
Emiroğlu, İbrahim (2006). "Dede Korkut Kita- bı'ndaki Ahlâkî Mesajlar", Felsefe Dünyası, 2006/2, S.44, s. 46-65, Ankara.
Ergin, Muharrem (1989). Dede Korkut Kitabı I Giriş-Metin-Faksimile. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Ergüven, Mehmet (1998). "Gerçeğin Maskeleri". Cogito, Güz, S.16, s. 86-92.
Gayıbov, Seyran (2008). "Kitab-ı Dede Korkut'ta- ki 'Tutsaklık' Durumu Karsısında Oğuz'un Tutumu" Turkish Studies, 3/2 Bahar, s.324- 353.
Gilsenan, Michael (1998). "Yalan, Şeref ve Çe- lişki".(Çev. Yurdanur Salman). Cogito, Güz, S.16, s. 93-125.
Gökyay, Orhan Şaik (2007). Dedem Korkudun Kitabı, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
Jirmunskiy, V.M. (1961). "Kitâb-ı Dede Korkut ve Oğuz Destanı Geleneği", (Çev. İsmail Kaynak). Belleten, XXV, S. 100, s. 609-629.
Kanar, Mehmet (2011). Eski Anadolu Türkçesi Sözlüğü, İstanbul: Say Yayınları.
Kant, Immanuel (1998). "İnsan Severlikten Ötü- rü Yalan Söylemek Konusunda Bir Sözümo- na Hak Üzerine". (Çev. Oruç Aruoba). Cogi- to, Güz, S.16, s. 47-51.
Pehlivan, Gürol (2015). Dede Korkut Kitabı'nda Yapı, İdeoloji ve Yaratım Dresden ve Vatikan Nüshalarının Mukayeseli Bir İncelemesi, İs- tanbul: Ötüken Neşriyat.
Rzasoy, Seyfeddin (2012). "Oğuz Mitolojisinde Kaos ve Onun Deli Paradigmaları", Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 24, s. 169-180.
Saraçbaşı, M. Ertuğrul-İbrahim Minnetoğlu (2002). Örnekli ve Açıklamalı Türkçe Deyim- ler Sözlüğü, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
Türk Dil Kurumu (1998). Türkçe Sözlük, Anka- ra: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Warnock, Geoffrey J. (1998). "Ahlâkın Nesnesi". (Çev. Özden Arıkan). Cogito, Güz, S.16, s. 77-78.
(Tirmizî, Birr 26). http://www.kuranikerim.com/ kutubi-sitte/5180.html Erişim Tarihi: 10 Şu- bat 2016.