Tarihte yaşadığı varsayılan ancak daha sonra efsaneleştirilen pek çok veli-kahraman vardır. Bu şahsiyetlerin öz yaşam öyküleri ve eserleri araştırmacılar tarafından tartışılan konular arasındadır. Menakıpnamelerde, velilerin tarihî belgelere dayanan yaşam hikâyeleri ile yaşadıkları dönemden çok sonra müritleri tarafından büyük kısmı halktan derlenerek yazıya aktarıldıkları belirtilen hikâyeler birbirine karışır. Eserlerin kendilerine ait olup olmadığı da incelenecek konuların başındadır. Sözlü kültürden geldiği anlaşılan unsurlarsa kimi zaman bu tartışmaların arasına alınmamış ya da görmezden gelinmiştir. Oysa sözlü kültürden derlendiği açıkça ifade edilen bu metinlerde, kültürün ürettiği kahraman olgusunu ve kahramanın geçirdiği dönüşüm evrelerini dönemin sosyal, siyasal ve kültürel iktidar alanlarını dikkate alarak takip etmek olasıdır. Hoca Ahmed Yesevi de bu bağlamda ele alınabilecek bir velidir. 12. yüzyılda yaşadığı varsayılan ve kendisine ait olup olmadıkları bile tartışılan, yazıya geçirilme tarihleri bilinmeyen ''Hikmet''leri üzerinden Ahmed Yesevi'yi anlamlandırmak güçtür. Öte yandan ölümünden çok sonra kendisinin Yesevi'nin müridi olduğunu söyleyen Hazînî'nin derlediği Cevâhirü'l-Ebrâr min Emvâc-ı Bihâr adlı eserde Yesevi'nin menkıbevi hayatı ile kerametlerine yer verilir ve bu eser sözlü kültür ürünlerini içinde barındırır. Yesevi'nin anne ve babasının Hızır tarafından bir araya getirilmesi, kendisinden 400 yıl önce doğumunun Hz. Muhammed'e müjdelenmesi, yaşamı boyunca Hızır'ın irşad edici bir rehber olarak yanında yer alması, don değiştirebilme yeteneği, Karaçuk Dağı'nı yok ederek ad alması, Hz. Muhammed'e öykünerek onun öldüğü yaşta -altmış üç yaşında- yer altındaki çilehanesinde yaşamaya devam etmesi gibi mitik bir kahramanın yolculuğunu ve erginleme aşamalarını hatırlatan ögeler onun menkıbevi yaşamının olağanüstü kahramanın yolculuğu bağlamında çözümlenmesine olanak vermektedir. Yesevi olağanüstü bir kahraman olmasının yanı sıra dönemindeki siyasal dönüşümlerin ve göçebe ve yerleşik yaşamın kırılma noktalarının da odağında bir isimdir. Ölümünden çok sonra bile merkezî otorite ve iktidarla ilişkilendirilen hikâyeleri söz konusu olağanüstü yolculuğunun yanında çözümlenmesi gereken bir unsur olarak karşımıza çıkar. Örneğin ölümünden 200 yıl sonra Timur tarafından inşa ettirildiği söylenen Kazakistan'daki türbesi her dönemde bir iktidar ve cazibe merkezî olarak görülmüştür. Bu nedenle makalede Ahmed Yesevi'nin menkıbevi yaşamı, yazıldığı dönemin iktidar anlayışını ve patronajını da hissettiren bir metin olan Cevâhirü'l-Ebrâr min Emvâc-ı Bihâr ve kendisine atfedilen Hikmet'lerden faydalanılarak çözümlenmiş ve Yesevi'nin bir kahraman olarak geçirdiği aşamalara dikkat çekilmiştir.

There are many saint-hero characters which were assumed to have lived historically but later made in some way legendary. The biographies of these characters and their works are one of the question of debates among researchers. Biographies based on historical documents and life stories narrated in hagiographies which are said to have been written following the compilation by disciples, made particularly from folk long after these characters' death intermingle. Besides, one of the primary topics of research is whether these works belong to these characters or not. In fact, factors that have been ignored to have roots in oral culture sometimes haven't been included even in these discussions. It is possible to follow the hero phenomenon generated by oral culture and traces of transformation phases experienced by hero in these texts which were clearly referred to have been compiled from oral culture considering the grounds of social, political and cultural power of the period. Khoja Ahmed Yasawi is one of the saints to be discussed in this context. It is difficult to make sense of Ahmed Yasawi who is believed to have lived in 12th century on the basis of his "Hikmets" which are controversial in terms of their ownership and date of writing. On the other hand, Yasawi's life of religious anecdotes and his prophecies are included in Cevâhirü'l-Ebrâr min Emvâc-ı Bihâr written by Hazînî who declared long after his death that he was Yasawi's disciple and this work contains the works of oral culture. Elements that invoke the journey and rites of passage of a mythic hero such as Hızır's bringing Yasawi's mother and father together, heralding of his birth to the Prophet Muhammad 400 years before him, Hızır's standing beside him as a guide showing the true path, his ability of metamorphosis, his naming after the annihilation of the Mountain Karaçuk by him, starting to live in an underground place in which a dervish undergoes a period of trial and suffering emulating the Prophet Muhammad after the age of 63 which was the age of the Prophet at the time of his death allow for the analysis of his life of religious anecdotes within the context of the journey of fabulous hero. Beside Yasawi is fabulous hero, he is also in the focal point of political transformations of his time. Even long after his death, his narrations associated with central authority and power wait to be analyzed in addition to his fabulous journey. For instance, Yasawi's tomb in Kazakhstan which is said to have been built by Timurid after his death, 200 years later has been considered as a center of power and charm. Therefore, Ahmed Yasawi's life of religious anecdotes has been analyzed making use of Cevâhirü'l-Ebrâr min Emvâc-ı Bihâr which evokes the understanding of power of the time it has been written and wisdoms attributed to him and phases experienced by Yasawi as a hero have been pointed out.