BEDENSEL ENGELLİ BİREYLERİN DÜNYASINDAN SOSYAL HAYATA ENTEGRASYON
Sosyal hayata entegrasyon, tüm insanlığın çeşitli düzeylerde deneyimlediği
bir süreç olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışma, bedensel engelli bireylerin sosyal
hayata entegrasyon deneyimlerine ilişkin değerlendirmelerine odaklanmaktadır.
Araştırmanın doğası ve amacı doğrultusunda nitel araştırma yaklaşımına dayalı olarak
fenomenolojik araştırma desenine ilişkin prosedürler gerçekleştirilmiştir. Amaçlı
örnekleme, ölçüt örnekleme ve uygun örnekleme yöntemleri uygulanarak katılımcılar
belirlenmiştir. Çalışmaya yaşları 11 ile 17 arasında değişen 22 bedensel engelli birey
katılmıştır. Katılımcıların, sosyal hayata entegrasyon süreçlerine ilişkin
değerlendirmelerinin derinlemesine incelenmesi amacıyla veri toplama sürecinde
yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde tematik
analiz tekniği uygulanmış ve üç ana tema açığa çıkmıştır: (i) uyum, (ii) iletişim, (iii)
başa çıkma. Uyum teması, bireysel ve sosyal uyum alt temalarını içermektedir. İletişim
teması, olumlu iletişim ve iletişim engeli alt temalarının kuramsal dışavurumudur. Başa
çıkma teması altında ise kaçınma, mücadele ve destek arama alt temaları
belirginleşmiştir. Araştırma sonuçları, sosyal hayata entegrasyon sürecinde bedensel
engelli bireylerin deneyimlerine ilişkin derinlemesine değerlendirmeleri yansıtmaktadır.
___
- Aksoy, M. ve Demirli, C. (2020). Zihinsel engelli çocuğu olan annelerin
karşılaşabilecekleri güçlüklerle baş etme durumlarının incelenmesi: Bir aile
destek eğitim programının uygulanması. Education Sciences, 15(3), 73-84.
- Altuntaş, S. ve Genç, H. (2018). Mutluluğun yordayıcısı olarak psikolojik sağlamlık:
Öğretmen örnekleminin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Dergisi, 35(4), 936-948.
- American Educational Research Association. (2011). Code of ethics. Retrieved April 8,
2020, from: https://www.aera.net/About-AERA/AERA-Rules-Policies/
Professional-Ethics.
- American Psychological Association. (2020). Publication manual of the American
Psychological Association (7th ed.). Washington: American Psychological
Association.
- Bar-On, R. (1997). BarOn emotional quotient inventory. Toronto: Multi-Health
Systems.
- Basut, E. ve Erden, G. (2005). Suça yönelen ve yönelmeyen ergenlerin stres belirtileri
ve stresle başa çıkma örüntüleri yönünden incelenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh
Sağlığı Dergisi, 12(2), 48-55.
- Berry, J. W., Phinney, J. S., Sam, D. L. ve Vedder, P. (2006). Immigrant youth:
Acculturation, identity, and adaptation. Applied Psychology, 55(3), 303-332.
- Bıçakçı, Y. (2004). Annesi çalışan ve çalışmayan çocukların anne-baba tutumlarını
algılamalarının ve benlik imajlarının incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi,
Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Braun, V. ve Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative
Research in Psychology, 3(2), 77-101.
- Calp, Ş. ve Bacanlı, H. (2016). Algılanan akademik yeterlik ve özerklik desteğinin
özerk akademik motivasyon ve akademik başarıyla ilişkisi. Mehmet Akif Ersoy
Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 300-317.
- Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry and research method: Choosing among five
approaches (2nd ed.). Thousand Oaks: Sage Publications.
- Creswell, J. W. (2012). Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating
Quantitative and Qualitative Research (4th ed.). New York: Pearson.
- Cüceloğlu, D. (2006). İnsan ve Davranışı (15. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Çetinkaya, A., ve Bulut, S. S. (2019). Lise öğrencilerinde kendini toparlama gücü
düzeyleri ve öznel iyi oluşu artırma stratejilerinin incelenmesi. Türk Psikolojik
Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(55), 1053-1084.
- Çıkrıkçı, N. (2020). Ön-ergenlerde motivasyonel faktörler ile sosyal hayata
entegrasyon bileşenleri arasındaki ilişkide kendini toparlama gücünün aracı ve
etkileşimsel rollerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Trabzon
Üniversitesi, Trabzon.
- Çokcoşkun, Y. ve Karahoca, D. (2019). Engelli bireylerin meslek eğitimi için bir model
önerisi. Electronic Turkish Studies, 14(1), 395-423.
- Deci, E. L. ve Ryan, R. M. (1985a). Intrinsic motivation and self-determination in
human behavior. New York: Plenum Press.
- Deci, E. L. ve Ryan, R. M. (1985b). The General Causality Orientations Scale:
SelfDetermination in personality. Journal of Research in Personality, 19, 109-
134.
- Diğer, H. ve Yıldız, A. (2021). Engelli Bireylere Yönelik Algı Ölçeği: Geçerlik ve
güvenirlik çalışması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(2), 807-822.
- Finnvold, J. E. (2018). Will my child ever go to a university? The link between school
segregation practices and Norwegian parents’ expectations for their physically
disabled child. Journal of Research in Special Educational Needs, 18(2), 103-
113.
- Folkman, S. ve Lazarus, R. S. (1988). Coping as a mediator of emotion. Journal of
Personality and Social Psychology, 54(3), 466-475.
- Folkman, S. ve Moskowitz, J. T. (2004). Coping: Pitfalls and promise. Annual Review
of Psychology, 55, 745-774.
- Gençtürk, Z. ve Korkut, G. (2020). Üniversite öğrencilerinin engelli bireylere yönelik
tutumlarının incelenmesi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi, 19, 105-126.
- Gibbs, J. P. ve Martin, W. T. (1958). A theory of status integration and its relationship
to suicide. American Sociological Review, 23(2), 140-147.
- Gull, M. ve Nizami, N. (2015). Comparative study of hope and psychological wellbeing among the parents of physically and intellectually disabled children.
International Journal of Modern Social Sciences, 4(42), 143-152.
- Harris, H. (2008). Meeting the needs of disabled children and their families: Some
messages from the literature. Child Care in Practice, 14(4), 355-369.
- Kowal, J. ve Fortier, M. S. (1999). Motivational determinants of flow: Contributions
from self-determination theory. The Journal of Social Psychology, 139, 355-368.
- Kozan, H. İ. Ö., Bozgeyikli, H. ve Kesici, Ş. (2018). Engelsiz kent: görme engelli
bireylerin kentlerde yaşadıkları problemler. İdealKent, 9(23), 216-235.
- Lazarus, R. S. ve Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. New York:
Springer Publishing Company.
- Lincoln, Y.S. ve Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Beverly Hills, CA: Sage
Publications.
- Macnab, F. (1985). Coping: Skills, Strategies, Resources, Resilience. Melbourne: Hill of
Content.
- Mckay, M., Davis, M. ve Fanning, P. (2012). İletişim becerileri (Ö. Gelbal, Çev.)
Ankara: HYB Basım Yayım.
- Morris, C. G., Maisto, A. A. ve Whitford, F. W. (2008). Understanding psychology.
Pearson.
- Odabaş, Y. (2020). Engelli çocuk annelerine verilen manevi bakım desteğinin manevi
iyilik ve umut düzeylerini arttırmaya etkisinin değerlendirilmesi.
Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi,
Zonguldak.
- Olve, N. G., Roy, J. ve Wetter, M. (1999). Performance drivers: A practical guide to
using the balanced scorecard. Chichester: Wiley.
- Öztabak, M. Ü. (2018). Engelli bireylerin meslek seçiminde etkili olan faktörlerin
incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri
Dergisi, 48, 21-40.
- Pak, M. (2020). Engelli kardeşi olan çocukların anneleri ile ilişkileri üzerine bir alan
çalışması. Turkish Journal of Child and Adolescent Mental Health, 27(1), 33-39.
- Roy, M. S. (1997). Recent diversification in African greenbuls (Pycnonotidae:
Andropadus) supports a montane speciation model. Proceedings of the Royal
Society of London. Series B: Biological Sciences, 264, 1337-1344.
- Ryan, R. M. (1995). Psychological needs and the facilitation of integrative processes.
Journal of Personality, 63(3), 397-427.
- Ryan, R. M. ve Deci, E. L. (2008). Self-determination theory and the role of basic
psychological needs in personality and the organization of behavior. In O. P.
John, R. W. Robbins, and L. A. Pervin (Eds.), Handbook of personality: Theory
and research (pp. 654–678). New York: The Guilford Press.
- Saloojee, G., Phohole, M., Saloojee, H. ve IJsselmuiden, C. (2007). Unmet health,
welfare and educational needs of disabled children in an impoverished South
African peri‐urban township. Child: Care, Health and Development, 33(3), 230-
235.
- Taanila, A., Syrjälä, L., Kokkonen, J. ve Järvelin, M. R. (2002). Coping of parents with
physically and/or intellectually disabled children. Child: Care, Health and
Development, 28(1), 73-86.
- Watson, D., Townsley, R. ve Abbott, D. (2002). Exploring multi‐agency working in
services to disabled children with complex healthcare needs and their families.
Journal of Clinical Nursing, 11(3), 367-375.
- Yelken, C., Yazıcı, H. ve Altun, F. (2020). YÖS ile üniversiteye yerleşen yabancı
uyruklu öğrencilerin stresle başa çıkma stilleri, problem çözme becerileri ve
yardım arama davranışları. Yükseköğretim Dergisi, 10(1), 27-37.
- Yilmaz, G. (2020). Mothers with disabled children: Needs, stress levels and family
functionality in rehabilitation. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 34(2),
524-532.