M. Burcu BAYRAK

MECLİS TUTANAKLARI ÜZERİNDEN 1924 TEŞKİLAT-I ESASİYE KANUNU TARTIŞMALARI

Anayasa, kanun, deklarasyon ve manifesto gibi metinler incelenirken, genellikle bunların içerikleri, sebep ve sonuçları tartışılmakta ve değerlendirilmekte; buna karşın bu metinlerin hazırlık sürecinde yapılan tartışmalar göz ardı edilmektedir. Bu tartışmalar tüm tabloyu görmek ve belli bir dönemin tarihsel koşullarını anlamak için en önemli göstergelerden biridir. Türkiye Cumhuriyetinin ilk Anayasası olan 1924 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu da aynı yaklaşımla ele alınmıştır. Anayasanın içeriği ve sonuçları hakkında çok sayıda çalışma olmasına rağmen, Anayasa maddelerinin Meclis görüşmeleri ile ilgili yapılan tartışmalara yer veren çalışma sayısı oldukça azdır. Bu çalışma, bu boşluğu doldurmayı ve Anayasanın oluşturulması esnasında yapılan tartışmaları göstermeyi amaçlamaktadır. Bu tartışmaları görmek için, Kanuni Esasi Encümeni tarafından hazırlanan Anayasa taslağı ve maddeler hakkında yapılan görüşmeler incelenmiştir. Bu tartışmalar ve konuşmalar, o dönemin şartlarını anlamada bütünsel bir bakış açısı sağlamaktadır.

DEBATES ON CONSTITUTION OF TURKISH REPUBLIC (1924) THROUGH PARLIAMENTARY PROCEEDINGS

When examining a text, such as constitutions, laws, declarations, manifests etc., generally the final text, its contents, its causes and results are discussed and evaluated but the debates during the preparation process are ignored. The debates are one of the most important indicators to see the whole picture and to understand the historical conditions of the certain period. The first Constitution of Turkish Republic (1924) is handled to same approach. There are lots of studies about the content and the results of the Constitution, but there is few study on the debates in the Turkish Parliament about the articles. This study aims to fill the mentioned blank and tries to show profound discussion about the Constitution. To see these discussions, the Constitution draft prepared by the Council and the debates about the articles in the Parliament are analyzed. These discussions and speeches provide us a holistic view to understand the conditions of those times.

___

Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 2009. Balta,Tahsin Bekir, Önsöz, 1924 Anayasası Hakkındaki Meclis Görüşmeleri içinde, Şeref Gözübüyük ve Zekai Sezgin, AÜ/SBF İdari İlimler Enstitüsü Yayını, Yayın No:3, Ankara, 1957, s. XIXII.
Bayrak, M. Burcu, 1924: Rejimin Güvence Altına Alınması ve Anayasal Kuruluş, Açıklamalı Yönetim Zamandizini 1919-1928 içinde, TİDATA, AÜ SBF KAYAUM No:8, Cilt: II, Ankara, 2012, s. 1541-1735.
CHP Grup Toplantısı Tutanakları 1923-1924, (Yay. Haz. Yücel Demirel ve Osman Zeki Konur), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2002.
Eroğul, Cem, Anatüzeye Giriş, İmaj Yayıncılık, Ankara, 1996.
Goloğlu, Mahmut, Devrimler ve Tepkileri (1924-1930), Goloğlu Yayınları, Ankara, 1972.
Gözübüyük, Şeref ve Zekai Sezgin, 1924 Anayasası Hakkındaki Meclis Görüşmeleri, AÜ/SBF İdari İlimler Enstitüsü Yayını, Yayın No: 3, Ankara, 1957.
Gözübüyük, Şeref ve Suna Kili, Türk Anayasa Metinleri 1939-1980, AÜ/SBF Yayınları, Yayın No:486, Ankara, 1982.
Parla, Taha, Türkiyede Anayasalar, İletişim Yayınları, İstanbul, 1991.
Sevinç, Murat, Anayasa Yazıları, İmaj Yayınevi, Ankara, 2011.
Tanör, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1998.
RESMİ BELGELER
TBMM Tutanak Dergisi (Zabıt Ceridesi).
TBMM Gizli Celse Zabıtları.
Düstur, Tertip 3, Cilt: 5.
Düstur, Tertip 3, Cilt: 6.
Düstur, Tertip 3, Cilt: 9.
Düstur, Tertip 3, Cilt: 13.
Düstur, Tertip 3, Cilt: 18.
Düstur, Tertip 3, Cilt: 19.
Düstur, Tertip 3, Cilt: 26.
Düstur, Tertip 3, Cilt: 34.