İSTANBUL METROPOLİTEN ALANI’NDA 1980 SONRASI KENTSEL GELİŞME DİNAMİKLERİ VE İDARİ COĞRAFYADA SINIR DEĞİŞİKLİKLERİ

1980’li yıllardan bu yana İstanbul Metropoliten Alanı’ndaki mekânsal değişim; 1980, 1995, 2006 ve 2009 yıllarında onaylanan üst ölçekli mekânsal planlama çalışmaları ile kontrol altına alınmaya çalışılmaktadır. Mekânsal planlama çalışmaları bir yandan devam ederken, diğer yandan metropoliten alandaki idari yönetim yapısında da önemli değişimler olmaktadır. 1984-2004 yılları arasında 3030 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, 2004-2008 yılları arasında 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, 2008-2012 yılları arasında kabul edilen 5747 sayılı Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması Ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ve 2012 yılı sonrasında 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi Ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, tüm ülkede metropoliten kentlere ilişkin önemli değişimler yaratmıştır. İstanbul Metropoliten Alanı’nda kentsel gelişmenin bir göstergesi olarak idari sınırlar sürekli değişse de uluslararası sermayenin yönlendirmeleri ile kentsel bölgedeki dinamikler daha çok etkili olmaktadır. Bu haliyle idari sınır değişiklikleri, kentsel gelişmenin yönlen-diricisi olmaktan çok, mekânsal değişimin yasallaşmasına olanak sağlayan bir fırsat olarak değerlendirilmektedir. Sonuç olarak, İstanbul’u içinde bulunduğu bölge içinde bir finans merkezi yapma yolundaki değişim hedefleri ile kentin bütüncül planlama çalışmaları arasında doğrusal bir ilişki bulunmadığı, yasal mevzuat ve planlama sürecindeki parçalanmışlığı destekleyecek şekilde idari sınır deği-şikliklerinin yapıldığı, ülkedeki birincil metropol kentin salt kendi il sınırlarında değil, içinde bulunduğu kentsel sistemin bir parçası olarak planlanması gerektiği, idari sınırlara bağlı bir planlama anlayışından ziyade, stratejik planlama bölgelerine dayalı idari sınırların geliştirilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

İstanbul Metropoliten Alanı, Kentsel Gelişme Dinamikleri, İdari Coğrafya, İdari Sınır Değişikliği

URBAN DEVELOPMENT DYNAMICS IN ISTANBUL METROPOLITAN AREA AFTER 1980s AND LOCAL BOUNDARY CHANGES IN THE ADMINISTRATIVE GEOGRAPHY

Since the 1980s, the spatial transformation in the Istanbul Metropolitan Area has been changing and tried to be controlled by upper scale spatial planning studies approved in the years of 1980, 1995, 2006 and 2009. While spatial planning studies continue, on the other hand, there are also significant changes in the administrative structure in the metropolitan area. Between 1984 and 2004 the Metropolitan Municipality Law numbered 3030, the Metropolitan Municipality Law No. 5216 between 2004 and 2008, the Law on the Establishment of the District within the Boundaries of the Metropolitan Municipality and Amendments to the Laws No. 5747 between 2008 and 2012 and the Law on the Establishment of Fourteen Grand Cities and Twenty Seven Districts and Making Amendments to Some Laws and Decrees on the Law No. 6360 after 2012 have caused significant changes in the metropolitan cities all over the country. As an indicator of urban development in the Istanbul Metropolitan Area, the administrative boundaries are constantly changing, so the dynamics in the urban region are very influential with the direction of national and international capital. In this framework, administrative border changes are viewed as an opportunity to allow for the legalization of spatial transformation, rather than as a guide for urban develop-ment. As a result, there is no linear relationship between the change targets of making a financial center in the region where Istanbul is located and the city's holistic planning studies, the administrative metropolitan border changes in order to support the fragmentation in the legislation and planning process, it is emphasized that administrative boundaries based on strategic planning areas should be developed rather than a planning approach depending on administrative boundaries, which should be planned as a part of the urban system in which they are located.

Keywords:

Istanbul, Urban Development Dynamics, Administrative Geography, Local Boundary Changes,

PDF

___

ÇUBUK, M. (1993), Istanbul. A Metropolization Process, Urbanistica, Dicembre, (6), Rome
DÖKMECI, V., BERKÖZ, L. (1994) Transformation of Istanbul from a monocentric to a polycentric city. European Planning Studies, 2(2), pp.193-205.,
DPT,(2009) İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Stratejisi ve Eylem Planı, Ankara
ERBAS, A.E., ERBIL, T. (2011) Rethinking the Urban Transformation Projects Again: the Distribution of Public Burden and Benefits. The Case of Kartal District, Istanbul., Essen
ERBAŞ, A.E. (1995), Planlamaya Ekolojik Yaklaşım; Sürdürülebilir Kentsel Gelişme Çerçevesinde İstanbul Örneği İrdelemesi, MSÜ, FBE, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi (Danışman: Doç. Dr. Güzin Konuk), İstanbul
ERBAŞ, A.E.(2014) “Central Business District Planning and the Sustainable Urban Development Process in Istanbul”, Sustainable City VIII, Editör: Zubir, S. S., & Brebbia, C. A. WIT PRESS, Southampton, UK, DOI:10.2495/SC130061, pp., 69-80
ERBIL, T. (2017) "Planning Dilemmas in Deindustrialization Process in Istanbul." İTÜ AZ, Vol.14, No.2, pp. 43-56
GÜVENÇ, M.(1993), Metropol değil azman sanayi kenti. Istanbul, 5, pp.75-81., 1993
HEALEY, P (2004). The treatment of space and place in the new strategic spatial planning in Europe. International journal of urban and regional research,28(1), pp.45-67.,
İBB, (2009), 1/100.000 ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı ve Plan Raporu,
MORTAN, K., KÜÇÜKERMAN Ö. (2010), Çarşı, pazar, ticaret ve Kapalıçarşı. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul
MSGSU, (2015). Mimarlık Fakültesi, ŞBPB, Lisans 4. Planlama Atölyesi Çalışması, “İstanbul Kır-Kent Arayüzü” İstanbul
OZUS, E., TURK, S. S., ve DOKMECI, V. (2011), Urban restructuring of Istanbul. European Planning Studies, 19 (2), pp. 331-356.,
ÖZAY, İ.H., SELÇUK, M., KAÇAR, M., HACISALIHOĞLU, İ.Y. ve ERBAŞ, A.E. (2002) Dünden Bugüne Yarınların İstanbul’u, İstanbul İli İdari Sınır Bilgi Sisteminin Kurulması İşi Döner Sermaye Raporu, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Planlama ve İmar Daire Başkanlığı, Harita Müdürlüğü, İstanbul,
ÖZTAŞ ÇÖREK, Ç. (2017) Büyükşehir Belediyelerinde Kentleşen Kırsal Alanların Planlanma Sorunlarına Yönelik Sürdürülebilir Model Önerisi, Gazi Üniversitesi, FBE, Yayınlanmamış Doktora Tezi (Danışman: Prof.Dr. Şule Karaaslan), Ankara
SASSEN, S. (1999) Global Financial Centers. Foreign Affairs, pp.75-87.,
TÜİK (1990,2000,2008,2016), Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları
TÜMERTEKIN, E. (1973), Türkiye'de şehirleşme ve şehirsel fonksiyonlar: Urbanization and urban functions in Turkey (Vol. 72). Edebiyat Fakültesi Matbaası,İstanbul
UNITED NATIONS, (2017) Habitat III, New Urban Agenda, Quito, Ecuador