Mehmet Yaşar KILIÇ, DENİZ GÜLMEZ, Mustafa YAVUZ

OKUL DEĞERLENDĠRME ÖLÇEĞĠ: ÖLÇEK GELĠġTĠRME ÇALIġMASI1

Bu araştırmada okulu bir bütün olarak değerlendirebilecek bir ölçme aracının geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Araştırmada iki farklı gruptan veri toplanmış olup, birinci aşamada 394 yönetici ve öğretmenden toplanan veriler ile açımlayıcı, doğrulayıcı faktör analizleri, güvenirlik analizi ve korelasyon analizleri yapılmıştır. İkinci aşamada ise 1390 yönetici ve öğretmenden toplanan veriler ile doğrulayıcı faktör analizleri tekrar yapılarak ölçeğin doğrulanması amaçlanmıştır. Ulusal ve uluslararası literatür incelenerek oluşturulan madde havuzunun kapsam geçerliğini sağlamak amacıyla uzman görüşüne başvurulmuştur. Uzmanların görüşleri doğrultusunda 128 maddelik deneme formu elde edilmiştir. Elde edilen deneme formu vasıtasıyla katılımcıdan veriler toplanmış ve yapılan analizler sonucunda “Okul Değerlendirme Ölçeği” elde edilmiştir. “Okul Değerlendirme Ölçeği” toplam 30 madde ve 4 alt boyuttan oluşmaktadır. Bu alt boyutlar “liderlik ve yönetimin etkililiği”, “öğretme, öğrenme ve değerlendirme kalitesi”, “öğrenci yetkinlikleri” ve “okulun fiziki yeterlikleri” olarak adlandırılmıştır. Ölçeğin güvenirliğini sağlayabilmek amacıyla Cronbach’s Alpha güvenirlik katsayısının yanı sıra, Spearman Brown, Gutmann Split-Half teknikleri ile ölçeğin iki yarı test güvenirlikleri hesaplanmıştır. Ayrıca ölçeğin madde toplam korelasyonları da incelenmiştir. Analizler neticesinde üzerinde çalışılan ölçeğin toplam Cronbach’s Alpha güvenirlik katsayısı .96 olarak bulunmuştur. Sonuç olarak ölçeğin geçerli ve güvenilir olduğu kanısına varılmıştır.

SCHOOL EVALUATION SCALE: SCALE DEVELOPMENT STUDY

In this research, it is aimed to develop a measurement tool that can evaluate the school as a whole. Research data were collected from two different groups, and in the first stage, descriptive, confirmatory factor analyzes, reliability analysis and correlation analysis were performed with the data collected from 394 administrators and teachers. In the second stage, it was aimed to verify the scale by repeating confirmatory factor analyzes with the data collected from 1390 administrators and teachers. Expert opinion was sought to ensure the content validity of the item pool created by examining the national and international literature. In accordance with the opinions of the experts, a trial form consisting of 128 items was obtained. Data were collected from the participants through the trial form obtained, and the "school evaluation scale" was obtained as a result of the analysis. The "School Evaluation Scale" consists of 30 items and 4 sub-dimensions. These sub-dimensions are called “effectiveness of leadership and management”, “teaching, learning and evaluation quality”, “student competencies” and “physical competences of the school”. In order to ensure the reliability of the scale, in addition to Cronbach's Alpha reliability coefficient, the two-half test reliability of the scale was calculated with Spearman Brown and Gutmann Split-Half techniques. In addition, item-total correlations of the scale were also examined. As a result of the analysis, the total Cronbach's Alpha reliability coefficient of the scale studied was found as .96. As a result, it was concluded that the scale is valid and reliable.

PDF

___

Adıgüzel, A. (2012). Okula ilişkin tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(40), 30-45.
Akkoyunlu, B., Yağcı, E., & Önderoğlu, S. (2012). Bologna süreci (yeterlilikler ve öğrenme kazanımları ilişkisi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi. Erişim Adresi: http://www.hubologna.hacettepe.edu.tr/calistay/1909/ProgramOgrenmeCiktilari190912.pptx
Alıcı, D. (2013). Okula yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi: Güvenirlik ve geçerlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 38(168), 318-331.
Allen, M. (2016). A qualitative study of International school working conditions and learning environment in relation to student achievement, (Doctoral dissertation). Saint Charles: Lindenwood University
Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Eğitim Programları Geliştirme Birimi. (2010). Ders öğrenme çıktıları yazma. Ankara Üniversitesi eğitim programları geliştirme çalışması. Ankara:
Ankara Üniversitesi. Erişim adresi: http://bologna.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/sites/273/2016/08/ogranme_kazanimi_yazma.pdf
Anne Çocuk Eğitim Vakfı [AÇEV]. Okul öncesi öğretmenlerin başucu rehberi. Kurumun değerlendirilmesi. Erişim adresi: https://www.acevokuloncesi.org/kaynak-dokumanlar/anket-test-olcek/
Ashdown, L. (2014). Performance management. London: Kogan Page Publishers.
Aydoğan, İ. (2012). Okul binalarının özellikleri ve öğrenciler üzerine etkileri. Milli Eğitim Dergisi, 42(193), 29-43.
Balcı, A. (1988). Etkili okul. Eğitim ve Bilim, 12(70), 21-30.
Balkıs, M., & Arslan, G. (2016). Okul tutum değerlendirme ölçeğinin psikometrik özellikleri: Güvenirlik ve geçerlik çalışması. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 1-16.
Başar, H. (2001). Sınıf yönetimi (5. baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Baumgartner, H., & Homburg, C. (1996). Applications of structural equation modeling in marketing and consumer research: A review. International Journal of Research in Marketing, 13(2), 139-161. doi: 10.1016/0167-8116(95)00038-0
Bayram, N. (2013). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Amos uygulamaları (2. baskı). İstanbul: Ezgi Kitabevi.
Bentler, P. M. (1980). Multivariate analysis with latent variables: Causal modeling. Annual Review of Psychology, 31(1), 419-456. doi: 10.1146/annurev.ps.31.020180.002223
Bentler, P.M., & Bonett, D.G. (1980). Significance tests and goodness of fit in the analysis of covariance structures. Psychological Bulletin, 88(3), 588-606. doi: 10.1037/0033-2909.88.3.588
Bishara, S. (2017). School effectiveness and student achievement. International Journal of Contemporary Research and Review, 8(02), 20171-20188. doi:10.15520/ijcrr/2017/8/02/123
Blok, H., Sleegers, P. & Karsten, S. (2008). Looking for a balance between internal and external evaluation of school quality: evaluation of the SVI model. Journal of Education Policy, 23(4), 379-395. doi: 10.1080/02680930801923773
Bottoms, G., O'Neill, K., Fry, B., & Hill, D. (2003). Good principals are the key to successful schools: Six strategies to prepare more good principals. Atlanta, GA: Southern Regional Education Board
Bozkurt, E. (1995). Eğitimde değerlendirmenin gerekliliği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 1(4), 531-534.
Browne, M. W., & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In Bollen, K.A., & Long, J.S. (Ed.). Testing structural equation models (pp. 136-162). Beverly Hills, CA: Sage Büyüköztürk, Ş. (2011).
Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum (13. Basım). Ankara: Pegem A Yayınclılık.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 470-483.
Creemers, B. P. M., & Reezigt, G. J. (1996). School level conditions affecting the effectiveness of instruction. School Effectiveness and School Improvement, 7(3), 197–228. doi:10.1080/0924345960070301
Crocker, L., & Algina, J. (1986). Introduction to classical and modern test theory. Toronto: Holt, Rinehart and Winston
Çobanoğlu, F., & Badavan, Y. (2017). Başarılı okulların anahtarı: Etkili okul değişkenleri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 114-134.
Department of Education and Skills (2016). School self-evaluation guidelines 2016-2020: Post-primary. Dublin: Department of Education and Skills.
Donnelly, R., & Fitzmaurice, M. (2005) Designing modules for learning. In G. O'Neill, S. Moore & B. McMullin (Eds.), Emerging issues in the practice of University Learning and Teaching. Dublin: All Ireland Society for Higher Education (AISHE).
Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve Lisrel uygulamaları. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Eğitim Reformu Girişimi (2016). Eğitim izleme raporu 2015-2016. İstanbul: Sabancı Üniversitesi. Erişim adresi: http://www.egitimreformugirisimi.org/wp-content/uploads/2017/03/EIR2015-16_ArkaPlanRaporu_OgrenmeOrtamlari_IO.pdf
Erkuş, A. (2003). Psikometri üzerine yazılar. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Eurydice. (2015). Assuring quality in education: Policies and approaches to school evaluation in Europe (Eurydice report).
Luxembourg: Publications Office of the European Union. European Commission. (2015). Comparative study on quality assurance in EU school education systems – policies, procedures and practices. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
Fisher, C. W., Berliner, D. C., Filby, N. N., Marliave, R., Cahen, L. S., & Dishaw, M. M. (1981). Teaching behaviors, academic learning time, and student achievement: An overview. The Journal of Classroom Interaction, 17(1), 2-15.
Gareis, C. R., & Tschannen-Moran, M. (2005). Cultivating principals’ sense of efficacy: Supports that matter. Paper to be presented at the annual meeting of the University Council for Educational Administration, Nashville, TN. Goldberg, M. F. (2001). Leadership in education: Five commonalities. Phi Delta Kappan, 82(10), 757-761 . doi: 10.1177/003172170108201010
Godfrey D. (2020). From External Evaluation, to School Self-evaluation, to Peer Review. In: Godfrey D. (eds) School Peer Review for Educational Improvement and Accountability. Accountability and Educational Improvement. Springer, Cham. doi:10.1007/978-3-030-48130-8_1
Gültekin, M. (2002). Eğitim fakülteleri öğretmen yetiştirme programlarının yeniden düzenlenmesi kapsamında ilköğretime öğretmen yetiştirme. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1-2), 49-65.
Günay, D. (2012). Yükseköğretimde öğrenme kazanımlarına dayanan kalite güvence sistemi. B. S. Gür ve M. Özer (Eds.), Türkiye’de yükseköğretimin yeniden yapılandırılması ve kalite güvence sistemi içinde (ss. 13–20). Ankara: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı. Erişim adresi: http://file.setav.org/Files/Pdf/20121217125617_zonguldak-web2.pdf
Gürsel, M. (2013). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Konya: Çizgi Kitabevi.
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E., & Tatham, R. L. (2013). Multivariate data analysis. Essex: Pearson Education Limited.
Hallinger, P. & Heck, R. (1999). Can leadership enhance effectiveness? In T. Bush , L. Bell , R. Bolam, R. Glatter and P. Ribbins (Eds.), Educational management: Redefining theory, policy and practice (s.178–190). Londra: Paul Chapman.
Hallinger, P., & Heck, R.H. (1998). Exploring the principal's contribution to school effectiveness: 1980‐1995. School Effectiveness and School Improvement, 9(2), 157-191. doi: 10.1080/0924345980090203
Hart, E. W. (2011). Feedback in performance reviews. North Carolina: Center for Creative Leadership.
Helvacı, M. A., & Aydoğan, İ. (2011). Etkili okul ve etkili okul müdürüne ilişkin öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 41-60.
Kesercioğlu, T., Balım, A. G., Ceylan, A., & Moralı, S. (2001). İlköğretim okulları 7. sınıflarda uygulanmakta olan Fen dersi konularının öğretiminde görülen okullar arası farklılıklar. IV. Fen Bilimleri Eğitimi Kongresi (125-130). Ankara: Milli Eğitim Basımevi
Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press.
Kulaksızoğlu, A., Çakar, M. & Dilmaç, B. (1999). Türkiye'de özel okullar hakkındaki tutumla ilgili bir araştırma. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 11, 233-246.
Lezotte, L. W. (1992). Treating the total quality effective school. Washington, DC: Effective Schools Products Ltd
Marsh, C.J., & Willis, G. (2007). Curriculum: Alternative approaches, ongoing issues. New Jersey: Pearson Prentice Hall.
Marsh, H.W., Hau, K.T., Artelt, C., Baumert, J., & Peschar, J.L. (2006). OECD’s brief self-report measure of educational psychology’s most useful affective constructs: Cross-cultural, psychometric comparisons across 25 countries. International Journal of Testing, 6(4), 311-360. doi: 10.1207/s15327574ijt0604_1
Meydan, C. H., & Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
Mortimore, P. (1993). School effectiveness and the management of effective learning and teaching. School Effectiveness and School Improvement, 4(4), 290-310. doi: 10.1080/0924345930040404 Msezane S.B. (2020). School Evaluation: Approaches,
Frameworks, and Indicators. In: Leal Filho W., Azul A.M., Brandli L., Özuyar P.G., Wall T. (eds) Quality Education. Encyclopedia of the UN Sustainable Development Goals. Springer, Cham. doi:10.1007/978-3-319-95870-5_8
Negiş Işık, A. & Gümüş, E. (2017). Yönetici öz-yeterliği ve okul etkililiği arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(1), 419-434. doi: 10.24106/kefdergi.309192 Nusche, D., Laveault, D., MacBeath, J., & Santiago, P. (2012). OECD Reviews of Evaluation and Assessment in Education: New Zealand 2011. OECD Publishing
OECD (2017). PISA 2015 results (Volume III): Students’ well-being. Paris: OECD Publishing. Erişim adresi: https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/9789264273856-en.pdf?expires=1608220151&id=id&accname=guest&checksum=A3FE409E24846DE421D4F3A19D69A2F5
OECD (2013). Synergies for better learning: An international perspective on evaluation and assessment. Paris: OECD. Erişim adresi: http://www.oecd.org/education/school/Evaluation_and_Assessment_Synthesis_Report.pdf
OFSTED, Eğitim, Çocuk Hizmetleri ve Beceriler Standartları Ofisi (2016). Erişim adresi: https://reports.ofsted.gov.uk/search?q=&location=&lat=&lon=&radius=&level_1_types=0 Sagor, R., & Barnett, B. G. (1994). The TQE principal: A transformed leader. Thousand Oaks, CA: Corwin Press, Inc.
Sammons, P., Hillman, J., & Mortimore, P. (1995). Key characteristics of effective schools: A review of school effectiveness research. England: Office For Standards in Education [OFSTED].
Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
Silins, H., & Mulford, B. (2002). Leadership and school results. In Leithwood K. et al. (Eds.), Second international handbook of educational leadership and administration (pp. 561-612). Dordrecht: Springer
Silverman, S., Tyson, L., & Krampitz, J. (1992). Teacher feedback and achievement in physical education: Interaction with student practice. Teaching and Teacher Education, 8(4), 333-344. doi: 10.1016/0742-051X(92)90060-G
Tanrıöğen, A. (2000). Temel eğitim öğretmenlerinin okul müdürlerinden bekledikleri öğretimsel liderlik davranışları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(7), 67-73.
Taymaz, H. (2011). Okul yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Turgut, M. F., & Baykul, Y. (2012). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Pegem A Yayıncılık. WEF (World Economic Forum). (2016). New vision for education: Fostering social and emotional learning through technology. Cologny/Geneva: World Economic Forum. Erişim adresi: http://www3.weforum.org/docs/WEF_New_Vision_for_Education.pdf Wildy, H., Clarke, S., & Slater, C. (2007). International perspectives of principal preparation: How does Australia fare?. Leading & Managing, 13(2), 1-14.
Yaşar, M. (2014). Öğretmen adaylarının “eğitimde ölçme ve değerlendirme” dersine yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 64-83.
Yavuz, M. (2006). İlköğretim okulu müdürlerinden beklenen roller ve karşılanma düzeyleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. Yükseköğretim Kalite Kurulu (2016). Kurumsal dış değerlendirme ölçütleri. Ankara. Erişim Adresi:https://yokak.gov.tr/Common/Docs/Site_degerlendirme_prog_doc/kurumsal%20d%C4%B1%C5%9F%20de%C4%9Ferlendirme%20%C3%B6l%C3%A7%C3%BCtleri.pdf