Yapı Ürünü Kaynaklı İç Hava Kirliliği ve Risk Değerlendirmede Ön Araştırma

İnsanın en temel gereksinimi, yaşamını sağlıklı bir şekilde sürdürmesidir. İnsan çoğu zamanını yapı içinde geçirdiği için yapı içi hava niteliği (IAQ) bu sağlıklı ortamı oluşturmak açısından önemlidir. Yapı içi havasının kirlenmesi; yapı dışındaki çevreden, yapının kullanımından ve yapı ürünlerinden kaynaklanabilir. Her kirleticinin yapısı farklıdır. Farklı özellikteki kirleticilerin insan sağlığını etkileme şekli ve alınacak önlemlerde de değişiklik gösterir. Risk istenmeyen bir olayın, sıklığı, olasılığı ve sonucunun bütünüdür. Bir yapının iç hava niteliği değerlendirmesi için riskin incelenmesi gerekmektedir . Risk süreci; risk değerlendirmesi, risk yönetimi, risk iletişimi adımlarından oluşmaktadır. Yapı ürünlerinden kaynaklanan kirleticiler, gazlar ve parçacıklardır. Gazlar; yanıcılar (karbon monoksit, nitrojen oksitleri, sülfür dioksit, kömür dumanı vb.), uçucu organik bileşikler – VOCs (formaldehit, benzen vb.), zararlı doğal gazlar (radon, ozon)dır. Parçacıklar; asılı parçacıklar, organizmalar (bakteriler, mantarlar, virüsler, vb.)dır. Belirli yapı ürünlerinin içerebileceği kirleticiler hazırlanmış çizelge yardımı ile olası kirleticiler olarak değerlendirmeye alınabilir. Risk değerlendirmesinde yapı içi havasında bulunabilecek birçok hava kirleticisinin ön araştırma ile belirlenmesi insan sağlığı sorunlarına yol açabilen risklerde zaman, emek ve parasal kayıpları engelleyecektir. Yapı içi hava niteliği risk sürecinde, ön araştırma adımı; yapının tanımı, kullanıcılarla görüşme, olasılık araştırmasını içermektedir.

Anahtar Kelimeler:

kirleticiler

Indoor Air Pollution Caused by Building Product and Risk Assestment in Preliminary Research Step

The most basic need of all humans is to lead a healthy life. Since people spent most of their time indoors, indoor air quality plays an important role in forming a healthy environment. Indoor air is negatively affected by pollutants that are from the sources outside the building, from the usage of the building and from the building products. All the pollutants have different structures. This variation makes differences in the adverse health effects on human and the preventions that should be taken. Risk is defined as the frequency, probability and result of a specific undesired event. To evaluate the indoor air quality of a building, risk must be examined. The steps of risk analysis are risk assessment, risk management and risk communication. Pollutants from the building products are gases and particles. Gases are; combustion products (carbon monoxide, oxides of nitrogen, sulfur dioxide, coal smoke etc.), volatile organic compounds (formaldehyde etc.), toxic natural gases (radon, ozone). Particles are; aerosols, organisms (bacteria, fungi, virus). Table of pollutants from the building products will help the evaluation of risk analysis. In risk assessment, determining indoor air pollutants in pre-research step will save energy, time and money in health risks. Building itself and the occupants are determined in pre – research step of indoor air quality risk analysis.

Keywords:

pollutants,

PDF

___

1. Tünay, O. ve Alp, K., 1996, Hava Kirlenmesi Kontrolü, Mega Ajans, İstanbul
2. Balanlı, A., ve Tuna Taygun, G., 2005, Yapı Biyolojisi ve Asbest, Mimar.ist, 16, ss: 107-110.
3. Balanlı, A., ve Tuna Taygun, G., 2002, Polivinil Klorürün Çevreye Etkilerinin Yapı Biyolojisi Açısından İrdelenmesi, 1.Ulusal Yapı Malzemesi Kongresi ve Sergisi, İstanbul, TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, İstanbul, ss: 403-413.
4. Yalçınkaya, A., 1995, Yapı Malzemesi ve Çevre Etkileşimi, Y.Lisans Tezi, İTÜ FBE, İstanbul.
5. Duru, S. ve Besbelli, N., 1997, Risk Değerlendirilmesi, Uluslar arası Katılımlı 1. Ulusal Çevre Hekimliği Kongresi, Ankara, ss: 95-99.
6. Cheyne, A.J.T., Cox, S.J., Raw, G.J., Cayless, S.M., ve Riley, J.E., 1997, Refinement of a Risk Assessment Procedure: Numerical Weighting of Severity of Harm and Strength of Evidence, Healthy Buildings/IAQ’97 Global Issues and Regional Solutions Proceedings, Washington.
7. Riley, J.E., Cayless,S.M., Raw, G.J.,J.E.Cheyne, A.J.T. ve Cox, S.J., 1997, Refinement of a Risk Assesment Procedure: Rating of Hazards, Healthy Buildings/IAQ’97 Global Issues and Regional Solutions Proceedings, Washington.
8. Bureau Veritas, 2001, Risk Değerlendirme Eğitimi Notları, Ankara.
9. Andrews, J.D. ve Moss, T.R., 2002, Reliability and Risk Assessment, Professional Engineering Publishing, Londra.
10. Spengler, J. D., Samet, J.M. ve McCarthy, J.F., 2000, Indoor Air Quality Handbook, McGraw-Hill, New York.
11. Graham, J.D., 1995, Historical Perspektive on Risk Assessment in the Federal Government Toxicology, 102:29-52.
12. Godish, T., 1995, Sick Buildings; Definition, Diagnosis and Mitigation, Lewis Publishers, Florida.
13. Meckler, M., 1996, Improving Indoor Air Quality Through Design, Operation and Maintenance, The Fairmont Press, Inc., GA.
14. Öztürk, A., 1995, The Architectural Design Process and Indoor Air Quality, Doktora Tezi, University of Strathclyde, Glasgow.
15. Patrick, D. R., 1994, Toxic Air Pollution Handbook, Van Nostrand Reinhold, New York.
16. Yocom, J. E. ve McCarthy, S.M., 1991, Measuring Indoor Air Quality; A Practical Guide, John Wiley & Sons, England.
17. Balanlı, A., Vural, S.M. ve Tuna Taygun, G., 2004, Yapı Ürünlerindeki Radonun Yapı Biyolojisi Açısından İrdelenmesi, 2.Ulusal Yapı Malzemesi Kongresi ve Sergisi, İstanbul, TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, İstanbul, ss: 378-386.
18. Corn, M., 1993, Handbook of Hazardous Materials, Academic Press, Inc., USA.
19. NAS (National Academy of Science), 1981a, Formaldehyde and Other Aldehydes, Washington, D.C..
20. NAS (National Academy of Science), 1981b, Indoor Pollutants, Washington, D.C..
21. NRPB (National Radiological Protection Board), Radon. Broşür
22. Sarp, A., 2003, Betonun Yapı Biyolojisi Açısından İncelenmesi, Tol, Mimarlar Odası Kayseri Şubesi, 2, Kış, , ss: 98-102.
23. TSE (Türk Standartları Enstitüsü), 1997, Çevre Sağlığı – Kapalı Ortam Havası ile İlgili Tedbirler, TS 12281, Ankara.
24. TSE , 1997, Çevre Sağlığı – Lejyoner Hastalığı’nın (Lejyonellozis) Önlenmesi İçin Alınması Gereken Tedbirler, TS 12093, Ankara.
25. Tucker, W.G., 2000, Volatile Organic Compounds, 31.1-31.20, Indoor Air Quality Handbook, J.D. Spengler, J.M. Samet, ve J.F. McCarthy, (Derl.), McGraw-Hill, New York.
26. Wagner, A., 1991, Flor Covering & IAQ: Heallth Impacts, Prevention, Mitigation & Litigation, Cutter Information Corp., Arlington.
27. WHO (Dünya Sağlık Örgütü), 1987a, “Carbon Monoxide”, Air Quality Guidlines for Europe, European Series 23, WHO Regional Publications, Copenhagen.
28. WHO (Dünya Sağlık Örgütü), 1987b, “Nitrogen Dioxide”, Air Quality Guidlines for Europe, European Series 23, WHO Regional Publications, Copenhagen.
29. Becan, A.S., Yanma Gazları ve Zehirleyici Etkileri, İtfaiye 110, Sayı 5, 1996, s: 9.
Çizelge 1 de Yararlanılan Kaynaklar – 2, 3, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28
Çizelge 2 de Yararlanılan Kaynaklar – 3, 10, 29