Türkiye'de Afet Sonrası Yaşanan Barınma Sorunları

Türkiye jeolojik - topoğrafik yapısı ve iklim özellikleri nedeniyle büyük can ve mal kayıplarına yol açan doğal afetlerle sık karşılaşan ülkelerden biridir. Son altmış yıl içerisinde doğal afetlerin yol açtığı yapı hasarları istatistikleri dikkate alındığında, hasarın %62’sinin depremler nedeniyle meydana geldiği gözlenmektedir. Afet sonrası çok sayıda konutun yıkılması veya ağır hasar görmesi sonucu, bu konutlarda yaşayan ailelere hızla yeniden barınak sağlanması zorunluluğu ile karşı karşıya kalınmaktadır. Türkiye’de afet sonrası barınma sorununa ilişkin yaklaşımlara bakıldığında; a)Acil Yardım Aşaması b)Rehabilitasyon Aşaması c)Yeniden Yapım Aşaması olmak üzere üç aşamada sorunun ele alındığı görülmektedir. Türkiye’de afet sonrası uygulanan üç aşamalı barınma yaklaşımı; seçilmiş 6 farklı deprem örneğinde incelendiğinde; üç aşamada da belirli bir stratejinin olmadığı, izlenecek yolun kararının afet sonrasına bırakıldığı ve bu eksikliğin afetlere karşı hazırlıklı olunmasını engellediği görülmektedir. Ayrıca bu üç aşamalı afet sonrası barınma yaklaşımı afetzedelerin gereksinimlerini aşamalı olarak, ivedilikle karşılamakta ve ülke kaynaklarını verimli kullanmakta yetersiz kalmaktadır. Her aşamada ki sorunları yönetsel-yasal, yer seçimi-yerleşim, birimlerin tasarım -uygulama ve kullanım, altyapı, sosyo-psikolojik, maliyet ve sürdürülebilir olmama gibi alt başlıklar halinde toplamak olanaklıdır. Sorunların irdelenmesi sonucunda; afet sonrası barınma sorunun bir sistem olarak tüm etkileşen bileşenleri ile ele alınması, afet öncesinden hazırda bulunan bir sisteme her bölgenin kendi verilerini koyarak izleyebileceği karar adımlarının oluşturulması ve ülke kaynaklarını verimli kullanmak ve ivedi çözüm için sürdürülebilir bir barınma sisteminin tasarlanmış olması gerekliliği ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

sürdürülebilirlik

Housing Problems During Post-Disaster in Turkey

Turkey is one of the countries facing earthquakes very often because of its geological and topographical qualifications. And also the consequent cost of these disasters is very high. If the statistics of the damaged buildings in Turkey during the last sixty years are taken into consideration, we see that 62% of the damaged buildings has been caused by the earthquakes. Because of too many damaged and collapsed buildings after the earthquakes, there is a big housing problem that should urgently be solved by providing (constructing) strong buildings for the victims. In Turkey approaches to housing problems are taken in three stages : •Emergency Relief Level (Tents, … …) •Rehabilitation Level (Temporary housing, ….) •Reconstruction Level (Permanent housing, .. …) If this three-stage housing approach applied in Turkey after the disaster is examined throughout the six selected earthquakes, the problems are seen as below: There is no specific strategy or a determined system that can be followed to solve the problem. It is always decided after the disaster in all these three levels, which prevents us getting ready for the disasters. Besides, this three leveled housing approach after the disaster can not meet the needs of the victims urgently and efficiently and it is also inadequate in using the country’s resources productively. The problems about each level can be gathered under these subtitles: administrative-legal, local, setllement areas, applying and using the designed units, infrastructure, socio-psychological, financial and being unsustainable. After elaborating the above problems, it becomes clear that the housing problem after the disaster should be handled with all its interactive components as a system. The decision steps that all the districts can observe by adding their local data to the existing system should be formed before the disaster. A sustainable housing system using the country’s resources productively should seriously be designed for an urgent solution.

Keywords:

sustainability,

PDF

___

Acerer, S., (1999), Afet Konutları Sorunu ve Deprem Örneğinde İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü (yayımlanmamış).
Ataman, O. ve Tabban, A. (1977), “Türkiye’de Yerleşme Alanlarının Doğal Afetler ile İlişkileri”, Mimarlık Dergisi, 153 :25-27.
Ataman, O. (1977), “Devletin Doğal Afetlere İlişkin Politika ve Uygulamalarının Eleştirisi”, Mimarlık Dergisi, 153 :33-35.
Balamir, M. (1999), “Afet Zararlarının Azaltılması Amacıyla Planlama ve Yapılanma Süreçlerinin Yeniden Örgütlenmesi ve ODTÜ Önerisi”, Mimarlık Dergisi, 288 :12-17.
Berköz, S. (1975), Yapımda Sistemler Yaklaşımı, İ.T.Ü Mimarlık Fakültesi, İstanbul.
Dickerson, L. S. ve Joseph E. R. (1975), Planning and Design - The Systems Approach, D.C. Heath and Company, London.
Ehrenkrantz, E. D. (1989), Architectural systems: Aneeds, Resources and Design Approach, McGraw-Hill Publishing Company, USA.
Erşimşek, İ. B. (1986), Gediz’de Uygulanan Afet Sonrası Konutlarının ve Kullanıcı Tepkilerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Y.T.Ü, Fen Bilimleri Enstitüsü (yayımlanmamış).
Ervan, M. K. (1996), “Deprem Sonrası Acil Barınma Sorunu ve Çözüm Önerileri”, Erzincan ve Dinar Deneyimleri Işığında Türkiye’nin Deprem Sorunlarına Çözüm Arayışları, Tübitak Deprem Sempozyumu, 15-16 Şubat, 1996, Ankara.
Fındıklıgil, M. M. (1984), Afet Sonrası Geçici Konut Sorunu, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü (yayımlanmamış).
Özkan, S. (1972), “Deprem Konutlarında Değişik Bir Seçenek: Köpük Kubbeler”, Mimarlık Dergisi, 3 :25-28.
Pehlivanlı,S. ve Ataman, O. (1977), ”Türkiye’de Afet Konutuna İlişkin Sorunlar”, Mimarlık Dergisi, 153 :28-32.
Sey, Y. ve Tapan, M. (1987), Afet Sonrasında Barınma ve Geçici Konut Sorunu Raporu, Yayınlanmamış Akademik Çalışma, İTÜ, İstanbul.
Songür, D., (2000), Afet Sonrası Barınakların ve Geçici Konutların Analizi ve Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü (yayımlanmamış).
Tapan, M. (1986), Deprem Sonrası Yapılan Kalıcı Kırsal Konutlar Üzerine Gözlemler”, Deprem Paneli, 13 Mart, 1986, İstanbul.
Ülgüray, M. (2000), “Deprem ve Geçici Konutlar”, Yapı Dergisi, 220 :15.
UNDRO, (1982), “Shelter After Disaster”, Guidelines for Asistance, Office of The United Nations Disaster Relief Co- ordinator, Geneva.
Yapı Grubu. (2000), “Adapazarı’nda Kalıcı Deprem Konutları”, Tasarım Kültür Dergisi, Arradamento Mimarlık, 2000/12 : 93-95.