Üniversite Yerleşkesi Dış Mekanlarının Kapsayıcılığı için Performans Değerlendirme Aracı

Eğitim ve erişim hakkı, yüksek öğrenimin yanı sıra demokratik bir kamusal yaşamın temel konuları arasındadır. Engelli öğrencilerin üniversite kampüslerinde eşit katılımı için, zorunluluğun ötesinde, kapsayıcı tasarım parametrelerine rehberlik eden geniş kapsamlı ve sistematik bir yaklaşımla bütüncül bir kampüs tasarımı gereklidir. Bu, Türkiye’de önemli ve gerekli bir önkoşuldur çünkü engelli üniversite öğrencileri, bireysel taleplerle gerçekleştirilen parçacı uygulamalar nedeniyle üniversite kampüs mekânlarında tam ve eşit katılım sağlayamamaktadırlar. Bunun başarısı, birlikte deneyimlenmeye ve dolayısıyla tüm kullanıcıların seslerini birlikte anlamaya bağlıdır. Bu çalışma, engelli öğrencilerin ihtiyaçlarını, isteklerini ve tercihlerini eşit ve katılımcı bir yolla ele alan ortak mekânsal deneyimlerle birlikte, kapsayıcı üniversite kampüsü dış mekanlarının tasarım parametrelerini keşfetmeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla, ‘gerçek’ kullanıcıların mekânsal deneyimlerini anlamak için Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) yerleşkesinde alan çalışması yürütülmüştür; ikinci olarak alan araştırması bulguları, Kevin Lynch’in (1981) normatif teorisi bağlamında değerlendirilerek, kapsayıcı kampüs dış mekân tasarım parametreleri için kavramsal çerçeve sunulmuştur. Keşfedilen ampirik temelli tasarım parametreleri yardımıyla geliştirilen normatif çerçeveyi test etmek için Kampüs Erişilebilirlik Değerlendirme İndeksi (KED) geliştirilmiştir. Üniversite kampüs yerleşkesi kapsayıcı dış mekân tasarımı için geliştirilen performans değerlendirme aracının, mekânsal uygulamaların eşit erişim fırsatlarına imkân verebilecek bütüncül bir yaklaşımla tasarlanmasına katkı koyacağı ve bu yolla teknik ve teorik kaynaklar arasındaki boşluğu doldurabileceği düşünülmektedir.

A Performance Evaluation Tool for Inclusiveness in University Campus Outdoor Spaces

Education and right to access are among central issues of a democratic public life as well as higher education. Inclusion of students with disabilities (SWDs) in university campuses necessitates a holistic campus design beyond compliance, calling for a wide-ranging and systematic design with guiding inclusive design parameters. This is a significant prerequisite in Turkey since SWDs experience spatial exclusions in university campus spaces due to piecemeal and case-based design applications. Its achievement depends on co-experienced and thereby co-explored way of understanding collective voices of all users. This study is aiming at exploring design parameters for inclusive university campus outdoor spaces together with the shared spatial experiences addressing needs, desires, and preferences of SWDs in an equal way. To achieve it, firstly, a field study was conducted to comprehend spatial experiences of ‘real’ users in Middle East Technical University (METU); secondly, the field research is evaluated within the context of Kevin Lynch’s (1981) normative theory to discover, analyze, and contextualize inclusive design parameters of outdoor campus spaces. Campus Accessibility Evaluation Index (CAEI) is created with the help of empirically grounded design parameters to test the developed normative framework within the study. This study claims that proposed performance evaluation tool can fill in a gap between technical and theoretical sources through the holistic guidance of inclusive architectural practices in university campuses for all.

PDF

___

ASPB (Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı) (2013). Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Yönetmeliği [Regulation for Monitoring and Controlling Accessibility]. Resmi Gazete, 28713.
Barnes, C. (2007). Disability, Higher Education and Inclusive Society. British Journal of Sociology of Education, 28(1), 135-145. doi: 10.1080/01425690600996832
Barnes, C. (2011). Understanding Disability and the Importance of Design for All. Journal of Accessibility and Design for All, 1(1), 55-80. doi:10.17411/jacces.v1i1.81
Carr, S., & Lynch, K. (1968). Where Learning Happens. Daedalus, 97(4), 1267-1281. https://www.jstor.org/stable/20013323
Casas, I. (2007). Social Exclusion and the Disabled: An Accessibility Approach. The Professional Geographer, 59(4), 463-477. doi: 10.1111/j.1467-9272.2007.00635.x.
Clarkson, P., Coleman, R., Keates, S., & Lebbon, C. (Eds.). (2003). Inclusive Design: Design for the Whole Population. London, UK: Springer-Verlag.
Çiftçi, İ., & Çağlayan Gümüş, D. (Eds.). (2017). Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Formları [Formsfor Monitoring and Controlling Accessibility]. Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı 01.
Gehl, J. (1987). Life between buildings: using public space. (J. Koch, Trans.) New York: Van Nostrand Reinhold.
Gillies, J., & Dupuis, S. L. (2013). A Framework for Creating a Campus Culture of Inclusion: A Participatory Action Research Approach. Annals of Leisure Research, 16 (3), 193-211. doi: 10.1080/11745398.2013.832646.
Hay, A. M. (1995). Concepts of Equity, Fairness and Justice in Geographical Studies. Transactions of the Institute of British Geographers, 20(4), 500-508. https://www.jstor.org/stable/622979.
Huger, M. S. (2011). Fostering a Disability-Friendly Institutional Climate. New Directions for Student Services, 134, 3-11. doi: 10.1002/ss.390.
Imrie, R., & Hall., P. (2001). Inclusive Design: Designing and Developing Accessible Environments. London: Spon.
Imrie, R. (2004). From Universal to Inclusive Design in the Built Environment. In J. Swain, S. French, C. Barnes, & C. Thomas (Eds.), Disabling Barriers- Disabling Environments (pp. 279- 284). London: Sage Publications.
Keates, S., & Clarkson, J. (2004). Countering design exclusion and introduction to inclusive design. Great Britain: Springer.
Lissner, L. S. (2007). Universal Design in the Institutional Setting: Weaving a Philosophy into Campus Planning. In J. Nasar, & J. Evans-Cowley (Eds.), Universal Design and Visitability: From Accessibility to Zoning (pp. 159-169). Ohio: John Glenn School of Public Affairs.
Lynch, K. (1981). A Theory of Good City Form. Cambridge MA: MIT Press.
Martins, M. H., Borges, M. L., & Gonçalves, T. (2018). Attitudes Towards Inclusion in Higher Education in a Portuguese University. International Journal of Inclusive Education, 22(5), 527-542. doi:10.1080/13603116.2017.1377299.
Marcus, C., & Wischemann, T. (1998). Campus outdoor spaces. In C. Marcus, & C. Francis (Eds.), People places: design guidelines for urban open space, edited by, 175206. Canada: John Wiley & Sons.
Ostroff, E. (1997). Mining Our Natural Resources: The User as Expert. Innovation, 16(1), 33. http://www.icsid.org/feature/ current/articles427.htm.
Passini, R. (1984). Wayfinding in Architecture. New York: Van Nostrand Reinhold.
Preiser, W. F. (2002). The Evolution of Post-Occupancy Evaluation: Toward Building Performance and Universal Design Evaluation. In Learning from Our Buildings: A State-of-thePractice Summary of Post-Occupancy Evaluation (pp. 9-22).
Federal Facilities Council Technical Report No. 145. Washington, D.C.: National Academy Press. Preiser, W. F., & Vischer, J. C. (2005). The evolution of building performance evaluation: an introduction. In W. Preiser, & J.
Vischer (Eds.), Assessing Building Performance (pp. 3-14). Oxford: Elsevier. Pullin, G. (2003). Inclusion, Inspiration and Lightness of Touch. In P.J. Clarkson, R. Coleman, S. Keates, & C. Lebbon (Eds.), Inclusive Design: Design for the Whole Population (pp. 558-564). London: Springer-Verlag.
Raheja, G., & Suryawanshi, S. (2014). Inclusive Strategies for Universal Access in Educational Campus Environments. In P. Langdon, J. Lazar, A. Heylighen, & H. Dong (Eds.), Inclusive Designing Joining Usability, Accessibility, and Inclusion (pp. 93-104). Switzerland: Springer.
Sanders, E. B. (2002). From User-Centered to Participatory Design Approaches. In J. Frascara, Design and the Social Sciences: Making Connections (pp. 1-7). London: Taylor and Francis.
Story, M.F. (2001). Principles of Universal Design. In W.F.E. Preiser, & E. Ostroff (Eds.), Universal Design Handbook (pp. 10.3 – 10.19). New York: McGraw-Hill.
UN (United Nations) (2006). Convention on the Rights of Persons with Disabilities and Optional Protocol. Retrieved on January 2, 2021 from https://www.un.org/disabilities/documents/ convention/convoptprot-e.pdf
YÖK (Yüksek Öğretim Kurumu) (2006). Yükseköğretim Kurumları Özürlüler Danışma ve Koordinasyon Yönetmeliği [Regulation on Collaboration and Coordination of Higher Education Institutions for Persons with Disabilities]. Resmi Gazete 26204.
YÖK (Yüksek Öğretim Kurumu) (2010). Yükseköğretim Kurumları Özürlüler Danışma ve Koordinasyon Yönetmeliği [Regulation on Collaboration and Coordination of Higher Education Institutions for Persons with Disabilities]. Resmi Gazete 27672.