Sosyo-mekânsal ayrışmada korunaklı konut yerleşmeleri: İstanbul örneği

İstanbul, korunaklı yerleşmelerin öncü olduğu yeni bir kentleş- me biçimini deneyimlemektedir. Bu yeni deneyimin ortaya çı- kışında etkili olan unsurlar arasında; yeni elit tabakanın doğu- şu, küreselleşme dalgası ile ortaya çıkan yeni yaşam biçimleri ve deprem-dayanıklı konut yerleşmelerine olan talebi saymak müm- kündür. Sözü edilen etkenlerin tetiklediği korunaklı yerleşme- ler, mekânsal ve sosyal ayrışmanın itici unsurları haline gelmiştir. Sosyo-mekansal ayrışmanın varlığı ve boyutları, iki koldan yürü- tülen bu çalışmanın araştırma sorusunu oluşturmakta, mekansal haritalama ve kişisel görüşmeler yardımıyla tartışılmaktadır. Çalış- mada ilk olarak, korunaklı konut yerleşmelerinin İstanbul’da nere- de ve nasıl bir dağılım gösterdiği incelenmiştir. Bu kısımda, mev- cut özel konut projelerinin yer seçimleri harita üzerine yansıtılmış ve yer seçim kriterlerine ilişkin saptamalar yapılmıştır. İkinci ola- rak, yerleşme sakinleriyle mülakatlar gerçekleştirilmiş, korunaklı konut yerleşmelerinin hangi kriterler doğrultusunda tercih edildi- ği, sakinlerin yerleşme içerisindeki mekânsal kullanım alışkanlıkla- rı ve kentle olan sosyo-mekânsal ilişkileri incelenmiştir. Çalışmada edinilen temel bulgular sonuç kısmında tartışılarak aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

İstanbul

Gated communities in the socio-spatial segregation process: the Istanbul case

Gated communities are a forerunner in the new form of urban- ization emerging in Istanbul. Among the main factors affecting this urbanization process are the new elites, new lifestyles and the demand for physically-secured housing settlements. Trig- gered by these factors, gated communities have become the impulsive force of social and spatial segregation. This segrega- tion and its dimensions, which compose the research question of this paper, are analyzed and discussed herein with the help of spatial mapping and interviews. First, the locations of the existing private housing projects in Istanbul are mapped and the location criteria for these projects are determined. Second, some factors affecting the segregation, i.e. the residents’ rea- sons for preferring to live in a gated community, their usage habits of the facilities within the community and their daily commute to the city, are evaluated via interviews. Finally, the main findings are discussed.

Keywords:

Istanbul,

PDF

___

1. Özkan, E., Kozaman, S., (2006), ‘Gated Communities: as an efficient force in the fragmentation process of Istan- bul’, Cities Between Integration and Disintegration temalı 42. ISoCaRP Kongresi, Istanbul: YTU.
2. Şengül, T., (2001), Kentsel çelişki ve siyaset, İstanbul, De- mokrasi Kitaplığı.
3. Sennett, R., (1997), “The Search for a Place in the World”, in Ellin, N. (ed.), Architecture of Fear, Princeton Architec- tural Press, New York.
4. Blakely, E.J., Snyder, M.G., (1997), Fortress America, Brookings Institution Press, Washington, D.C.
5. Marcuse, P., (1997), “The Enclave, The Citadel, and The Ghetto, What Has Changed in the Post-Fordist U.S. City”, Urban Affairs Review, Vol. 33, No. 2, p. 228-264.
6. Işık, O., Pınarcıoğlu, M., (2001), Nöbetleşe yoksulluk: Sul- tanbeyli örneği, İstanbul, İletişim yayınları, 1. baskı.
7. Badcock, B., (1997), ‘Restructuring and spatial polariza- tion in cities’.
8. Kurtuluş, H., (2005), İstanbul’da kentsel ayrışma, İstanbul, Bağlam Araştırma Dizisi.
9. Ünsal, F., Erbaş, E., Çavuşoğlu, E., (2001), Social Cohesion and Spatial Segregation in Globalisation Era: The Case of İstanbul, Sith İnternational Metropolis Conference , Rot- terdam.
10. Öncü, A., (1997), “The Myth of the Ideal Home” in Öncü, A, and Weyland P. (eds.), Space, Culture and Power: New Identities in Globalising Cities, Zed Books, London.
11. Landman, K., Schönteich, M., (2002), ‘Urban Fortreses- Gated Communities as a reaction to crime’, African Secu- rity Review 11(4):71-85.
12. Perouse, J.F., (2006), ‘2007’nin sonunda İstanbul’daki lüks konut piyasasında ne olacak?’, İstanbul, Yeni Mimar- Mimarlık Gazetesi, Temmuz.
13. Baycan Levent, T., Gülümser, A.A., (2005), Gated Com- munities from the Perspective of Developers, Society, Amsterdam, The Netherlands, 23-27 August 2005 pre- sented at 45th European Congress of the European Re- gional Science Association Land Use and Water Manage- ment in a Sustainable Network.
14. Bali, R.N., (2002), Tarz-ı Hayattan Life Style’a, İstanbul, İletişim Yayınları, 5. Baskı.
15. Harvey, D., (2002), Sınıfsal yapı ve mekânsal farklılaşma kuramı, Alkan, A., Duru, B. (der.) 20. Yüzyıl Kenti, Ankara, İmge Yayınevi, 215-249.
16. Alver, K., (2007), Siteril hayatlar: Kentte mekânsal ayrışma ve güvenlikli siteler, Ankara, Hece Yayınevi. Şekil 1. İMP (2005), Konut ve Yaşam Kalitesi Grubu’nun hazırlamış olduğu çalışmada yer alan veriler, bu çalışmanın kapsamı doğrultusunda yeniden derlenerek oluşturulmuştur.
Şekil 2. Uydu Fotoğrafı üzerinden saptama yapılmıştır.
Şekil 3. Uydu Fotoğrafı üzerinden saptama yapılmıştır.
Şekil 4. Uydu Fotoğrafı üzerinden saptama yapılmıştır.
Şekil 5. Özkan ve Kozaman’ın (2006) çalışmalarından, Baycan Levent ve Gülümser’in (2005) katkısıyla derlenmiştir.
Şekil 8. Banu Evleri’nin web sitesi “www.banuevleri.com.tr”
Şekil 7. Acıbadem/Kadıköy, 2006
Şekil 9. Acıbadem/Kadıköy, 2006
Şekil 10. Ümraniye, Şile Yolu, 2006