Bedensel Deneyime Dayalı Yer Bilgisinin Yeniden Yapılandırılması İçin Bir Yöntem İrdelemesi: Deneyimsel Haritalama

Bu makalede “Re-Mapping the Visibles and Invisibles of Vefa-Zeyrek-Fener-Balat” adlı çalıştayın kavramsal çerçevesi ve bulgularına yer verilmiştir. Çalıştay öncelikle, mimarlık eğitiminin okul mekânını aşarak gerçek hayata dokunmasını, öğrencilerin yer, kent ve bedenle etkileşimlerinin artırılmasını ve mekân kavramına ilişkin özgün bir bakış ve algı kazanmalarını hedeflemiştir. Çalıştayın kavramsal çerçevesi bedensel deneyimin yer olgusunu tanımlamadaki rolü ve kentlerin görünen ve görünmeyen bileşenleri bağlamında bedenin deneyimlediği mekân üzerine odaklanmaktadır. İstanbul’da mimari, tarihi ve kültürel çok katmanlılığı nedeniyle Vefa-Zeyrek-Fener-Balat semtlerinden oluşan bir güzergâh çalışma alanı olarak seçilmiştir. Bedensel-duyusal algı eylemini mekân deneyiminin odağına oturtarak, kent mekânının görünür olan ve görünür olmayan unsurlarına dair bilgi katmanlarının açığa çıkarılması amaçlanmıştır. Bağlamın özgünlüğü çalıştayın yöntemsel yaklaşımıyla örtüşmüştür. Çalıştay günlük yaşam döngüsünde yerin deneyimlenmesi, deneyim bilgisinin kaydedilmesi, kaydedilen bilginin parçalanarak yeniden yorumlanması ve 2 ve 3 boyutlu deneyim haritaları oluşturulması aşamalarını kapsamıştır. Deneyim haritası, fenomenolojik bir bakış açısıyla, yer ve mekân bilgisinin yeri deneyimleyen beden-özneler tarafından kurgulanmasını ve temsil edilmesini içeren bir yaklaşım olarak benimsenmiştir. Buna göre beden-öznelerin bireysel olarak edindiği ve kaydettiği beneyim bilgisi, daha sonra grup çalışması aracılığıyla üretilen bir tasarım bilgisine dönüşmüştür. Bu tasarım bilgisi kent katmanlarının üst üste geldiği ve/veya iç içe geçtiği bir örüntüyle oluşturulan deneyimsel haritalarda ifade bulmuştur

A Methodological Inquiry for Re-structuring Spatial Knowledge Derived From Bodily-Experience: Experiential Mapping

This paper discusses the integrated study of the workshop entitled “Re-Mapping the Visible and Invisible of Vefa-Zeyrek-Fener-Balat” and the conceptual theory behind it. Encouraging students to look beyond the boundaries of studio environment and explore the disclosed features of urban space have been a crucial part of this workshop. The conceptual framework of the workshop is based on the role of bodily experiences in defining the phenomenon of space in the context of visible and invisible features of the city. Vefa-Zeyrek-Fener-Balat districts in Istanbul is selected as a route to present architectural, historical and cultural; multi-layered nature of the field. Considering the bodily-sensory perception at the center of spatial experiences, the aim was to uncover layers of those sensual experience related to urban space. The authenticity of the methodological approach is to address the stages of urban space experience, to record the knowledge gained through this experience, and to express it through two-dimensional posters and three-dimensional models. Within phenomenological perspective, experiential mapping is adopted as an approach of structuring and representing spatial knowledge by body-subjects who themselves experience the place. Spatial knowledge acquired and represented by body-subjects is then transformed into design knowledge generated by/through group-works. Consequently, this design knowledge has been made visible as a solid material such as maps and posters enabling us to read the patterns of overlapping and intersecting layers of urban spaces

PDF

___

Aravot, I. (2008) “Phenomenology as Architectural Method”, Ed.:I. Aravot, E. Neuman (editor) Invitation to ArchiPhen Some Approaches and Interpretations of Phenomenology in Architecture, The Center for Architectural Research and Development Technion.
Aydınlı, S. (2008) “Mekân’dan Mekânsal’a: Mekânın Zamansallığı/Zamanın Mekânsallığı”, Ed.: A. Şentürer, Ş. Ural, Ö. Berber, F. Uz Sönmez(editörler) Zaman-Mekân, Çev.: E. Orman, İstanbul, YEM Yayın, s.150-161.
Aydınlı, S. & Kürtüncü, B. (2014) Paralaks Oda. İstanbul: Cenkler Matbaacılık.
Çalak, I. E. (2013). “Formation Process of Memory Through Urban Space and Architecture”, Basılmamış Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimari Tasarım Sorunları Doktora Programı.
De Certeau, M. (1988) The Practice of Everyday Life. London and Berkley: The University of California Press.
Nardi, S. (2014) “Senses of Place, Senses of the Past: Making Experiential Maps as Part of Community Heritage Fieldwork”, Journal of Community Architecture and Heritage, Cilt, Sayı 1, s. 5–22.
Duru, D. (2018). “Performans Olgusu Bağlamında Beden Mekân İlişkilerinin Araştırılması”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Yüksek Lisans Programı.
Gibbons, J. (2007), “Mapping and Memory: Contemporary Psychogeographies” [çhttp://raco.cat/index.php/Waterfront/article/view/218363/297454 [Erişim tarihi 15 Ağustos 2017]
Güney, D., Arıdağ, L. (Kasım-Aralık 2011) ”Yerin Deneyimlenmesi: KAYAKÖY”, Mimarlık, Sayı 362, s. 1-3.
Hadjiphilippou, P. (2013) “The Contribution of the Five Human Senses Towards the Perception of Space”, https://www.academia.edu/2460561/The_contribution_of_the_five_human_senses_towards_the_perception_of_space_by_Panagiotis_Hadjiphilippou [Erişim tarihi 17 Ekim 2016]
Holl, S. (1998) Intertwining. Princeton Architectural Press. New York.
Holl, S. (2000) Parallax. Princeton Architectural Press. New York.
Holl, S., Pallasmaa, J. & Pérez- Gómez, A. (2006). Questions of Perception: Phenomenology of Architecture. William Stout, San Francisco, CA.
Kennedy, J. M.&Juricevic, I. (2003). “Optics and haptics”, https:// semioticon.com/virtuals/multimodality/kennedy.pdf [Erişim tarihi 19 Aralık 2003]
Klatzky, R.L. & Lederman, S.J. (1995) “Identifying Objects from a Haptic Glance. Perception and Psychophysics, Cilt 57,s. 1111-1123.
Kürkçüoğlu, E., Ocakçı, M. (2015) “Kentsel Dokuda Mekânsal Yönelme Üzerine Bir Algı-Davranış Çalışması: Kadıköy Çarşı Bölgesi”, MEGARON, Cilt 10, Sayı 3, s. 365-388. DOI: 10.5505/MEGARON.2015.02486
Merleau-Ponty, M. (2002, ilk basım 1962) Phenomenology of Perception, Colin Smith, Routledge (trans.), London & New York: Routledge Yayıncılık.
O’Neill, M. E. (September 2001), “Corporeal Experience: A Haptic Way of Knowing”, Journal of Architectural Education, Cilt 85, Sayı 1, s. 3-12.
Özcan, B. (2003). “Mekânın İçinde ve Dışında Olmanın Fenomenolojisi”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Yüksek Lisans Programı.
Pallasmaa, J. (1998), “The Space of Time”, Oz, Cilt 20, s. 54-57.URL: http://dx.doi.org/10.4148/2378-5853.1324
Pallasmaa, J. (2003). “Thought, Matter and Experience”, El croquis (genişletilmiş baskı), Mexico: Arquitectos Publishing, s.48-69.
Pallasmaa, J. (2014) Tenin Gözleri: Mimarlık ve Duyular (çev. A. U. Kılıç). İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları. (Orijinal yayın 2005).
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı (Ekim 2011) “İstanbul Tarihi Yarımada Yönetim Planı http://www.alanbaskanligi.gov.tr/files/
Y%C3%B6netim%20Plan%C4%B1_24%C5%9Fubat2012_k.pdf [Erişim tarihi 21 Mart 2016]
Yorgancıoğlu, D. (2004). “Steven Holl: A Translation of Phenomenological Philosophy into the Realm of Architecture”, Basılmamış Yükseklisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü.
Resim Kaynakları
Global Urban Humanities: City of Memory, https://globalurbanhumanities.berkeley.edu/city-of-memory [Erişim tarihi 10 Mart 2016] Çalıştay fotoğrafları çalıştay ekibinin özel arşivlerinden alınmıştır.