UNESCO Dünya Miras Listesi ve Sınır Aşırı Seri Miras Kavramı: Türkiye’nin Potansiyeli

Bir veya birden fazla ülkenin sınırlarının ötesine uzanan Dünya Mirası adaylıkları sınır aşırı miras alanı olarak tanımlanmaktadır. “Sınır Aşırı Miras” kavramının ortaya çıkması ile birlikte UNESCO’nun Dünya Miras Listesi’nde üstün evrensel değere sahip tekil adaylıkların yanı sıra ülke sınırlarının ötesinde, sınırları aşan seri adaylıklar önerilmeye ve daha bütüncül ölçekte ele alınmaya başlanmış ve UNESCO’nun Dünya Mirası adaylık sisteminde yeni uygulamaya dâhil olmuştur. Bu yeni uygulama uluslararası işbirliği ile ülkelerin sahip olduğu ortak mirasın tespiti, geliştirilmesi, sunumu ve korunması sürecini kapsamaktadır. Bu çalışmanın amacı, uluslararası, bölgesel ve ulusal ölçeklerdeki seri miras alanlarının tespiti, sunulması, geliştirilmesi ve korunması için temel ilkeleri belirlemek ve potansiyel sınır aşırı seri adaylık önerileri için bir değerlendirme modeli ortaya koymaktır. Makale, literatürde “Sınır Aşırı Seri Miras” kavramını tartışarak Türkiye’nin ve diğer ülkelerin sahip olduğu ortak miras potansiyelini ortaya koyarak, yeni üstün evrensel değer tanımına; sınır aşırı seri miras alanlarının tespiti ve değerlendirilmesi için yeni kriterlere ihtiyaç duyulduğu şeklinde bir iddia ileri sürmektedir. Ana hedefin Türkiye’nin sahip olduğu sınır aşırı seri miras potansiyelini göstermek olduğu bu çalışmada, Taraf Devletlerle yapılacak işbirliği projeleriyle ortak miras alanlarının tespiti, tescili ve korunmasının gerekliliği vurgulanmıştır. Bu kapsamda birbiri ile ilişkili üç konu ele alınmıştır. Makale, sınır aşırı seri miras ile ilgili terminolojinin incelenmesi ile başlayıp; Dünya Miras Listesi’ndeki sınır aşırı seri miras örneklerine yer verilmiştir. İkinci olarak, UNESCO Dünya Miras Sistemi içerisindeki bu yeni eğilimin gerekçeleri, zorlukları, güçlü yanları ve potansiyeli tartışılmıştır. Sınır Aşırı Seri Miras kavramı Türkiye coğrafyası özelinde, yakın ve uzak komşu devletlerin Dünya Miras Listesi ve Geçici Listeleri incelenerek, benzer kültür varlıkları ve kültür alanları değerlendirilmiştir. Son olarak, sentez niteliğinde sınır aşırı seri mirasın tespiti, geliştirilmesi ve korunmasının sonuçları tartışılmıştır.

UNESCO World Heritage List and Transboundary Serial Heritage Concept: The Potential of Turkey

World Heritage nominations that extend beyond the borders of one or more countries are defined as transboundary heritage sites. By the emergence of the concept of Transboundary Heritage, UNESCO World Heritage List has started to address more universal nominations with the outstanding universal value, as well as beyond the borders of countries. This new process includes identifying, developing, presenting and preserving the common heritage of the countries through international cooperation. The aim of this study is to determine the basic principles for the identification, presentation, development and protection of transnational serial heritage sites at international, regional and national levels and to propose an evaluation model for potential transboundary or transnational serial heritage proposals. The scope of this paper is to examine “Transnational Serial Heritage” concept and putting forward the potential of Turkey’s common heritage. The research argues the necessity of a new definition for Outstanding Universal Value and new criteria which are needed for the identification and evaluation of transboundary heritage sites. The study further aims to demonstrate Turkey’s serial heritage potential through cooperation projects by the States Parties. In this context, three related topics have been discussed. The article begins with an examination of the terminology related to transboundary and transnational serial heritage. Then, a number of examples of transnational serial cultural assets, which are included in the World Heritage List, are evaluated. Secondly, the reasons, strengths, challenges and potentials of this new trend of the UNESCO World Heritage System are discussed. By analyzing the World Heritage List and Tentative List of Turkey and its neighbours, transnational serial nomination concept is evaluated through similar cultural assets and sites. Finally, as a synthesis, the results of the identification, development and protection of the transnational serial heritage are discussed

PDF

___

Barbara Engels, Bettina Ohnesorge, Andrea Burmester (Ed.) (2008) Nominations and Management of Serial Natural World Heritage Properties – Present Situation, Challenges and Opportunities, Proceedings of a workshop organised by the German Federal Agency for Nature Conservation (BfN) in cooperation with the UNESCO World Heritage Centre and IUCN, November 26th – 30th, 2008, Bonn, Germany.

IUCN (2007) “Defining Protected Areas” An international conference in Almeria, Spain, May 2007. Edited by Nigel Dudley and Sue Stolton, Gland, Switzerland.

ICOMOS (1994). The Nara Document on Authenticity, 1-6 Kasım 1994, Nara, Japonya. Oxford Sözlük (2019)

Patry, M. (Ed) (2005). “World Heritage at the Vth IUCN World Parks Congress”. Durban (South Africa) 8-17 September 2003. UNESCO, Paris, France.

Sandwith, T., Shine, C., Hamilton, L. and D. Sheppard. (2001). Transboundary protected areas for peace and co-operation.IUCN, Gland, Switzerland and Cambridge, UK. Türk Dil Kurumu Sözlüğü (TDK Sözlük) (2019).

Ulusan, E., Yıldırım A. E. (2016). “Temsili, Dengeli ve Güvenilir Bir Liste İçin: Türkiye’nin Dünya Mirası Adaylıklarının Gözden Geçirilmesi” İdealkent Kent Araştırmaları Dergisi, 19:7, s.444-473.

UNESCO (2013). Operational Guidelines for the Implementation of the World Heritage Convention. Intergovenmental Committee for the Protection of the World Cultural and Natural Heritage, World Heritage Center.

İnternet Kaynakları

Archdaily, Web Sayfası (https://www.archdaily.com/791607/17- le-corbusier-projects-named-unesco-world-heritage-sites) (Erişim Tarihi 27 Ağustos 2019).

Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (2015) Eşitsizliklerin Azaltılması. http://www.un.org.tr (Erişim Tarihi 27 Ağustos 2019).

TürksoyÜyesiDevletlerUNESCO Milli Komisyonları 3. Toplantısı Sonuç Bildirisi (13-14 Eylül 2012), Astana, Kazakistan Cumhuriyeti.http://www.unesco.org.tr/ (Erişim Tarihi 27 Ağustos 2019).

UNESCO (1994) 18th session of the World Heritage Committee. Expert Meeting on the “Global Strategy” and thematic studies for a representative World Heritage List, 20-22 June 1994 (https://whc.unesco.org/archive/global94.htm) (Erişim Tarihi 27 Ağustos 2019).

UNESCO (2005) 29th session of the World Heritage Committee (29 COM 18A) Working Methods of the World Heritage Committee (https://whc.unesco.org/en/decisions/540/) (Erişim Tarihi 27 Ağustos 2019).

UNESCO (2005) Operational Guidelines for the Implementation of the World Heritage Convention. Intergovenmental Committee for the Protection of the World Cultural and Natural Heritage, World Heritage Center. (https://whc.unesco.org/archive/opguide05-en.pdf) (Erişim Tarihi 27 Ağustos 2019).

UNESCO (2008) 32nd session of the World Heritage Committee (32 COM 10B) Point of Information on the Preparation of Serial Transnational Nominations (https://whc.unesco.org/en/decisions/1741/) (Erişim Tarihi 27 Ağustos 2019).

UNESCO (2009) 33th session of the World Heritage Committee (WHC-09/33.COM/20), Seville. (https://whc.unesco.org/archive/2009/whc09-33com-20e.pdf) (Erişim Tarihi 27 Ağustos 2019).

UNESCO (2015) Twentieth Session of the General Assembly of States Parties to the Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage. “Global Strategy for a Representative, Balanced and Credible World Heritage List”, Paris (https://whc.unesco.org/archive/2015/whc15- 20ga-9-en.pdf) (Erişim Tarihi 27 Ağustos 2019).

UNESCO Web Sayfası (https://whc.unesco.org/en/list/) (Erişim Tarihi 27 Ağustos 2019). Polonya Ulusal Miras Yönetimi, 2013, Web Sayfası (https://whc. unesco.org/en/documents/123311) (Erişim Tarihi 27 Ağustos 2019).

Şekil Kaynakları

Archaeological Expertise Scientific- Research Organization, whc.unesco.org/en/documents/129561 (Erişim Tarihi 17 Eylül 2019).

Archdaily, Web Sayfası (https://www.archdaily.com/791607/17- le-corbusier-projects-named-unesco-world-heritage-sites) (Erişim Tarihi 17 Eylül 2019).

Belfries of Belgium and France (https://everything-everywhere.com/belfries-of-belgium-and-france/), UNESCO, Web Sayfası (Erişim Tarihi 17 Eylül 2019) http://www.senhousemuseum.co.uk/twinning/unesco-worldheritage-site/

Polonya Ulusal Miras Yönetimi (2013) Web Sayfası (https://whc.unesco.org/en/documents/123311) (Erişim Tarihi 17 Eylül 2019).

Sözen, M., Güner, S., Özel, M. (1988) Sinan Architect of Ages, The Republic of Turkey, Ministry of Culture, Ankara, s. 66-67.

UNESCO Web Sayfası (https://whc.unesco.org/) (Erişim Tarihi 17 Eylül 2019). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler genel Müdürlüğü https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-162856/aniarkeolojik-alani-kars.html (Erişim Tarihi 17 Eylül 2019).

https://www.aramcoworld.com/Articles/July-2015/Via-Egnatiato-Rome-and-Byzantium (Erişim Tarihi 17 Eylül 2019).

https://www.visitkavala.gr/en/sightseeing/arxaia-egnatia-odos/ (Erişim Tarihi 17 Eylül 2019).

https://www.aramcoworld.com/AramcoWorldSite/media/ AramcoWorld/egnatia-map/index.html (Erişim Tarihi 17 Eylül 2019). Yazarın Fotoğraf Arşivi, 2019.