Anıtlar ve Anma Mekanlarının Dönüşümü ÜzerineDeğerlendirmeler

Mimarisiz yaşayabiliriz, fakat onsuz hatırlayamayız. J. Ruskin, 1849 John Ruskin’in yukarıdaki ifadesinde de belirtildiği gibi mimarlık ve yapılı çevre hafızanın oluşmasındaki en önemli etkendir. Trajedilerle dolu insanlık tarihinin belki de en önemli olgusu insanın varlığı ve ölümüdür. İnsan kaybedilen/i/leri anma ve varlığının izlerini bu dünyada bırakma aracı olarak anıtlar inşa etmiştir. Anıt, tarihte yaşanmış büyük olayları, önemli kişilerin hatıralarını sonraki kuşaklara aktarmak için yapılmış olsa da esas olarak insanın dünyada bir iz bırakma çabası olarak nitelendirilebilir. Anıtlar, küçük bir mezar taşından firavunların bü-yük ölçekli mezarlarına, dikili taşlardan, tarihteki önemli kişilerin kahramanlık hikayelerinin tasvir edildiği heykellere insanın varolma, ha-tırlanma ve iz bırakma güdüsünü temsil etmesi gibi amaçlarla yapılagelmişlerdir. Bu çalışmanın amacı, Riegl’in eserinde güçlü bir şekilde vurguladığı insanın kendini kurma becerisinin ortaya çıktığı onyedinci yüzyıldan günümüze klasik “anıt” kavramının geçirdiği transformas-yonu irdeleme ve bilişim çağındaki örnekler üzerinden “anıt”ın günümüzdeki durumuna ait tartışmaya dair bir değerlendirme yapmaktır. Ele alınan örnekler yirmibirinci yüzyılın ilk periyoduna ait örneklerdir ve yazarın deneyimlediği günümüze ait dört örnek, coğrafyadan bağımsız ve anakronik olarak ele alınmıştır. Bunlardan birincisi farklı bir arkitektonik dile sahip, topoğrafyayı farklı bir düzlem olarak elen alan ve Hitler iktidarında yokedilen insan yığınlarını farklı büyüklükteki beton bloklar metaforu ile temsil ettiği mimar Peter Eisenman’a ait Berlin’deki Holokost Anıtı (2005) dır. Bir diğeri yine Berlin’de yer alan esnek mekan kurgusu, kamusal alan ve özelleşmiş alan arasın-daki farklı kullanıma olanak veren yarışmayla elde edilmiş (2007-2009), Prof. Andreas Meck ve ekibi tarafından tasarlanmış Alman Silahlı Kuvvetleri Anıt Mezarı dır. Üçüncü örnek 11 Eylül terör saldırılarıyla yıkılan Dünya Ticaret Merkezi’nin (ikiz kulelerinin) izlerini kullanarak çöküşü bir metafor olarak kullanan Michael Arad’ın tasarladığı, uzun süren bir sürecin sonunda yine yarışmayla elde edilmiş 9 /11 anıtıdır. Dördüncü örnek ise, yapımı geçtiğimiz aylarda Norveç hükümeti tarafından farklı gerekçelerle iptal edilen “Bellek Yarası” isimli anıt fikridir.

PDF

___

Adorno, T. (1991), The Culture Industry: Selected Essays on Mass Culture, ed. J. M. Bernstein, Routledge, London.

Akansel, C. (2009). “Revealıng The Values Of A Republıcan Park: Gençlik Parkı Deciphered In Memory And As Monument”. Mıddle East Technical Universıty, School Of Natural And App-lıed Sciences Of Middle East Technical Unıversity, BasılmamışYüksek Lisans Tezi.

Aslan, S. (2006). “Anıt Ve Meydanlarda Oran Ve Ölçek Kavramları Taksim Cumhuriyet Anıtı İncelemesi”. İstanbul Teknik Üniver-sitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.

Assmann, J. (1995). “Collective Memory And Cultural Identity.” New German Critique No.65 Cultural History/Cultural Studi-es.

Baudrillard, J. (2003). “The Spirit Of Terrorism”. New York: Verso.

Bergson, H. (2007), Madde ve Bellek, Dost Yayınevi, Ankara.Bobbıtt, C. E. (2011). “Monument To The Natıon: The Changıng Face Of War Memorıals In Gallıpolı”. Sabancı University, Arts And Social Sciences, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.

Curl, J. S. (1975). “The Architecture And Planning Of The Ninete-enth-Century Cemetery.” The Garden History Society.

Değirmenci, M. (2009). “Türkiye’de Anıt Heykelin Kent Estetiğine Etkisi”. Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ba-sılmamış Yüksek Lisans Tezi.

Doğaner, S. (2006), “Savaş ve Turizm: Troya ve Gelibolu Savaş Alanları [War and Tourism: Battlefields of Trojan and Gallipo-li]”, Türk Coğrafya Dergisi, s. 46, s. 1-21.

Erbaş, Ebru G., Özer Başak, Yetişkin Ebru. (2016). “Hafızanın Ara-yüzü Olarak Anma Ve Anma Mekânları: Gelibolu Yarımadası Örneği “. Mimarist Dergisi, s. 73-78.

Erbaş Gürler, E. ve B. Özer (2013), “The Effects of Public Memo-rials on Social Memory and Urban Identity”, Procedia-Social and Behavioral Sciences.

Forty, A. (2000). “Words And Buildings: A Vocabulary Of Modern Architecture”. New York: Thames And Hudson.

Giedion, S. (1956). “Architektur Und Gemeinschaft. Tagebuch Ei-ner Entwicklung”. Hamburg: Rowohlt.

Goodman, N. (1985). “How Buildings Mean”. Critical Inquiry, The University Of Chicago Press, s. 642-653.

Halbwachs, M. (2017). “Kolektif Hafıza”. Ankara: Heretik Yayınları.

Halbwachs, M. (1992), On Collective Memory, çev. L. A. Cosner, University of Chicago Press, Chicago (IL).

Jones, J. (2016). War Memorials Have Failed – We Have Forgot-ten The Chaos Of Fascism. The Guardian.

Kor, B. (2013). “Death, Burıal Culture And Spaces Of Memorıa-lızatıon: The Case Of Ankara Cebeci Cemetery”. Middle East Technıcal University, School Of Natural And Applied Science, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.

Kuban, D. (1973). “Anıt Kavramı Üzerine Düşünceler”. Mimarlık Dergisi.

Loos, T. (2011). “Architect And 9/11 Memorial Both Evolved Over The Years”. Ny Times Gazetesi.

Morkoç, S.B. (2004). “Anıt Ve Karşı-Söylem: Bennelong’un Kulübesi’nden Opera Binası’na”. Mimarlık Dergisi.

Musil, R. (1998), Monuments, Selected Writings, ed. B. Pike. Continuum, London and New York.

Nora, P. (1989). “Between Memory And History: Les Lieux De Memoire.” Representations.

Potter, W. J. (1996), An Analysis of Thinking and Research Abo-ut Qualitative Methods, Lawrence Erlbaum Associates, Mahwah-New Jersey.

Punch, K. F. (2005), Sosyal Araştırmalara Giriş: Nicel ve Nitel Yak-laşımlar, çev. D. Bayrak, H. B. Arslan ve Z. Akyüz, Siyasal Kita -bevi, Ankara (Orijinal çalışmanın basım tarihi 1998).

Riegl, A. (2015). “Modern Anıt Kültü”. İstanbul: Daimon Yayınları.Szpociński, A. (2016). “Sites And Non-Sites Of Memory”. Teksty Dergisi.

Yılmaz, A. (2008), “Anıtlaştırma Söyleminin Dönüşümü: Gelibolu Savaşı’nı (Karşı)-Anıtlaştırmak”, Mimarlık, s. 341, s. 40-43.

İnternet Kaynakları• URL-1. Https://Eisenmanarchitects.Com/Berlin-Memorial-The-The-Murdered-Jews-Of-Europe-2005. (October 2018).

• URL-2. Https://News.Artnet.Com/Art-World/Norway-Jonas-Dahlberg-Memorial-1004282. (October 2018).

• URL-3.Https://Www.Baunetz.De/Meldungen/Meldungen-Bundeswehr-Ehrenmal_İn_Berlin_Eingeweiht_823525.Html.(October 2018).

• URL 4: http: //www.canakkale.gov.tr/tr/canakkalefotografla-ri/eceabat/sehitler-abidesi

• URL5: http://www.sbs.com.au/news/sites/sbs.com au.news/files/A%20ceremony%20marking%20the%20 98th%20an-niversary%20of%20Anzac%20Day%20at%20 Anzac%20Cove%20-%20AAP-1.jpg