Eleştirel Kentsel Toponimi ve Prestijli Mekanlar Yaratmada Kentsel İsimlerin Kullanılması: Fikirtepe Örneği

Yer isimleri, bellek ve kimlik için önemli ögelerden biridir ve sosyal bilimlerin tarih, antropoloji, beşeri coğrafya, dilbilim gibi birçok alanının ilgi konusu olmuştur. Çalışmalar, yer isimlerinin yerin geçmişi ve kültürü ile organik bağlar kurduğunu, coğrafyanın ve yerel tarihin yer isimlerinin ortaya çıkmasında önemli olduğunu göstermektedir. 1980lerde sosyal bilimlerde yaşanan kültürel sapma yer isimleri hakkında yapılan çalışmaları da etkilemiş, özellikle kentsel toponimi ile ilgili eleştirel bir bakış oluşmuştur. Eleştirel kentsel toponimi çalışmaları ilk olarak yer isimlerinin politik güç kazanma aracı olarak kullanılması üzerinde durmuştur. Küresel ekonomik düzende yaşanan değişimler ve bu değişimlerin kente yansımaları eleştirel kentsel toponimi çalışmalarını, kentsel isimlerin ekonomik anlamı üzerinde de düşünmeye itmiştir. Kentin fiziksel mekanının yanı sıra isimleri de alınıp satılabilir metalar haline gelmiş, kentsel isimler prestijli kentsel mekanlar ya-ratma da mekansal düzenlemeler kadar önemli bir aaç olmuştur. Bu makale, İstanbul’un en tartışmalı dönüşüm projelerinden biri olan Fikirtepe dönüşüm projesini kentsel toponimi açısından ele almaktadır. Büyük ölçekli konut projeleriyle birlikte Fikirtepe, daha üst gelir grubuna hitap eden bir bölgeye döünüştürülmektedir. Makale prestijli bir mekan yaratılırken kentsel isimlerin bir pazarlama aracı olarak kullanılmasını hem konut projelerinin hem de ilan edilen cadde ve sokak isimlerinin üzerinden tartışmaktadır.

PDF

___

Alderman, D. (2008) Martin Luther King Jr. Streets in the South: A New Landscape of Memory, Southern Cultures, 14(3), 88-105.

Alderman, D.H. and J. Inwood (2013) Street naming and the po-litics of belonging: spatial injustices in the toponymic com -memoration of Martin Luther King Jr. Social and Cultural Ge-ography.

Azaryahu, M. (1996) The Power of Commemorative Street Na-mes, Environment and Planning Society and Space, 14, 311-30.

Azaryahu, M. (2011) The Critical Turn and Beyond: The Case of Commemorative Street NamingACME: An International E-Journal for Critical Geographies, 10 (1), 28-33.

Azaryahu, M. (2012) Hebrew, Arabic, English: the politics of mul-tilingual street signs in Israeli cities, Social & Cultural Geog -raphy, 13(4), 461-79.

Boyd, J. (2000) Selling home: Corporate stadium names and the destruction of commemoration, Journal of Applied Commu-nication Research, 28(4), 330-46.

Bozdoğan, S. (2002) Modernizm ve Ulusun İnşası Erken Cumhuri-yet Türkiyesi’nde Mimari Kültür, Metis Yayınevi, İstanbul.

Harvey, D. (2012) Sermayenin Mekanları, Sel Yayıncılık, İstanbul.

Light, D., Young, C. (2014) Toponymy as Commodity: Exploring the Economic Dimensions of Urban Place Names, Internati-onal Journal of Urban and Regional Research, (39), 435–45.

Karul, N. (2016) İstanbul’un İki Fikirtepe’si, Toplumsal Tarih, (247), 20-4.

Massey, D. (2005) For Space, Sage Publications, London.

Meriç, E., (2010) Jeoloji ve Arkeoloji : İstanbul ve Yakın Çevresinin8500 Yıllık Geçmişinden Kesitler, Mimarlar Odası, İstanbul.

Özdoğan, M. (1979). Fikirtepe. Yayınlanmamış Doktora Tezi İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, İstanbul.

Rose-Redwood, R., Alderman, D., Azaryahu, M, (2010) Geogra-phies of toponymic inscription: new directions in critical place-name studies, Progress in Human Geography 34(4), 453–70.

Şahin, G. (2010) Türkiye’de Yapılmış Toponomi Çalışmaları, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(4), 134-56.

Vuolteenaho, J., BERG, D. L. (2009) Towards Critical Toponymies,Critical Toponymies: The Contested Politics of Place Naming, der. D.L. Berg, J. Vuolteenaho, Ashgated Publishing Limited, İngiltere; 1-18.

Yurchak, A. (2000) Privatize your name: Symbolic work in post-Soviet linguistic market, Journal of Sociolinguistic, 4(3), 406-34.