Germir’de Tarihi Mehmet Pehlivan Evi’nin Başodası’ndaki Sabit Mobilyaların Değerlendirilmesi

17. yüzyılda kurulduğu düşünülen Germir Köyü’ndeki tarihi konutların korunmasına yönelik bazı çalışmalar yapılmış olmakla beraber, bu evlerin içinde yer alan sabit mobilyalara (şerbetlik, yüklük vd.) ilişkin kapsamlı tespit çalışmaları yapılmamıştır. Son yıllarda saray mobilya-ları ile ilgili birçok çalışma yapılmış ancak sivil mimarlık ve halk tipi konutlardaki mobilyalara yönelik belge değeri taşıyan araştırmalar ya-pılmamıştır. Bu eksiklikler göz önüne alınarak Germir’de 35’e yakın tarihi evin mobilyalarının ayrıntılı ölçüleri alınmış, fotoğrafları çekilerek belgelenmiştir. İçlerinden, Germir’i en iyi temsil ettiği düşünülen Mehmet Pehlivan Evi seçilerek Başodası’ndaki sabit mobilyalar makale konusu olarak ele alınmıştır. Osmanlı Devleti’nin Batı etkisinde kaldığı 19. yüzyılın ikinci yarısında yapıldığı anlaşılan diğer Germir evleri gibi Pehlivan evinin sabit mobilyaları da Batı’nın etkisindedir. Mobilyaların süslemeleri, 19. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı mimarisinde etkili olan Yeni-Ampir ve Eklektik (derleme) üslupların izlerini taşır. Hıristiyan ağırlıklı bir nüfusa sahip olan Germir köyündeki Pehlivan evi-nin başodasındaki mobilyalarının tasarım ve biçimlenmesinde ise Hıristiyan halkın etkisinden çok Osmanlı tasarım ilkelerinin etkili olduğu görülür. Osmanlı-Türk odasındaki sabit mobilyaların (yüklük, şerbetlik, seki-sedir vd.) Pehlivan evinde de bulunması ve Türk odasındaki düzene uygun şekilde tasarlanarak düzenlenmesi, mübadele (1923) öncesinde Pehlivan evinde yaşamakta olan Hıristiyan (Ortodoks Rum/Karamanlı/Türkofon Rum/Anadolu Türkü ya da Gregoryen Ermeni) ailenin, Müslüman Türklerle aynı gelenekleri paylaştıklarını göster-mektedir. Aynı sabit mobilyalar ve benzer tasarım özellikleri diğer Germir evlerinde de görülmektedir. Pehlivan evinde başoda kapısının yüklükle birlikte tasarlanması ve odadaki bütün sabit mobilyaların bir bütün olarak aynı üretim süreci içinde ele alınması Türk odasındaki mobilyaların tasarım anlayışı ve süreciyle birebir örtüşmektedir.

PDF

___

Altuğ, Y. (2016) Ermeni ve Rum Kültür Varlıklarıyla Kayseri, İstan -bul, HDV Yayınları.

Armutak, A. (2004) “Doğu ve Batı Mitolojilerinde Hayvan Moti-fi II. Sürüngenler, Balıklar, Kanatlılar ve Mitolojik Hayvanlar” İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, Cilt 30, Sayı 2, s. 143-157.

Arseven, C. E. (1957), “Istampaj, Kartal, Kemer”, Sanat Tarihi An-siklopedisi, C.II, s.764, s.968, s. 1007.

Arseven, C. E. (1983), “Paygâh, Şaman”, Sanat Tarihi Ansiklopedi-si, C.IV, s. 1598, 1862.

Arseven, C. E. (1983), “Yanlık, Yatak Dolabı”, Sanat Tarihi Ansiklo-pedisi, C.V, s. 2210, s. 2224.

Büyükmıhçı, G. (2005), “Kayseri’de Yaşam ve Konut Kültürü”, Er-ciyes Üniversitesi Yayınları, Kayseri.

Çelebi, Ç. L., (2017), “Konut ve Göç: 19. yüzyil Kayseri Rum Evle-ri”, Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt 32, Sayı 1, s. 17-45.

Çokona, A. (2016) 20.yy Başlarında Anadolu ve Trakya’daki Rum Yerleşimleri, İstanbul, Literatür Yayıncılık.Cömert, H. (2010), “Germir”, Kayseri Ansiklopedisi, C.2, s. 353.

Cömert, H. (2014), Germir, Kayseri, Mazaka Yayıncılık.

Çoruhlu, Y. (1995) Türk Sanatında Hayvan Sembolizm, İstanbul, Özal Matbaası.Demiraslan, D. (2005), “Türkiye’de Oturma Mobilyası: Batılılaşma ve Değişim” Arredamento Mimarlık, Sayı 100+85, s. 119-123.

Eldem, S. H. (1987) Türk Evi, C.III, İstanbul, Türkiye Anıt, Çevre, Turizm Değerlerini Koruma Vakfı, Güzel Sanatlar Matbaası A.Ş.

Günay, R., (1989), Geleneksel Safranbolu Evleri ve Oluşumu, An-kara, Kültür Bakanlığı Yayınları.

Hamilton, W. J. (2013) Küçük Asya, Ankara, Midas Yayın No:1.

Hasol, D. (1979) Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü, İstanbul, Yem Yayınları.

İlter, F. (1988) “19. Yüzyıl Osmanlı Dönemi Mimarlığı’nda Kayseri Yöresi Hıristiyan Yapıları: Germir ve Endürlük Kiliseleri” Belle-ten, Sayı 205, s. 1666.

Kanlıçay, S. S., (2007) “Barok-Rokoko Yorumlu 18. yüzyıl İstanbul Çeşmelerinde Kompozisyon, Motif ve Terimler (1740-1797)”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı.

Kartal, M. (1990) “Eski Kayseri Evinde Taşın Kullanımı” İlgi Dergi-si, Yıl 24, Sayı 61, s. 11.

Korat, G. (2000), “Mazattaki Kasaba Germir” Agos Gazetesi, s.12.

Kuban, D. (1995) Türk “Hayat”lı Evi, İstanbul, Mısırlı MatbaacılıkA.Ş.

Kuban, D. (2017) Türk Ahşap Konut Mimarisi 17-19. Yüzyıllar, İs-tanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.Rizos, N. S. (1856) Kapadokika, İstanbul, Anatoli Matbaası.

Sayan, Y. (1997) Uşak Evleri, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları.

Tanman, M. B. (2008) “Sadullah Paşa Yalısı’nın Geç Dönem Os-manlı Mimarlığındaki Yerine İlişkin Bazı Gözlemler”, Ed.: De-niz Mazlum (editör) Sadullah Paşa ve Yalısı (Bir Yapı Bir Ya -şam), İstanbul, Yem Yayın:139, s. 139.

Tanyeli, U., (2003) “Başlangıcından Modernleşmeye Osmanlı Çağı”, Sey Yıldız (yazar) Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme, İstanbul, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, s. 284-297.

Uluengin, F., Uluengin, B., Uluengin, M. B. (2016) Osmanlı Anıt Mimarisinde Klasik Yapı Detayları, İstanbul, Yem Yayın No: 71.

Yavaş, G. (2016) “İç Anadolu Bölgesi Ağızlarında Ev, Mutfak, Ta-rım ve Hayvancılık Terimleri Sözlüğü”, Basılmamış Yüksek Li-sans Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitü -sü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı.

Yılmaz, F.Y, (2005), “Batı Tarzı Saray Mobilyasında Osmanlı Kim-liği”, İstanbul, T.B.M.M Milli Saraylar Daire Başkanlığı Yayını No: 27.

Arşiv Kaynakları

Abdullah Tezer Kişisel Fotoğraf Arşivi.

Kayseri Büyük Şehir Belediyesi Koruma, Uygulama ve Denetim Şube Müdürlüğü (KUDEB) Arşivi.

Küçük Asya Araştırma Merkezi/ Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών (Atina), Sözlü Gelenek Arşivi (Αρχείο Προφορικής Παράδοσης), Mübadil Yerleşimleri Dosyası: No.13.

Küçük Asya Araştırma Merkezi/ Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών (Atina), Sözlü Gelenek Arşivi (Αρχείο Προφορικής Παράδοσης), Kermira (Κερμίρα) dosyası: ΚΑΠ 85-88.

Vedat Ağca Kişisel Fotoğraf Arşivi.

İnternet Kaynaklarıhttps://digitalcollections.nypl.org/items/95d04112-04fd-4164-e040-e00a18067503 [Erişim tarihi: 16 Kasım 2017