19042

Muhabbet Çiçeğinin (Reseda lutea L.) Boyama Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma

Ülkemizde boyamacılıkta kullanılabilecek yaklaşık 150 kadar boya bitkisi mevcuttur, ancak bu bitkiler tarla tarımı içinde yeterince yer almamaktadırlar. Bu bitkilerin tarımının yaygınlaşması ile bitkisel boyamacılıkta ihtiyaç duyulan hammadde temini karşılanabilecektir. Bitkisel boyalarla boyanmış el sanatları ürünleri iç ve dış turizm açısından önemli bir gelir kaynağıdır. Bu çalışmada Güneydoğu Anadolu florasında yayılış gösteren muhabbet çiçeği (Reseda lutea L.) türüne ait tohumlar 2002-2003 yıllarındakültüre alınmış ve boyamalarda bitkinin toprak üstü aksamı kullanılmıştır. Çalışma, farklı mordan maddeler ve boyama metotları (ön mordanlama, birlikte mordanlama ve son mordanlama) kullanarak bitkinin boyama özelliklerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Mordansız ve farklı mordanlar kullanılarak toplam 25 boyama yapılmıştır. Boyamalar sonunda Reseda bitkisinden sarının değişik renk tonları elde edilmiştir. Renklerin ışık haslığı değerleri 2-6, sürtünme haslığı değerleri 1-2 ile 4-5, yaş su damlası haslık değerleri 3-4 ile 5 ve kuru su damlası haslık değerleri 4-5 ile 5 arasında değişmiştir. Elde edilen renklerin ışık, sürtünme ve su damlası haslık değerleri orta ve iyi düzeyde olduğu belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler:

Bitkisel Boyama, Muhabbet Çiçeği, Boyama Metotları, Haslıklar

A Study on the Determination of Dyeing Properties of Weld (Reseda lutea L.)

In our country, there exist about 150 dye plant species that could be used in dyeing; however, these plants are not sufficiently utilized in field cultivation. Through extension of these plants cultivation in agriculture, required raw materials in vegetable dyeing could be met. Hand woven carpets and other products dyed with dye plants are very important income from domestic and foreign tourism sources. In this study, the seeds of Reseda lutea, spread in the South-eastern Anatolia, were taken into cultivation during 2002-2003 and dry herbs of the plants were used in dyeings. The aim of the study was to determine dyeing properties of weld using different mordants and dyeing methods. A total of 25 dyeings were performed. As a result of dyeings, different shades of yellow were obtained. Light fastness values of colours was determined as 2-6, abrasion fastness values as 1-2 and 4-5, water spotting fastness for wet water spotting as 3-4 and 5, and for dry water spotting as 5. The fastnesses of the obtained colours were found as medium and good level.

Keywords:

Vegetable Dyeing, Weld, Dyeing Methods, Fastnesses,

PDF

___

Anonim, 1970. DIN 5033 (Farbmesung begriffe der farbmetrik) Deutchland.
Anonim, 1978a. Boyalı ya da baskılı tekstil mamulleri için renk haslığı deney metotları-sürtünmeye karşı renk haslığı tayini. Türk Standartları Enstitüsü Yayınları TS 717. Mart 1978. Ankara
Anonim, 1978b. Boyalı ya da baskılı tekstil mamulleri için renk haslığı deney metotları – su damlasına karşı renk haslığı tayini. Türk Standartları Enstitüsü Yayınları. TS 399. Mart 1978. Ankara.
Anonim, 1984a. Tekstil mamullerinin renk haslığı tayinlerinde lekelenmenin (boya akması) ve solmanın (renk değişmesi) değerlendirilmesi için gri skalanın kullanılması metotları Türk Standartları Enstitüsü Yayınları TS 423. Mart 1978. Ankara.
Anonim, 1984b. Boyalı ve baskılı tekstil mamulleri için renk haslığı deney metotları-gün ışığına karşı renk haslığı tayin metodu. Türk Standartları Enstitüsü Yayınları TS 867. Ekim 1983. Ankara.
Anonim, 1991. Bitkilerden ede edilen boyalara yün liflerinin boyanması, T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Küçük Sanatlar Sanayi Bölgeleri ve Siteleri Genel Müdürlüğü, s, 167. Ankara.
Anonim, 1997. Cultivation and extraction of natural dyes for industrial use in natural textile production. Thüringer Landesanstalt für Landwirtschaft, Project: AIR-CT94-0981.
Harmancıoğlu, M. 1955. Türkiye’de bulunan önemli bitki boyalarından elde olunan renklerin çeşitli müessirlere karşı yün üzerinde haslık dereceleri, Ankara Üniversitesi Yayını, 77-41, s, 212. Ankara.
Kaiser, R. 1993. Quantitative analysis of flavonoids in yellow dye plant species weld (Reseda luteola L.) and sawwort (Serratula tinctoria). In: Angewandte Botanik, 67: 128-131.
Kaptanoğlu, N. H. ve Dane, F. 1990. Edirne civarındaki bazı boya bitkilerinin yayılışları ve boyama özelliklerinin incelenmesi. X. Ulusal Biyoloji Kongresi, 18-20 Temmuz, s, 11-21. Erzurum.
Mert, H. H., Başlar, S. ve Doğan, Y. 1992. Çevre sorunları yönünden bitkisel boyaların önemi. II. Uluslar arası Çevre Sorunları Sempozyumu, s, 104-111. Ankara.
Piccaglia, R. and Venturi, G. 1998. Dye plants: A renewable source of natural colours. Agro- Food-industry Hi-tech, 27-30, July-August 1998.
Tansı, S. 1999. Çukurova koşullarında çiviotu (Isatis tinctoria)’nun performanslarının belirlenmesi üzerine araştırmalar. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 7: 38-43.
Türkmen, N., Kırıcı, S., Özgüven, M., İnan, M. ve Kaya, D. A. 2004. An investigation of dye plants and their colourant substances in the eastern Mediterranean region of Turkey. Botanical J. Linnean Society, 146: 71-77.