Bazı sofralık üzüm çeşitlerinin Antalya’daki değişik yörelere uygunlukları ve etkili sıcaklık toplamı istekleri

Bu çalışma, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesindeki bağlarda yetiştirilmekte olan 34 sofralık üzüm çeşidi ile 2017 yılında yürütülmüştür. Her bir çeşit için fenolojik evreler gözlemlenmiş; üzüm çeşitlerinin etkili sıcaklık toplamı (EST) istekleri ve fenolojik evreleri arasındaki gün sayıları belirlenmiştir. Ayrıca, Meteoroloji Genel Müdürlüğünün Antalya ilinde farklı rakımlarda bulunan 35 yöredeki istasyonlarından alınan günlük hava sıcaklığı verileri kullanılarak, yörelerin EST potansiyelleri hesaplanmıştır. Her bir çeşidin o yöreye uygunluğunu belirlemek amacıyla, üzüm çeşitlerinin EST istekleri ile yörelerin EST potansiyelleri karşılaştırılmıştır. Çok yüksek rakımlı yerler hariç; çoğu yörenin hava sıcaklığı açısından, doğru çeşit seçildiği takdirde, sofralık üzüm yetiştiriciliğine uygun olduğu belirlenmiştir. En erkenci üzüm çeşidinin 925 derece gün (dg) ile Early Sweet ve en geççi çeşidin 2127 dg ile Reçel Üzümü olduğu belirlenmiştir. Yörelerin EST potansiyellerinin ise 409–3360 dg arasında değiştiği saptanmıştır. Araştırma bağının bulunduğu yörenin EST potansiyeli 3360 dg olarak belirlenmiştir. Uyanmadan olgunlaşmaya kadar geçen gün sayısı, 101 gün ile Prima ve Trakya İlkeren’de en kısa; 158 gün ile Kara Erik çeşidinde en uzun olmuştur. Early Sweet çeşidi, çok düşük EST isteği ile Antalya’da haziran ayı ortasında olgunlaşan oldukça erkenci bir çeşit olarak dikkati çekmiştir. Bu çeşit özellikle, kısa yetişme mevsimi olan yüksek rakımlı yerler ile erkencilik amaçlı yetiştiricilik yapılan düşük rakımlı yerler için öncelikle önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Vitis vinifera, EST, Fenoloji, Yöre

Effective heat summation requirements and matching to different sites of table grape cultivars in Antalya

This research was carried out in 2017 with 34 table grape cultivars which are being cultivated in the vineyards of the Faculty of Agriculture at Akdeniz University in Antalya. The phenological stages were observed for each cultivar. Effective heat summation (EHS) requirements and number of days between phenological stages of grape cultivars were determined. EHS potentials of 35 locations at different elevations in Antalya were calculated by using daily air temperature data received from the meteorological stations of Turkish State Meteorological Service in each location. EHS requirements of grape cultivars and EHS potentials of locations were matched to detect the suitability of each cultivar to the location. Most of locations except extremely high elevated ones have convenient air temperature conditions for table grape cultivation if the right cultivars are selected. İn terms of EHS values between budburst and harvest date, the earliest cultivar was Early Sweet with 925 degree days (dd) and the last matured cultivar was Reçel Üzümü with 2127 dd. EHS potentials of locations changed between 409 and 3360 dd. EST potential of experimental vineyard location was 3360 dd. Number of days from bud burst to harvest date ranged from 101 days in Prima and Trakya Ilkeren to 158 days in Kara Erik. The most noticeable cultivar was Early Sweet with very low EHS value which has extremely earliest ripening time at mid-June in Antalya. It can particularly be recommended for low elevated locations for earliness and for high elevated locations with short growing season.

Keywords:

EHS, Vitis vinifera, Phenology, Location,

PDF

___

Altun AM (2015) Bazı önemli sofralık üzüm çeşitlerinin Sakarya/Taraklı ekolojisine adaptasyonu. Yüksek Lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat, s. 48.
Amerine MA, Roessler EB (1958) Field testing of grape maturity. Hilgardia 28(4): 93-114.
Cemeroğlu BS (2007) Gıda Analizleri. 4. Baskı, s. 480.
Çelik H, Ağaoğlu YS, Fidan Y, Marasalı B, Söylemezoğlu G (1998) Genel Bağcılık. Sun fidan A.Ş. Mesleki Kitaplar Serisi: 1, s. 253.
Çelik H, Söylemezoğlu G, Çetiner H, Kunter B, Çakır A (2005) Bazı üzüm çeşitlerinin Kalecik (Ankara) koşullarındaki fenolojik özellikleri ile etkili sıcaklık toplamı (EST) isteklerinin belirlenmesi. Türkiye 6. Bağcılık Sempozyumu 2: 390-397.
Çelik S ( 2007) Bağcılık(Ampeloloji). Cilt 1. Tekirdağ, s. 428.
FAO (2007) Codex alimentarius. Fresh fruits and vegetables. Rome, pp. 185.
Gazioğlu Şensoy Rİ, Balta F, Cangi R (2009) Bazı sofralık üzüm çeşitlerinin Van ekolojik koşullarındaki etkili sıcaklık toplamı değerlerinin belirlenmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 13(3): 49-59.
Gu S (2016) Growing degree hours – a simple, accurate, and precise protocol to approximate growing heat summation for grapevines. International Journal of Biometeorology 60: 1123-1134.
Jacob HE, Winkler AJ (1950) Grape growing in California. Circular 116. California Agricultural Extension Service, College of Agriculture, University of California, Berkeley, California, pp. 80.
Kamiloğlu Ö, Atak A, Kiraz ME (2014) Bazı üzüm çeşitleri ve melez çeşit adaylarının Hatay/Amik ovası koşullarındaki performanslarının belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 1(3): 413-420.
Kaya M, Özdemir G (2015) Bazı sofralık üzüm çeşitlerinin Diyarbakır koşullarındaki kalite özellikleri ile etkili sıcaklık toplamı isteklerinin belirlenmesi. Selçuk Tarım ve Gıda Dergisi (Özel sayı) 27: 199-209.
Kılıç D, Topal H, Kaya Y, Başaran B, Yağcı A, Cangi R (2016) Bazı erkenci üzüm çeşitlerinin Tokat merkez koşullarına adaptasyonu. VII. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi 2: 678-682.
Kök D, Çelik S (2003) Bazı şaraplık üzüm çeşitlerinin etkili sıcaklık toplamı gereksinimlerinin belirlenmesi ve bunun kalite özellikleri üzerindeki etkisi. Trakya Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Dergisi 4(1): 23-27.
Köse B (2014) Phenology and ripening of Vitis vinifera L. and Vitis labrusca L. varieties in the maritime climate of Samsun in Turkey’s Black Sea region. South African Journal of Enology and Viticulture 35(1): 90-102.
OIV (2001) Descriptor list for grape varieties and Vitis species. http://www.oiv.int/public/medias/2274/code-2e-edition-finale.pdf. Erişim 30 Ekim 2017.
Özdemir G, Tangolar S (2005) Diyarbakır ve Adana koşullarında yetiştirilen bazı sofralık üzüm çeşitlerinde fenolojik devreler ile etkili sıcaklık toplamı değerleri ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Türkiye 6. Bağcılık Sempozyumu 2: 446-453.
Sabancı A (2009) Kahramanmaraş Koşullarında Sofralık Üzüm Çeşit Adaptasyonu. Türkiye 7. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu 2: 306-311.
Sağlam M, Boz Y, Kiracı MA, Aydın S (2009) Sofralık üzüm çeşitlerinin Trakya bölgesindeki değişik ekolojik koşullara uyumu. Türkiye 7. Bağcılık ve Teknolojileri Sempozyumu 2: 129-138.
Söğüt AB, Özdemir G (2015) Bazı şaraplık üzüm çeşitlerinin Diyarbakır ekolojisindeki fenolojik özellikleri ile etkili sıcaklık toplamı isteklerinin belirlenmesi. Selçuk Tarım ve Gıda Dergisi (Özel sayı) 27: 403-412.
Tangolar S, Eymirli S, Özdemir G, Bilir H, Tangolar SG (2002) Pozantı/Adana’da yetiştirilen bazı üzüm çeşitlerinin fenolojileri ile salkım ve tane özelliklerinin saptanması. Türkiye V. Bağcılık ve Şarapçılık Sempozyumu, Nevşehir, s. 372-380.
Toprak Özcan E, Kesgin M (2016) Bazı üzüm çeşitlerinin Manisa koşullarında fenolojik özellikleri ve etkili sıcaklık toplamı (EST) isteklerinin belirlenmesi. VII. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi 2: 783-788.
Uzun Hİ, Barış C, Gürnil K, Özışık S (1995) Bazı yeni üzüm çeşitlerinin Antalya koşullarına adaptasyonu üzerine araştırmalar. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 8: 65-80.
Uzun Hİ (1997) Heat summation requirements of grape cultivars. Acta Horticulturae 441: 383-386.
Uzun Hİ (2006) Bağcılık. Akdeniz Üniversitesi. Ziraat Fakültesi Ders Notları. Yayın no: 5. Antalya, s. 170.
Winkler AJ, Cook JA, Kliewer WM, Lider LA (1974) General Viticulture: Second Revised Edition. University of California Press, Berkeley, California, pp. 710.