Hakan ADANACIOĞLU, Filiz KINIKLI, Gizem ÖZER, Cemile YILMAZ

Komisyoncuların Hal Kayıt Sisteminin etkinliği hakkındaki görüşleri: İzmir ili yaş sebze ve meyve toptancı hali örneği

Türkiye’de 11.03.2010 tarih ve 5957 sayılı kanun ile sebze ve meyve sektöründeki kayıt dışılığı önlemek amacıyla Hal Kayıt Sistemi kurulmuştur. Hal Kayıt Sistemi, Ticaret Bakanlığı’nın kontrolünde çalışan internet tabanlı bir kayıt merkezidir. Bu çalışmada Hal Kayıt Sisteminin kayıt dışılığı önlemek adına işlevsel olarak etkin çalışıp çalışmadığı sorusuna yanıt aranmıştır. Bu kapsamda, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kaynaklar Yaş Sebze ve Meyve Toptancı Halindeki 30 komisyoncu ile anket yapılmıştır. Komisyoncuların Hal Kayıt Sisteminin kayıt dışılığı önlemedeki etkisi ve Hal Kayıt Sistemi hakkında gördükleri en önemli sorunlar çalışma kapsamında incelenen başlıca konulardır. Komisyoncuların %36.7’si Hal Kayıt Sisteminin kayıt dışılığı önlemede etkisinin olmadığını düşünürken, %30’u da bu konuda kararsız kaldıklarını belirtmişlerdir. Komisyoncuların görüşlerine göre Hal Kayıt Sisteminde görülen en önemli sorun, üretilen ürünlerin önemli bir kısmının sisteme kayıt olmadan pazara arz edilmesidir. Bunun da en önemli nedeni olarak Hal Kayıt Sistemi hakkında üreticilerin bilgi eksikliği gösterilmektedir. Tarımsal üreticiler, Hal Kayıt Sistemine bildirim yapanlar içinde önemli paya sahiptir. Bu nedenle sistemdeki kayıt dışılığı önlemek amacıyla özellikle de üreticilere yönelik bilgilendirme ve sistemin nasıl kullanılacağına ilişkin eğitim çalışmaları önem taşımaktadır. Hal Kayıt Sisteminin etkin çalışması için sistemde yer alan tüm aktörlerin denetlenmesini sağlayacak şekilde sistemin yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Ayrıca, bazı teşvik mekanizmaları ile sisteme kayıt olmak cazip hale getirilmelidir.

Anahtar Kelimeler:

Hal Kayıt Sistemi, Toptancı halleri, Komisyoncular, Sebze ve meyve

Brokers' views on the effectiveness of the wholesale market registration system: A case study of fresh fruit and vegetable wholesale market in İzmir province

The wholesale market registration system was established by Law No. 5957/11.03.2010 in order to prevent unregistered transactions in the fruit and vegetable sector in Turkey. The wholesale market registration system is an internet based registration center that operates under the control of the Republic of Turkey, Ministry of Trade. In this study, the answer to the question of whether the wholesale market registration system works effectively in preventing unregistered transactions was sought. In this context, a survey was conducted with 30 brokers in Izmir Metropolitan Municipality’s Kaynaklar wholesale market for fresh fruit and vegetables. The most important problems about the wholesale market registration system as well as the effect of the registration system on preventing unregistered transactions are the main issues examined within the scope of the study. While 36.7% of the brokers thought that the wholesale market registration system had no effect in preventing unregistered transactions, 30% stated that they were undecided about this issue. According to the opinions of the brokers, the most important problem in the wholesale market registration system was the fact that a significant portion of the products produced were placed on the market without registration. The brokers emphasized that the most important reason for this was the lack of knowledge of producers about the wholesale market registration system. Agricultural producers have an important share among those reporting to the wholesale market registration system. For this reason, it is important to inform producers and to train producers about how to use the system in order to prevent unregistered transactions in the system. The system needs to be restructured to ensure that all the actors in the system are audited for the effective operation of the wholesale market registration system. In addition, registration with the system should be made attractive with some incentive mechanisms.

Keywords:

Wholesale market registration system, Wholesale markets, Brokers, Vegetable and fruits,

PDF

___

Adanacıoğlu H, Yercan M (2012) Yeni Hal Kanununun Tarım Kesimine Olan Muhtemel Etkilerinin Değerlendirilmesi. 10. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, s. 844-845.
Apalı A, Bozcu M (2018) Hal Komisyonculuğunda Belge Düzeni Açısından Vergi Usul Kanununun Uygulanmasında Ortaya Çıkan Farklılıkların Araştırılması: Antalya Toptancı Hali Örneği. Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi 19: 467-478.
Aydın Can B, Engindeniz S (2018) Tarım Ürünlerinin Pazarlanmasında Toptancı Hallerinin Rolü ve Önemi: Kocaeli Merkez İlçe Toptancı Hali Örneği. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 32(3): 266-273.
Aysoy C, Kırlı DH, Tümen S (2015) Taze Meyve-Sebze Tedarik Zincirindeki Engelleri Azaltıcı Tedbirlerin Fiyatlar Üzerindeki Etkisi. TCMB Ekonomi Notları 3: 1-12.
Canik F, Alparslan Y (2010) Türkiye’de Yaş Meyve ve Sebze Pazarlaması ve Toptancı Halleri. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü 11: 2-8.
Çiçek A, Erkan O (1996) Tarım Ekonomisinde Araştırma ve Örnekleme Yöntemleri, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 12, Ders notları serisi: 6.
Coşkun H (2014) Aydın İlinde Yaş Sebze ve Meyve Toptancı Hallerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
Coşkun MH, Tunalıoğlu R (2015) Aydın İlinde Yaş Sebze ve Meyve Toptancı Hallerinin İncelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 12(2): 83-92.
Demirbaş N (2001) Türkiye’de Toptancı Halleri ile İlgili Yasal Düzenlemelerin Meyve-Sebze Üretim ve Pazarlama Politikalarının Başarısı Üzerine Etkileri: İzmir İli Örneği. Türkiye Ziraat Odaları Birliği, s. 1-2.
Emeksiz F, Albayrak M, Güneş E, Özçelik A, Özer OO, Taşdan K (2014) Türkiye’de Tarımsal Ürünlerin Pazarlama Kanalları ve Araçlarının Değerlendirilmesi. Türkiye Ziraat Mühendisleri Odası Teknik Kongresi, Bildiriler (II), 1155-1172.
Giray FH (1998) Yeni Hal Yasası Gerçekten Yeni Bir Yasa mı?. Türk-Kooperatif Ekin Dergisi s. 52-56.
Gözener B, Sayılı M (2011) Tokat İli Merkez İlçede Toptancı Halindeki Komisyoncuların Yeni Hal Yasası Hakkındaki Görüşleri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 28(2): 227-235.
Hadimli H, Bulut İ (2004) Antalya’da Sebze-Meyve Ticareti ve Antalya Toptancı Hali’ne Coğrafi Bir Yaklaşım. Doğu Coğrafya Dergisi 11: 261-282.
İzmir Valiliği (2017) www.izmir.gov.tr. Erişim 19 Mayıs 2017.
Ölmez S, Demirörs MO (2015) Yeni Hal Yasası Üzerine Bir Derleme. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 8(2): 59-65.
Resmi Gazete (2010) Sebze ve Meyveler ile Yeterli Arz ve Talep Derinliği Bulunan Diğer Malların Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanun. 26.03.2010 Tarihli Resmi Gazete, Kanun No. 5957, Sayı: 27533.
Resmi Gazete (2012) Sebze ve Meyve Ticareti Ve Toptancı Halleri Hakkında Yönetmelik. Resmî Gazete Tarihi: 07.07.2012, Resmî Gazete Sayısı: 28346.
Sayılı M, Civelek O (2012) Tokat İli Merkez İlçede Yaş Sebze ve Meyve Toptancı Halinin Yapısı, Sorunları ve Çözüm Önerileri. Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü (TEBGE), Yayın No:203.
Sayın C, Mencet MN (2007) Hal Yasası’nın Yaş Meyve ve Sebze Pazarlamasındaki Etkinliğinin Tartışılması. GAP V. Tarım Kongresi, 17-19 Ekim: 1.
Yılmaz S, Yılmaz İ (2002) Türkiye Yaş Meyve ve Sebze Pazarlamasında Toptancı Hal Sisteminin Değerlendirilmesi: Antalya Büyükşehir Belediyesi Toptancı Hali Örneği. Türkiye V. Tarım Ekonomisi Kongresi, s. 292-299.