Eski Asurca Belgelerde Ruhlar

Eski Mezopotamyalılar ölümden sonra yaşamın devam ettiğine inanmaktaydı. Bir kimse öldüğünde onun için çeşitli ritüellerin yapıldığı bir cenaze töreni düzenlenir ve ardından gömülürdü. Ölen kimsenin bedeninden ayrılarak öteki dünyaya gitmiş olan varlığa ise eṭemmu (GIDIM) “ruh” denilmekteydi. Eski Mezopotamya yazılı kaynaklarında öteki dünya, genellikle kasvetli ve dünyadan daha kötü bir yer olarak tasvir edilmektedir. Ölüler diyarına gitmiş bir ruh için yakınları tarafından yiyecek ve içecek sunuları yapılması gerekmekteydi. Ölü sunularından sorumlu kimse ilk olarak en büyük erkek çocuktu, eğer erkek evlat yoksa bir kız evlat ya da evlatlık bu sorumluluğu yerine getirebilirdi. Ölen kimse için cenaze ritüeli gerçekleştirilmez ya da bu sunular yapılmazsa ruhların başta yakınları olmak üzere insanlara saldırdıklarına inanılmaktaydı. Çalışmamızda Kültepe bulunmuş Asurlulara ait metinlerindeki ruhlarla ilgili bilgiler incelenecek ve Mezopotamya’dan Anadolu’ya ticaret yapmak maksadıyla gelen Asurlu tüccarların benzer inançlara sahip olduğu görülecektir.

Anahtar Kelimeler:

Eski Mezopotamya, Eski Asurca Metinler, Kültepe, ruh, eṭemmu

Spirits in Old Assyrian Documents

Ancient Mesopotamians had believed in life after death. When a person died, he was buried after the funeral in which performed several rituals. The being, called eṭemmu (GIDIM) “spirit”, departed from the body of a dead person and went to the netherworld according to their beliefs. In written sources of ancient Mesopotamia, the netherworld have generally depicted as a place in bad condition and gloomy. Funerary offerings should had been performed by relatives for spirits reaching to the other world. Firstly, eldest son of a decedent was responsible for funerary offerings. Daughter or adoptee of a decedent could carry out this duty in absence of a son. It was believed that if funerary rituals and offerings did not fulfill for a decedent, its spirits may attack to family members or the others. In this study, the related Kültepe texts belonged to Assyrians, will be examined and it will be seen that Assyrian traders who came from Mesopotamia to Anatolia for trading and settled in the several Anatolian cities, had similar beliefs to ancient Mesopotamians.

Keywords:

Ancient Mesopotamia, Old Assyrian Texts, Kültepe, spirit, eṭemmu,

PDF

___

ABUSH, Tzvi (1995). “Etemmu”, Dictionary of Deities and Demons in the Bible, ed. K. van der Toorn, B. Becking and P.W. van der Horst, ss. 16-17, Leiden: Brill.
BAYLISS, Miranda (1973). “The Cult of Dead Kin in Assyria and Babylonia”, Iraq, 35: 115-125.
BLACK, J. & A. GREEN (2003). Gods, Demons and Symbols of Ancient Mesopotamia: An Illustrated Dictionary (2. ed., reprinted), London.
BUTLER, Sally Ann L. (1998). Mesopotamian Conceptions of Dreams and Dream Rituals, Münster: Ugarit-Verlag.
ÇEÇEN, Salih & K. HECKER (1995), ““ina mātīka eblum”, Zu einem neuen Text zum Wegerecht in der Kültepe-Zeit”, AOAT 240, pp. 31-41, Münster.
FINKEL, I. L. (1983). “Necromancy in Ancient Mesopotamia”, Archiv für Orientforschung, 29(30): 1-17.
GEORGE, Andrew R. (2003). The Babylonian Gilgamesh Epic: Introduction, Critical Edition and Cuneiform Texts, 2 vols., Oxford: Oxford University Press.
HOROWITZ, W. (1998). Mesopotamian Cosmic Geography, MC 8, Winona Lake.
JACOBSEN, Thorkild (1976). The Treasures of Darkness: A History of Mesopotamian Religion, New Haven/London: Yale University Press.
JAGERSMA, B. (2002), “The Calendar of the Funerary Cult in Ancient Lagash”, BiOr 64(3-4): 289-307.
KAHYA, Ömer (2017). “Kültepe’den ‘Tanrının Kadehini İçme’ Örneği”, Archivum Anatolicum-Anadolu Arşivleri 11(2): 45-58.
KAHYA, Ömer (2018), “Ölüm Sonrası Hayat: Sumerce Metinlerde Öteki Dünya”, Tarih Araştırmaları Dergisi 37(63): 49-76.
KATZ, Dina (2007). “Sumerian Funerary Rituals in Context”, Performing Death, pp. 167-188, Chicago: Oriental Institute. KATZ, Dina (2010), “The Naked Soul: Deliberations on a Popular Theme”, Gazing on the deep, pp. 107-120, Bethesda: CDL Press. KRYSZAT, Guido (2006). “Die altassyrischen Belege für den Gott Amurru”, RA 100: 53-56.
LARSEN, T. (1976). The Old Assyrian City-State and its Colonies, PIHANS 22, İstanbul.
LEICK, G. (2010). Historical Dictionary of Mesopotamia, Lanham, Toronto, Plymouth: The Scarecrow Press.
MCINTOSH, J. R. (2005). Ancient Mesopotamia: New Perspectives, Santa Barbara, California: ABC-CLIO.
MICHEL, Cécile (2008). “Les Assyriens et les esprits de leurs morts”, in Old Assyrian Studies in Memory of Paul Garelli, ed. Cécile Michel, pp. 181-97, Leiden.
ÖZGÜÇ, Tahsin (2005), Kültepe, Kaniš/Neša, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
POTTS, D. T. (1997). Mesopotamian Civilization: The Material Foundations, New York: Cornell University Press.
TOPTAŞ, Koray, “Eski Mezopotamya’da Çocuk”, Archivum Anatolicum-Anadolu Arşivleri 10(1): 55-80.
VEENHOF, K. R., “The Death and Burial of Ishtar-lamassī in Karum Kanish”, Studies in the Ancient Near Eastern World View and Society, Bethesda: CDL Press 2008, s. 97-119.
AKT 1 BİLGİÇ, Emin; SEVER, Hüseyin; GÜNBATTI, Cahit; BAYRAM, Sebahattin (1990), Ankara Kültepe Tabletleri 1, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
BIN IV CLAY, Albert T. (1927). Letters and Transactions from Cappadocia, Babylonian Inscriptions in the Collection of James B. Nies IV, Yale.
CDA BLACK, J.; GEORGE, A. & N. POSGATE (2000). A Concise Dictionary of Akkadian, Wiesbaden.
KT 5 VEENHOF, K. R. (2010), Kültepe Tabletleri V, The Archive of Kuliya, son of Ali-abum (Kt. 92/k 188-263), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
KTK JANKOWSKA, N. B. (1968). Klinopisnye Teksty iz Kjultepe. Sobraniiakh, SSSR Moskova.
KTS 1 LEWY, J. (1926). Die altassyrischen Texte von Kültepe, Keilschrifttexte in den Antiken-Musees zu Stambul, İstanbul.
TC 1 CONTENAU, G. (1920). Tablettes cappadociennes du Louvre, TCL 4, Paris.