38. Enlemde Güç Mücadelesi: Kore Savaşı ve Türkiye’deki Tezahürleri

II. Dünya Savaşı’nın akabinde dünya Soğuk Savaş diye nitelendirilen yeni bir döneme girmiştir. Bu dönemde dünya, başını Amerika Birleşik Devletleri’nin çektiği Batı Blok’u ile Sovyet Rusya’nın önderliğinde teşekkül eden Doğu Blok’u arasında hemen her alanda yaşanan rekabete sahne olacaktır. Bu iki kutuplu dünyada ve Sovyet tehdidi karşısında tercihini Batı Blok’undan yana kullanan Türkiye’nin dış politikasında Kore Savaşı oldukça önemli bir yere sahiptir. Zira Türkiye’nin dış politikasında belirleyici bir role sahip olan NATO üyeliği ve ABD müttefikliği büyük ölçüde bu savaşla teşekkül etmiştir. Bu makalede, Kore Savaşı’na giden süreçte Türk hükümetlerinin dış politikası ana hatlarıyla betimlendikten sonra, savaşın Türk dış politikasındaki yerine değinilecektir. Makalenin asıl ağırlık noktasını ise Demokrat Parti’nin Kore Savaşı’na asker gönderme kararının muhalefet ve kamuoyu tarafından nasıl karşılandığının tespiti oluşturmaktadır. Bu minvalde dönemin basını, sivil toplum kuruluşları ile iktidar ve muhalefetin meseleye yaklaşımları tahlil edilecektir. Arşiv vesikaları, süreli yayınlar ve telif-tetkik eserlerden istifade edilerek oluşturulan bu çalışmanın Türk dış politikası tarihi literatürüne katkı yapması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kore Savaşı, Demokrat Parti, Cumhuriyet Halk Partisi, Kamuoyu

Power Struggle in 38th Latitude: Korean War and Reflections in Turkey

After Second World War, the world has entered a new phase of what is referred to Cold War. In this period, the world will be the scene of competition between the West Block, headed by the United States, and the East Block, led by Soviet Russia. In this bipolar world, the West Block and the Korean War has a very important role in Turkey's foreign policy against the threat of Soviet Union Because NATO membership, which have a decisive role in Turkey's foreign policy and being an ally of US have largely depended on this war. In this article, the foreign policy of the Turkish governments will be outlined in the process leading up to the Korean War, and then the importance of this war for the Turkish foreign policy will be mentioned. The main focus of the article is the reflections on Democratic Party's decision to send troops to the Korean War by the opposition and the public. In this way, the reactions of the press, non-govermental organizations, power and opposition will be analyzed. It is expected that this work, which is made up of archive documents, periodicals and copyrighted works, will contribute to the history of Turkish foreign policy.

Keywords:

Korean War, Democratic Party, Republican People's Party, Public Opinion,

PDF

___

Arşiv: Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), Fon No: 030.01.00.0017.98.94, Belge No:(1-29); (BCA), FN: 30.1.0.0, Yer No: 102.630.6; FN: 30.1.0.0, YN:102.630.9.;) FN:30.1.0.0,YN: 17.98.49; FN: 30.1.0.0, YN: 123.782.9.,(16.09.1950), FN: 30.18.1.2, YN: 128.11.9; FN: 30.1.0.0, YN: 102.630.11.; FN: 0.30.1.0.0, YN: 102.6; FN: 490.1.0.0, YN: 610.118.1.
Süreli Yayınlar: Cumhuriyet, Her gün, Ulus, Milliyet, Kudret, Yeni İstanbul, Zafer.
Resmi Yayınlar: TBMM Tutanak Dergisi(11.12.1950). Dönem IX, 3 : 136-199.
AKKAYA, Bülent (2012). “Türkiye’nin Nato Üyeliği ve Kore Savaşı”, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 28: 1-20.
ALBAYRAK, Mustafa (2004). Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946-1960), Ankara: Phoenix Yayınevi.
ARMAOĞLU, Fahir (1993). 20. yy. Siyasi Tarihi (1914-1980), 9. Basım, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
ATLI, Cengiz (2014). “Kore Savaşı Ve Kore Savaşına Iğdır’dan Katılanlar”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1): 427-444.
BÖLÜKBAŞI, Deniz (2005). Türk Siyasetinde Anadolu Fırtınası Osman Bölükbaşı, İstanbul: Doğan Kitap.
BULUT, Sedef (2008). “Sovyet Tehdidine Karşı Güvenlik Arayışları I. ve II. Menderes Hükümetlerinin(1950-1954) NATO Üyeliği ve Balkan Politikası”, Atatürk Yolu Dergisi, 41(11): 35-61.
ÇAVDAR, Tevfik (2000). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, 2. Basım, Ankara: İmge Kitabevi.
DP Tüzük ve Program (1949). Ankara.
DURAK, Gökhan (2015). “Türk ve Dünya Basınında Kore Savaşı ve Türkiye”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 36(8): 323- 339.
ERİM, Nihat(8 Aralık1950). “ Birbirine Karıştırılan Meseleler”, Ulus.
ERİM, Nihat (9 Aralık 1950).“Anayasa Bakımından”, Ulus.
BAĞCI, Hüseyin (1990). DP Dönemi Dış Politikası, Ankara: İmge Kitabevi.
ERTEM, Barış (2009). “Türkiye-ABD İlişkilerinde Truman Doktrini Ve Marshall Planı", Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(12) : 377-397.
KENNEDY, Paul (1998). Büyük Güçlerin Yükseliş ve Çöküşleri, çev. Birtane KARANAKÇI, 7. Basım, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Kore’de Türk Muharebeleri (2012). Ankara: Genel Kurmay Personel Başkanlığı ATASE Daire Başkanlığı Yayını.
KUŞOĞLU, Baran (2011). “Türk Anayasa Hukukunda Silahlı Kuvvetlerin Yurt Dışına Gönderilmesine Dair Tezkereler” Yasama Dergisi,17: 5- 38.
NADİ Nadir (29 Temmuz 1950). “Haklı ve Haksız”, Cumhuriyet.
ÖZDEMİR Emin- ŞENDİL Fatih (2016). “Soğuk Savaş Dönemi Algı ile Gerçek Arasında Bir İmge Olarak Türk Solu; Demokrat Parti’nin Sol Hareketlere Yaklaşım”, CTAD, 23: 337-369.
ÖZTÜRK, Kazım (1968). Türkiye Cumhuriyeti Hükümetleri ve Programları, İstanbul: Ak Yayınları. Resmi Ziyaret, Türkiye Cumhurreisi Celal Bayar’ın Birleşik Amerika’yı Ziyareti’nin Hikâyesi Ocak-Mart 1954 (Tarihsiz),Ankara.
SADAK, Necmettin (9 Ağustos 1950). “Türkiye’nin Kore’ye Yardımı”, Akşam.
Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar 1919-1980 (2003). Edt. Baskın ORAN, İstanbul: İletişim Yayınları.
US Asım (24 Kasım 1950).“DP Hükümeti Mecliste Gensoruya Davet Ediliyor”, Vakit.
YAMAN, Ahmet Emin (2005). “Kore Savaşı'nın Türk Kamuoyuna Yansıması”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (37-38) : 231-245.