Demokrasi ve Popülizm Uyuşmazlığı Bakımından Militan Demokrasi Kavramı

Meşruiyet kaynağını halktan alan ve klasik Lincoln formülünde özetlendiği üzere “halkın, halk tarafından, halk için yönetimi” olan demokrasi, kuşkusuz en istenir ve ‘popüler’ yönetim biçimidir. Keza halkı öne çıkaran popülizm ise, demokratik yolları ve araçları kullanmakla birlikte, antidemokratikliği kabul edilen bir siyaset tarzı, bir ideoloji ya da siyasal bir stratejidir. Popülizmin ne olduğu ya da nasıl tanımlanması gerektiği hakkında çokça tartışma ve yaklaşım varken, onun ne olmadığı konusunda böylesi bir tartışma bulunmamaktadır zira popülizm kendisini halkın tek ve gerçek temsilcisi görmesi nedeniyle demokrasinin en önemli varlık koşullarından olan çoğulculuğa açıkça karşıdır. Temsili siyaseti fazlasıyla karmaşık ve akıl bulandırıcı, kendisini basit ve dolaysız gören popülizm(ler) yine de “gönülsüz bir biçimde siyasaldır” ve demokratik düzen(ler)in getirdiği olanaklardan faydalanmaktadır. Bu çalışmada, ilkin demokrasi ve popülizm arasındaki sorunlu ilişki, ikinci olarak faşizm ve popülizm arasındaki soykütüksel bağ(lantı)lar ele alınmıştır. Üçüncü olarak ise, 1930’ların faşizmine karşı bir önlem olarak ortaya atılan militan demokrasinin “ıslah edilmiş faşizm” ve “yozlaşmış demokrasi” şeklinde de ‘teşhis’ edilen güncel popülizme karşı bir kuramsal ve kılgısal bir tedbir olarak düşünülüp düşünülemeyeceği ilgili literatürün taranması yöntemiyle ve güçlü demokrasi, anti-popülizm ve sağ popülizme karşı sol popülizm gibi kavramsallaştırmalar da dikkate alınarak tartışılmıştır. Sonuç olarak, popülizmin nasıl kavrandığı ve tanımlandığı onun demokrasi karşısındaki duruşuyla beraber demokratik kurallar içerisinde ona karşı kullanılan demokratik araçları ve mücadeleyi de biçimlendirmektedir. Ek olarak, bu iki kavram arasındaki ilişkileri ve etkileşimleri belirleyen diğer bir faktör, içinde bulunulan tarihsel çağdaki siyasal toplu durumdur. Denilebilir ki, 21. yüzyılın dünyası, 20. yüzyılın ikinci yarısından sonra ortaya çıkan, demokrasiye ve demokratik rejimlere yönelik duyulan iyimserliğe sahip değildir; bu yüzden demokrasiyi anti demokratik ve aşırılık yanlısı hareketlere karşı, demokratik sınırlar dahilinde ve yine demokrasi adına koruma hassasiyeti artmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Demokrasi, Popülizm, Militan Demokrasi

Militant Democracy Concept Regarding the Discord Between Democracy and Populism

Having been summarized in the classical Lincoln formula as “government of the people, by the people and for the people”, democracy is undoubtedly the most wished and ‘popular’ form of government that derives its legitimacy from the people. Populism is an anti-democratic political style, political ideology or strategy, although it promotes the people by resorting to democratic means and apparatuses. There is not much argument on what-populism-is-not while there are debates and approaches on whatpopulism-is and how it should be defined since it sees itself as the real and sole representative of the people which is against pluralism, a sine qua non requirement for democracy. Grasping representative politics as too complicated and confusing, seeing itself as simple and direct, populisms are, however, “half-heartedly political” and benefiting from the democratic regime(s) facilities. In this study, firstly the problematic relation between democracy and populism, secondly the genealogical connections between fascism and populism are examined. Thirdly, militant democracy, as a caution against fascism in the 1930s, is argued from the perspective that whether it could be devised as an institutional and theoretical caution against contemporary populism ‘diagnosed’ as “tamed fascism” and “corrupted democracy” by reviewing the relevant literature as well as taking the conceptualizations like strong democracy, anti-populism, left populism against right wing populism into account. Finally, how populism is conceived and defined shapes its position in the face democracy as well as the democratic tools and the struggle against it within democratic rules. In addition, another factor determining the relations and interactions between these two concepts is political conjuncture of the historical era. It can be said that the 21st century’s world does not possess the same optimism about democracy and democratic regimes that emerged after the second half of 20th century, that is why the sensitiveness to protecting democracy within the borders of and in the name of democracy against anti-democratic and extremist movements has increased.

Keywords:

Democracy, Populism, Militant Democracy,

PDF

___

Aleskerov, F., Ersel, H. ve Sabuncu, Y. (1999). Seçimden Koalisyona Siyasal Karar Alma. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Arditi, B. (2010). Liberalizmin Kıyılarında Siyaset: Farklılık, Popülizm, Devrim, Ajitasyon. (E. Ayhan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Barber, B. (1995). Güçlü Demokrasi: Yeni Bir Çağ İçin Katılımcı Siyaset. (M. Beşikçi, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Beetham, D. ve Boyle, K. (1998). Demokrasinin Temelleri. (V. Bıçak, Çev.). Ankara: Liberte Yayınları.
Berman, S. (2016). Populism is not fascism, but it could be a harbinger. Foreign Affairs, 95(6), 39-44.
B. Brecht, U. Eco ve I. Ehrenburg. (2001). Faşizm yazıları. (S. Özbudun, Çev.). Ankara: Ütopya Yayınevi.
Capoccia, G. (2013). Militant democracy: The institutional bases of democratic self-preservation, The Annual Review of Law and Social Science, 9, 207-226. Doi: doi.org/10.1146/annurevlawsocsci-102.612.134020
Cunningham, F. (2002). Theories of Democracy: A Critical Introduction, London: Routledge.
Eatwell, R. (2015). ‘Kapsayıcı Faşizm’in Doğası: ‘Faşist Minimum’ ve ‘Faşist Kalıp’. C. Iordachi (Ed.), Karşılaştırmalı Faşizm Çalışmaları içinde (ss. 221-263). İstanbul: İletişim Yayınları.
Finchelstein, F. (2019). Faşizmden popülizme. (A. Karatay, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Griffin, R. (2014). Faşizmin Doğası. (A. Selman, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Griffin, R. (2015). Kültürün Önceliği: Faşizm Çalışmalarında Hâlihazırda Gelişmekte (ya da İmal Edilmekte) Olan Uzlaşı. C. Iordachi (Ed.), Karşılaştırmalı Faşizm Çalışmaları içinde (ss. 209-219). İstanbul: İletişim Yayınları.
Ionescu, G. ve Gellner, E. (1969). Introduction. Ionescu, G. ve Gellner, E. (Ed.), Populism: Its Meanings and National Characteristics içinde (ss. 1-5). Hertfordshire: The Garden City Press.
Kirshner, A. S. (2017). Militan demokrasi. (F. B. Aydar, Çev.). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
Kaltwasser, C. R. (2013). The Responses of Populism to Dahl’s Democratic Dilemmas. Political Studies, 62(3) 1-18. Doi: doi.org/10.1111/1467-9248.12038
Kaltwasser, C. R. & Taggart, P. (2016). Dealing with populists in government: a framework for analysis. Democratization, 23(2), 201-220. Doi: doi.org/10.1080/13510.347.2015.1058785
Kaltwasser, C. R. (2019). Militant democracy versus populism. A. Malkopoulou & A. S. Kirshner (Ed.), Militant Democracy and its Critics: Populism, Parties, Extremism içinde (ss. 72-91). Edinburgh: Edinburgh University Press.
Karadut, İ. C. (2015). 21. Yüzyıl’da Ulus-Ötesi Demokrasi: Köken, Kapsam, Biçim ve Kısıtlılıklar. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Akdeniz Üniversitesi SBE, Antalya
Karadut, İ.C. (2022). Demokrasi ve Faşizm Arasında: Popülizmi Konumlandırarak Tanımlama. Ş. Karabulut (Ed.), Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Konularının Akademik Yansımaları içinde (ss. 169-177). Bursa: Ekin Yayınları.
Köroğlu Kıvrak, E. (2020). Farklı popülizm yaklaşımları üzerine bir değerlendirme, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 39, 73-87. Doi: doi.org/10.30794/pausbed.671432
Laclau, E. (2007). Popülist Akıl Üstüne. (N. B. Çelik, Çev.). Ankara: Epos Yayınları.
Laclau, E. (2011). Popülizm: Bir Ad Ne İçerir?. (H. Özen, Çev.). Atılım Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 135-146.
Loewenstein, K. (1937a). Militant democracy and the fundamental rights I. The American Political Science Review, 31(3), 417-432. Doi: doi.org/10.2307/1948164
Loewenstein, K. (1937b). Militant democracy and the fundamental rights II. The American Political Science Review, 31(4), 638-658. Doi: doi.org/10.2307/1948103
Maddox, G. (2019). Karl Loewenstein, Max Lerner, and militant democracy: an appeal to ‘strong democracy’. Australian Journal of Political Science, 54(4), 490-504. Doi: doi.org/10.1080/10361.146.2019.16049
Mann, M. (2015a). Faşistler. C. Iordachi (Ed.), Karşılaştırmalı Faşizm Çalışmaları içinde (ss. 301-347). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mann, M. (2015b). Faşistler. (U. Bayraktar, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Moffitt, B. (2018). The populism/Anti-populism divide in Western Europe. Democratic Theory, 5(2), 1-16. Doi: doi.org/10.3167/dt.2018.050202
Mouffe, C. (2002). Demokratik Paradoks. (A. C. Aşkın, çev). Ankara: Epos Yayınları.
Mouffe, C. (2010). Siyasal Üzerine. (M. Ratip, çev). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mouffe, C. (2019). Sol Popülizm. (A. Yanık, çev). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mudde, C. (2015). The Problem with Populism. Guardian. Erişim Adresi: https://www.theguardian.com/ commentisfree/2015/feb/17/problem-populism-syriza-podemos-dark-side-europe (24.07.2022)
Müller, J-W. (2012a). Militant democracy. M. Rosenfeld & A. Sajó (Ed.) The Oxford Handbook of Comparative Constitutional Law içinde (ss. 1117-1130). Oxford University Press, Oxford.
Müller, J-W. (2012b). Anayasal Yurtseverlik. (A. E. Zeybekoğlu, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
Müller, J-W. (2018b). Popülizm Nedir?. (O. Yıldız, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Nancy, J-L. (2010). The Truth of Democracy. (P-A. Brault ve M. Naas, Çev.). New York: Fordham University Press.
Neocleous, M. (2014). Faşizm. (D. B. Kılınç, Çev.). Ankara: Nota Bene Yayınları.
Norris, P. (2020). Measuring Populism Worldwide. Party Politics, 26(6), 697-717. Doi: doi. org/10.1177/135.406.8820927686
Orhan, S. (2019). Popülizm, Liberal Demokrasi ve Faşizm Denklemi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 68(4), 795-840. Doi: doi.org/10.33629/auhfd.721387
Örs, B. H. (2016). Faşizm: Modernitenin Karanlık Yüzü. B. H. Örs (Ed.), 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler içinde (ss. 477-514). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Öztürk, A. (2020). Popülizmin İdeolojik Matrisi. Uluslararası Medeniyet Çalışmaları Dergisi, 10(2), 199-210.
Özbudun, E. (2017). Anayasalcılık ve Demokrasi. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Paxton, R. O. (2014). Faşizmin Anatomisi. (H. Atay ve H. V. Atay, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Payne, S. G. (2015). Faşizm: Taslak Bir Tanım. C. Iordachi (Ed.), Karşılaştırmalı Faşizm Çalışmaları içinde (ss. 161-186). İstanbul: İletişim Yayınları.
Sartori, G. (2014). Demokrasi Teorisine Geri Dönüş. (T. Karamustafaoğlu ve M. Turhan, Çev.). İstanbul: Sentez Yayıncılık.
Sor, F. (2023). Metaphysics in History: Notes on the Origins of Authoritarianism and Populism. History and Theory, 62(2), 225-250. Doi: doi.org/10.1111/hith.12296
Sözen, Y. (2014). Siyasi rejimler: Demokrasiler ve diğer sistemler. S. Sayarı ve H. D. Bilgin (Ed.) Karşılaştırmalı siyaset: Temel konular ve yaklaşımlar içinde (ss. 45-74). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Stavrakakis, Y. & Jäger, A. (2017). Accomplishments and limitations of the ‘new’ mainstream in contemporary populism studies. European Journal of Social Theory, 20(10), 1-19. Doi: doi. org/10.1177/136.843.1017723337
Sternhell, Z., Sznajder, M. ve Asheri, M. (2012). Faşist İdeolojinin Doğuşu. (Ş. Çiltaş, Çev.). İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
Taggart, P. (2004). Popülizm, (B. Yıldırım, Çev.). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Uslu, C. (2021). Bir İdeoloji Olarak Popülizm. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 217-230. Doi: dx.doi.org/10.18506/anemon.775626
Wiles, P. (1969). A Syndrome, Not a Doctrine: Some Elementary Theses on Populism. Ionescu, G. ve Gellner, E. (Ed.), Populism: Its Meanings and National Characteristics içinde (ss. 166-179). Hertfordshire: The Garden City Press.
Yılmaz, A. G. (2019). Popülizm-demokrasi ilişkisi: Latin Amerika’dan örnekler. Uluslararası Siyaset Bilimi ve Kentsel Araştırmalar Dergisi, 7(2), 428-444. Doi: doi.org/10.14782/ipsus.623238
Yılmaz, Ö. (2021). Sağ popülizm ve faşizm: Bir karşılaştırma denemesi. İstanbul Kent Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 2(2), 51-68.