KADINLARI TEPEDEN TIRNAĞA BOYAYAN KADINLAR: GÜZELLIK SALONLARINDA ÇALIŞAN KADINLARIN İŞ, YAŞAM VE AILE DÖNGÜLERI

Dünya genelinde istihdama katılım, ülkelerin ekonomik yapı ve düzeyleriyle doğrudan ilişkilidir. Gelişmekte olan dünya ülkeleri vatandaş- larına genel refah seviyesi sunmakta ve onları istihdam etmekte pek çok sorunla baş etmek zorunda kalmaktadır. Baştan çok büyük ve çok küçük dilimler halinde kesilen pasta, dağıtım sırasında sınıflar ve toplumsal cinsiyetler arasında eşitsizliğe yol açmaktadır. Son dönemlerde alınan politik ve toplumsal kararlar ise, neo-liberal piyasacı ekonomik yapılanmayı perçinlemektedir. Bu zorlama her geçen gün artan, istihdam olanaklarının yetersizliğini ve yoksullaşmayı getirmekte, ayrıca cinsiyetler arasında var olan uçurumları daha da derinleştirmektedir. Bu koşullar bağlamında kadın emeği önemli ölçüde hizmet sektöründe göze çarpmaktadır. Bu hizmet kollarından birisi de güzellik salonlarında aktif olarak çalışmayı gerektiren güzellik uzmanlığıdır. Kadınlar toplumsal cinsiyet rollerinin ‘akıldışılık/beden’ kalıpları içerisine sığdırılmasından dolayı, güzel olmanın en önemli değer olarak kabul edildiği toplumsal yapı içerisinde yer almaktadır. Bir değer olarak kabul edilen güzellik algısı nedeniyle kadınların çalışma hayatına katılabilmelerine de imkân sağlayan bir sektör ortaya çıkmıştır. Gü- zellik algısının kapitalizmdeki karşılığının bir göstergesi olan güzellik salonlarında çalışan kadınların gerek iş, gerekse aile yaşamları ve bu süreçte edinmiş oldukları deneyimler ve stratejiler oldukça önemlidir. Güzellik salonları, tam da bu noktada çalışan kadınların, müşteri olan kadınlarla ve işverenleriyle kurdukları ilişkiler açısından oldukça önemli kadın mekânları olarak değerlendirilmelidir.

Anahtar Kelimeler:

İstihdam, çalışan kadın, toplumsal cinsiyet, güzellik salonları

WOMEN WHO DYE WOMEN FROM TIP TO TOE: WORK, LIFE, AND FAMILY CYCLES OF WOMEN WORKING IN BEAUTY PARLORS

Employment rate is directly related to economic structure and level of countries around the world. This is precisely the reason why developing countries have to cope with lots of problems at providing their citizens with general welfare and employment. The pie is sliced into very big and very small pieces at the very beginning, and this causes inequality between classes and genders during distribution. In the last decades, political and social decisions are also taken to meet the demands of neo-liberal economic structure. This is one of the reasons for increasing inadequate employment rates and impoverishment and it further deepens the already existing gender gaps. The capitalist market sets and enforces the rules of when and where women should work as well as the working conditions of the women. In this context, most women are employed in the service sector. Women’s gender roles are trapped into values related with ‘irrationality/body’ and beauty is considered as the most desirable value for women. Accordingly, a new sector is created within the capitalist market. At this point, beauty parlors should be regarded as quite significant female spaces in terms of the relationships of working women with customer women, and their employers. Work and family lives of the women employed in these places, and the experiences and skills they have acquired in their lives are of great importance as coping strategies.

Keywords:

Employment, working women, gender, beauty parlors,

PDF

___

Sosyal-İş Sendikası (2010). 8 Mart’ın 100. yıldönümünde Türkiye’de ve dünyada kadın emeği ve istihdamı raporu. http://www.sosyal-is.org.tr/yayinlar/ kadin_emegi_ve_istihdami.pdf.
Altındal, Y. (2016). Türkiye’de turizm sektöründe kadın girişimciliğinin gelişiminin incelenmesi: Batı Akdeniz bölgesi-Güney Ege bölgesi karşılaştırması (Yayımlanmamış doktora tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
Andreotti, A. ve Mingione, E. (2014). İtalya’da kadın istihdamının modernizasyonu: Tek ülke iki seyir, Akdeniz’de kadın istihdamı. İstanbul: İletişim Yayınları.
Anker, R. (1998). Gender and jobs: Sex segregation of occupations in the world. Geneva: International Labour Office.
Aydıngöz, M. ve Bulut, S. (2014). Egenin gizli kalmış şifa iksiri: Sığla. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 14, 1-6.
Aytaç, S., Sevüktekin, M. ve Işığıçok, Ö. (2002). Çağdaş sanayi merkezlerinde kadın iş gücünün konumu: Bursa örneği. Ankara: Tisk Yayınları, No: 219.
Balcı İzgi, B. ve Akdeniz, Ş. (2011, Haziran). Kadın istihdamı sorunsalı nereden doğuyor? Anadolu International Conference in Economics II, Eskişehir, Turkey.
Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü (BIGM) (1961). 1950 Genel nüfus sayımı sonuçları, İstanbul.
Baudrillard, J. (2010). Nesneler sistemi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
Beal, D. J., Trogakos, J.P., Weiss, H.M., ve Gren, S.G. (2006). Episodic processes in emotional labor: Perceptions of affective delivery and regulation strategies. Journal of Applied Psychology, 91, 1053-1065.
Berber, M. ve Eser, B. Y. (2008). Türkiye’de kadın istihdamı: Ülke ve bölge düzeyinde sektörel analiz. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 10(2), 1-16.
Çomoğlu, T. (2012). Kozmetikler. Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi, 16(1), 1-8.
Çulcu, A. (2009). Türkiye’de girişimci kadınlar: Birikim, değişim ve kadınlık halleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı Yönetim ve Çalışma Psikolojisi Bilim Dalı, İstanbul.
Ecevit, Y. (2007). A Critical Approach to women’s entrepreneurship in Turkey. Ankara: International Labor Office.
Ekin, N. (1990). OECD ülkelerinde kadın iş gücü ve istihdam sorunları. Değişen Bir Toplumda Kadınların İstihdam İmkânlarının Geliştirilmesi Konulu Uluslararası Konferans, İş ve İşçi Bulma Kurumu, 7-8 Kasım 1989, Ankara.
Elliott, R.F. (1990). Labour economics: Comparative text, London: Mcgraw Hill London.
Eraydın, A., Erendil, A., Taşan, M. T. ve Gülöksüz E. (1999). Yeni üretim süreçleri ve kadın emeği. Ankara: KSSGM.
Esping-Andersen, G. (2009). The incomplete revolution: Adapting to women’s new roles. Cambridge: Polity Press.
Eyüboğlu, D. (2000). Bankacılık sektöründe cinsiyete dayalı ayrımcılık. Ankara: T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü.
Ferrera, M. (2005). Welfare state reform in Southern Europe: Fighting poverty and social exclusion in Italy, Spain, Portugal and Greece. Londra: Routledge.
Fiske, J. (2002). Introduction to communication studies (2. Edition). London & New York: Routledge.
Harding, S. (1996). Feminist yöntem diye bir şey var mı? S. Çakır ve N. Akgökçe (Hz.), Farklı feminizmler açısından kadın araştırmalarında yöntem. İstanbul: Sel Yayınları.
Hartmann, H. (1992). Marksizm’le feminizmin mutsuz evliliği (Çev. G. Aygen). G. Savran ve N. Tura (Der.), Kadının görünmeyen emeği maddeci bir feminizm üzerine. İstanbul: Kardelen Yayınları.
TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu (2013). Her alandaki kadın istihdamının artırılması ve çözüm önerileri komisyon raporu (Yayın No. 12). Erişim adresi: https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/kefe/docs/komisyon_raporu_2014_1.pdf
Hochschild, A. R. (1979). Emotion work, feeling rules and social structure. The American Journal of Sociology, 85(3), 551- 575.
Hochschild, A. R. (1983), The managed heart: The commmercialization of human feeeling. Berkeley and Los Angeles: University of California Press.
Koray, M. (1992). Çalışma yaşamında kadın gerçekleri. Amme İdaresi Dergisi, 25(1), 93-122.
Koray, M., Demirbilek, S. ve Demirbilek, T. (1999). Gıda iş kolunda çalışan kadınların koşulları ve geleceği. Ankara : T.C. Başbakanlık Kadın Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü.
Kümbetoğlu, B. (2005). Sosyolojide ve antropolojide niteliksel yöntem ve araştırma. İstanbul: Bağlam Yayınları.
Leisering, L. ve Leibfried, S. (1999). Time and poverty in western regimes. New York: Cambridge University Press.
Makal, A. (2001). Türkiye’de 1950-1965 döneminde ücretli kadın emeğine ilişkin gelişmeler. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 56(2), 117-155.
Mies, M. (1983). Towards a methodology for feminist research. G. Bowles & R. Duelli Klein (Eds.), Theories of women’s studies (s. 117-140) içinde. London: Routledge and Kegan Paul.
Mies, M., Bennholdt-Thomsen, V. ve Von Werlhof, C. (2008). Kadın emeği: ekonomi politiğin eleştirisindeki kör nokta. Son sömürge kadınlar (Çev. Y. Temurtürkan). İstanbul: İletişim Yayınları.
Mingione, E. (1991). Fragment socities. Oxford: Basil Blackwell.
Morris, J. A ve Feldman, D. C. (1996). The dimensions, antecedents and consequences of emotional Labor. Academy of Management Review, 21(4), 986-101.
Özaşçılar, M. (2010). Kadınlararası iletişim ortamı olarak kuaför salonları. A. Akpınar, G. Berkay ve H. Dedehayır (Der.), Kadın ve mekan, tutsaklık mı? Sultanlık mı? İstanbul: Turkuvaz Kitap.
Özar, Ş. (2007). Women entrepreneurs in Turkey, obstacles, potentials and future prospects. Gender Clearing House Site, www.genderclearinghouse.org , The Center of Arab Woman for Training and Research (CAWTAR).
Özçelik, H. ve Bebekli, Ö., (2015). Kozmetik sektörüne genel bakış. SDÜ Aksu Mehmet Süreyya Demiraslan MYO Anamas Dergisi, 3(4), 3-12.
Özer, M ve Biçerli, K. (2003). Türkiye’de kadın iş gücünün panel veri analizi. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 2003-2004, 55-86.
Palmer, M. ve Hyman, B. (1993). Yönetimde kadınlar (Çev. V. Üner). İstanbul: Rota Yayınları.
Saygılıgil Gündüz, F. (2011). Türkiye’de neoliberal politikalar ve kadın emeği: Serbest bölgede kadınların grevi (Yayımlanmamış doktora tezi). Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Ana Bilimdalı Genel Sosyoloji ve Metodoloji Programı, İstanbul.
Sallan Gül, S. (2005). Türkiye’de yoksulluğun kadınsılaşması. Amme İdaresi Dergisi, 38(1), 25-43.
Smith, D.A. (1987). The everyday world as problematic: A feminist sociology. USA: Northeastern University Press.
Tan, M., Ecevit, Y., Üşür Sancar, S. ve Acuner, S. (2008). Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitsizliği: Sorunlar, öncelikler ve çözüm önerileri- Kadın erkek eşitliğine doğru yürüyüş: Eğitim, çalışma yaşamı ve siyaset raporunun güncellemesi. İstanbul: TÜSİAD, KAGİDER.
Toksöz, G. (2011), Women’s employment in Turkey in the light of different trajectories in development-different patterns in women’s employment. Fe Dergi, 3(2), 19-32.
Tosh, J. (1997). Tarihin peşinde (Çev. Ö. Arıkan). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
TUİK (2011). 1923-2010 İstatistik göstergeler. ISBN: 978-975-19-5248-6, Ankara: TÜİK Matbaası.
TUİK (2016)www. tuik.gov.tr., erişilme tarihi: 03.03.2017
Zingsem, V. (2006). Lilith (Çev. D. D. Yüzer). İstanbul: Mitoloji Yayınları.