Bulanık karar verme yöntemleriyle Türkiye'de bilişim teknolojisi firmalarının finansal performanslarının değerlendirilmesi

Çalışmanın amacı, finansal oranlar yardımıyla bilişim teknolojisi firmalarının performanslarını değerlendirmek ve performans sonuçlarıyla firmaların değerlerini karşılaştırmaktır. Dolayısıyla yatırımcıların yatırım kararı verirken kullanabilecekleri bir model önerisinde bulunmaktır. Çalışmada bu amaçla finansal performans göstergelerini dikkate alan bir bulanık çok kriterli performans ölçüm modeli ve istatistiksel karşılaştırma modeli kullanılmıştır. Bunun için öncelikle finansal performans göstergeleri likidite, faaliyet, karlılık, finansal kaldıraç ve piyasa değeri olmak üzere beş ana kriter olarak gruplandırılmış ve bu kriterlerde kullanılan finansal oranlar İMKBde işlem gören bilişim teknolojisi firmalarının 2008-2010 yılı finansal tablolarından elde edilmiştir. Bu amaçla ilk olarak finansal performans göstergeleri belirlenmiş ve Türkiyedeki bilişim sektöründe çalışan uzmanların görüşlerinden yararlanarak finansal performans göstergelerinin ikili karşılaştırması yapılmıştır. Daha sonra Bulanık AHS yardımıyla değerlendirilen kriterlerin ağırlıkları belirlenmiştir. İkinci olarak, TOPSIS yöntemi yardımıyla firmaların finansal performans skorları elde edilmiştir. Çalışmada son olarak firmaların finansal performans skorları ve firma değerleri arasındaki anlamlılık, pearson korelasyon katsayısı yardımıyla hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlar Türkiyede faaliyette bulunan bilişim teknolojisi firmalarının performansları ile firma değerleri arasında güçlü ve anlamlı bir ilişki olduğunu göstermektedir.

Financial performance evaluation of Turkish it firms with fuzzy decision-making methods

The aim of this study is to evaluate the performances of IT firms by using the financial ratios and compare the performance results with the companies values. Therefore, it has been aimed to propose a model to the investors when they make an investment decision. In this paper, a fuzzy multi criteria performance measurement model is presented with the statistical comparison model that takes into account financial performance indicators. The dimensions of financial indicators are grouped as five main indicators such as liquidity, activity, profitability, financial leverage and market value and their values calculated by using financial ratios gathered from the published financial statements for Istanbul Stock Exchange (ISE) for the year 2008- 2010. For this purpose first of all, the financial indicators are determined and pairwise comparisons are made by taking the experts opinion working in the Turkish IT sector. Then, the weights of evaluation criteria are determined by using the Fuzzy Analytical Hierarchy Process (FAHP) method. Second, the Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS) method is employed to achieve the final ranking results. Finally, the statistical significance of the differences between the performance results and companies values are calculated using pearson s correlation coefficient. It can be observed from the results that there is a strong and meaningful relationship between the performance scores and firms values of IT firms operating in Turkey.

PDF

___

AKGÜÇ, Öztin, Mali Tablolar Analizi, Avcıol Basım Yayım, Genişletilmiş 9. Bası, İstanbul. 1995.
AYDOĞAN, Emel Kızılkaya, Performance measurement model for Turkish aviation firms using the rough-AHP and TOPSIS methods under fuzzy environment, Expert Systems with Applications, Vol. 38, 2011, s. 3992-3998.
BÜYÜKÖZKAN, Gülçin and Çiftçi, Gizem, A combined fuzzy AHP and fuzzy TOPSIS based strategic analysis of electronic service quality in healthcare industry, Expert Systems with Applications, Vol. 39, 2012, s. 2341-2354.
CELİK, Metin, Kahraman, Cengiz, Cebi, Selcuk and Er, I. Deha, Fuzzy axiomatic design-based performance evaluation model for docking facilities in shipbuilding industry: The case of Turkish shipyards, Expert Systems with Applications, Vol. 36, 2009, s. 599-615.
CHAN, Felix T.S. and Kumar, Niraj, Global Supplier Development Considering Risk Factors Using Fuzzy Extended AHP-Based Approach, Omega, Vol. 35, 2007, s. 417-431.
CHANG, Da-Yong, Applications of the extent analysis method on fuzzy AHP, European Journal of Operational Research, Vol. 95, 1996, s. 649-655.
DAĞDEVİREN, Metin and Yüksel, İhsan, A fuzzy analytic network process (ANP) model for measurement of the sectoral competition level (SCL), Expert Systems with Applications, Vol. 37, 2010, s. 1005-1014.
DAĞLI, Hüseyin, Finansal Yönetim, Cilt-I, Derya Kitabevi, 3. Baskı, Trabzon, 2009.
ERTUĞRUL, İrfan and Karakaşoğlu, Nilsen, Performance evaluation of Turkish cement firms with fuzzy analytic hierarchy process and TOPSIS methods, Expert Systems with Applications, Vol. 36, 2009, s. 702-715.
ERTUĞRUL, İrfan ve Karakaşoğlu, Nilsen, Banka Şube Performanslarının VIKOR Yöntemi İle Değerlendirilmesi, Endüstri Mühendisliği Dergisi, Cilt. 20, Sayı. 1, 2008, s. 19-28.
ERTUĞRUL, İrfan ve Karakaşoğlu, Nilsen, Electre ve Bulanık AHP Yöntemleri ile Bir İşletme İçin Bilgisayar Seçimi, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt. 25, Sayı. 2, 2010, s. 23-41.
GÖKDALAY, Meriç Hatice ve Evren, Güngör, Havaalanlarının Performans Analizinde Bulanık Çok Ölçütlü Karar Verme Yaklaşımı, itüdergisi/d mühendislik, Cilt. 8, Sayı. 6, 2009, s. 157-168.
HALKOS, George E. and Tzeremes, Nickolaos G., Industry performance evaluation with the use of financial ratios: An application of bootstrapped DEA, Expert Systems with Applications, Vol. 39, 2012, s. 5872-5880.
ITTNER, Christopher D., Larcker, David F. and Randall, Taylor, Performance implications of strategic performance measurement in financial services firms, Accounting, Organizations and Society, Vol. 28, 2003, s. 715-741.
KAHRAMAN, Cengiz, Cebeci, Ufuk and Ruan, Da, Multi-attribute comparison of catering service companies using fuzzy AHP: The case of Turkey, International Journal of Production Economics, Vol. 87, 2004, s. 171-184.
KARAN, Mehmet Baha, Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi, Gazi Kitabevi, Ankara, 2001.
KUO, Ming-Shin and Liang, Gin-Shuh, Combining Vikor with GRA techniques to evaluate service quality of airports under fuzzy environment, Expert Systems with Applications, Vol. 38, 2011, s. 1304-1312.
LEE, Amy H.I., Chen, Wen-Chin and Chang, Ching-Jan, A fuzzy AHP and BSC approach for evaluating performance of IT department in the manufacturing industry in Taiwan, Expert Systems with Applications, Vol. 34, 2008, s. 96-107.
OECD, The Impact of the Crisis on ICTs and their role in the Recovery: August, 2009,http://www.oecd.org/dataoecd/33/20/43404360.pdf, Erişim tarihi (15.05.2012)
ÖNÜT, Semih and Soner, Selin, Transshipment Site Selection Using the AHP and TOPSIS Approaches Under Fuzzy Environment, Waste Management, Vol. 28, 2008, s. 1552-1559.
ÖNÜT, Semih, Kara, Selin Soner and Efendigil, Tuğba, A hybrid fuzzy MCDM approach to machine tool selection, Journal of Intelligent Manufacturing, Vol. 19, 2008, s. 443-453.
PARADI Joseph C. and Schaffnit, Claire, Commercial Branch Performance Evaluation And Results Communication In A Canadian Bank-a DEA application, European Journal of Operational Research, Vol. 156, 2004, s. 719-735.
PERÇİN, Selçuk, Bulanık AHS ve TOPSIS yaklaşımının Makine-Teçhizat Seçimine Uygulanması, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt. 21, Sayı. 1, 2012, s.169-184.
SAATCİOĞLU, Cem, Yeni Ekonomi ve Finansal Piyasalar Üzerindeki Etkisi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt.19, Sayı.1, 2005, s. 151-165.
SARKIS, Joseph, Evaluating environmentally conscious business practices, European Journal of Operational Research, Vol. 107, 1998, s. 159-174.
SEÇME, Neşe Yalçın, Bayrakdaroğlu, Ali and Kahraman, Cengiz, Fuzzy performance evaluation in Turkish Banking Sector using Analytic Hierarchy Process and TOPSIS, Expert Systems with Applications, Vol. 36, 2009, s. 11699-11709.
SEKRETER, M. Serhan, Akyüz, Gökhan ve Çetin, Emre İpekçi, Şirketlerin derecelendirilmesine ilişkin bir model önerisi: Gıda sektörüne yönelik bir uygulama, Akdeniz Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt. 4, Sayı. 8, 2004, s. 139-155.
TSENG, Fang-Mei, Chiu, Yu-Jing and Chen, Ja-Shen, Measuring business performance in the high-tech manufacturing industry: A case study of Taiwans large- sized TFT-LCD panel companies, Omega, Vol. 37, 2009, s. 686-697.
WANG, Yu-Jie, Applying FMCDM to evaluate financial performance of domestic airlines in Taiwan, Expert Systems with Applications, Vol. 34, 2008, s. 1837-1845.
WU, Cheng-Ru, Lin, Chin-Tsai and Tsai, Pei-Hsuan Analyzing alternatives in financial services for wealth management banks: the analytic network process and the balanced scorecard, IMA Journal of Management Mathematics, Vol. 20, 2009,s. 303-321.
WU, Cheng-Ru, Lin, Chin-Tsai and Tsai, Pei-Hsuan, Evaluating Business Performance of Wealth Management Banks, European Journal of Operational Research, Vol. 207, 2010, s. 971-979.
WU, Hung-Yi, Tzeng, Gwo-Hshiung and Chen, Yi-Hsuan, A fuzzy MCDM approach for evaluating banking performance based on Balanced Scorecard, Expert Systems with Applications, Vol. 36, 2009, s. 10135-10147.
YALCIN, Nese, Bayrakdaroglu, Ali and Kahraman, Cengiz, Application of fuzzy multi-criteria decision making methods for financial performance evaluation of Turkish manufacturing industries, Expert Systems with Applications, Vol. 39, 2012, s. 350-364.
YEH, Chung-Hsing, Deng, Hepu and Chang, Yu-Hern, Fuzzy multicriteria analysis for performance evaluation of bus companies, European Journal of Operational Research, Vol. 126, 2000, s. 459-473.
YOON, K. Paul and Hwang, Ching Lai, Multiple Attribute Decision Making: An Introduction, Sage Publications, London, 1995.
YU, Vincent F. and Hu, Kuo-Jen, An integrated fuzzy multi-criteria approach for the performance evaluation of multiple manufacturing plants, Computers & Industrial Engineering, Vol. 58, 2010, s. 269-277.
YURDAKUL, Mustafa and İç, Yusuf Tansel, Analysis of the benefit generated by using Fuzzy numbers in a TOPSIS model developed for machine tool selection problems, Journal of Materials Processing Technology, 209, 2009, s. 310-317.
YURDAKUL, Mustafa ve İç, Yusuf Tansel, Türk Otomotiv Firmalarının Performans Ölçümü ve Analizine Yönelik TOPSIS Yöntemini Kullanan Bir Örnek Çalışma, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt. 18, Sayı. 1, 2003, s. 1-18.