Türkiye’de Matematik Felsefesi Alanında Yapılan Çalışmaların İncelenmesi: Bir Meta-Sentez Çalışması

Bu araştırmada, meta sentez yöntemi kullanılarak Türkiye’deki matematik felsefesine dair çalışmaların mevcut durumunun ve nasıl eğilim gösterdiğinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaçla 2016-2020 yılları arasında yayınlanmış olan 51 çalışma, amaçlı örnekleme yöntemi ile seçilerek analiz edilmiştir. Çalışmalara TÜBİTAK ULAKBİM DergiPark, Google Akademik arama motoru ve YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanlarından ulaşılmıştır. İçerik analizine tabii tutulan çalışmalar; yıllara göre dağılımı, yayın türleri, araştırma desenleri, örneklemleri, veri toplama araçları, çalışma alanları, amaçları ve sonuçları bağlamında incelenmiştir. Toplanan veriler, frekanslarına göre yorumlanıp grafik veya tablo ile sunulmuş ve gerekli açıklamalar yapılmıştır. İncelenen çalışmaların önemli bir bölümünün; makale türünde olduğu, nitel yöntemler içinde yer alan fenomenolojik desen ile yürütüldüğü tespit edilmiştir. Çoğu çalışmada verilerin doküman inceleme yoluyla toplandığı görülmüştür. Az sayıda çalışmada ise anket/ölçek gibi veri toplama araçlarının kullanıldığı ve eğitim alanına odaklanıldığı tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarından hareketle matematik felsefesi kapsamında çalışma yapacak araştırmacılara ve uygulayıcılara bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Matematik felsefesi, içerik analizi, meta sentez

Examining the Philosophy of Mathematics Studies in Turkey: A Meta-Synthesis Study

This research is aimed to reveal the current situation of the studies on the philosophy of mathematics in Turkey and how it tends by using the meta-synthesis method. For this purpose, 51 studies, published between 2016-2020, were selected and analysed by purposive sampling method. Studies were accessed from TÜBİTAK ULAKBİM DergiPark, Google Scholar search engine, and YÖK National Thesis Center databases. Studies were examined according to; distribution by years, publication types, research designs, samples, data collection tools, study areas, aims, and results. The collected data were interpreted according to their frequencies, presented with graphics or tables, and necessary explanations were made. It has been determined that an essential part of the studies were in the type of article and carried out with the phenomenological pattern included in the qualitative methods. In most studies, it was seen that data were collected through document review. It was determined that a few studies used the questionnaires/scales as a data collection tool and focused on education. Based on the research results, some suggestions were made to researchers and practitioners who will work within the philosophy of mathematics.

Keywords:

Philosophy of mathematics, content analysis, meta synthesis,

PDF

___

Akçagüner, K. (2019). Poincaré’nin matematik felsefesi ve yeni bir aritmetik inşa etmenin olanaksızlığı. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
Akyıldız, P. ve Dede, Y. (2019). İlköğretim Matematik Öğretmen Adayları İçin Matematiğin Doğasına Yönelik İnanç Ölçeği (MDYİÖ): Bir Keşfedici Karma Desen Çalışması. Adıyaman University Journal of Educational Sciences, 9(1), 69-98. doi:10.17984/adyuebd.539351
Altun, S. D. G. ve Yazlık, D. Ö. (2020). İlköğretim Matematik Öğretmeni Adaylarının Matematiğin Doğasına Yönelik Düşünceleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30(2), 259-271. doi:10.18069/firatsbed.634505
Arslan, M. (2017). Wittgenstein’da Matematik Felsefesi. VII. Mantık Çalıştayı, sunulmuş bildiri, Samsun: Mantık Derneği Yayınları. https://www.academia.edu/download/55715039/VII-Mantik-Calistayi-Kitabi_DusukCozunurluk.pdf#page=57 adresinden erişildi.
Aşık, B. (2018). Kant’ın Eleştiri Öncesi Dönem Uzay ve Zaman Anlayışı Üzerine Bir İnceleme. Felsefe Arkivi, (48), 57-71.
Au, W. (2007). High-Stakes Testing and Curricular Control: A Qualitative Metasynthesis. Educational Researcher, 36(5), 258-267. doi:10.3102/0013189X07306523
Aydın, S. ve Çelik, D. (2017). Matematiğin Doğası Hakkında İnançlar Ölçeğinin Türk Kültürüne Uyarlanması. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 13(4), 715-733. doi:10.17244/eku.347805
Aydoğdu, N. (2013). İlköğretim Matematik Öğretmen Adaylarının Matematik Tarihi İnanç ve Tutumları ile Yaratıcılık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, (21), 9.
Baki, A. (2020). Matematik Tarihi ve Felsefesi (2. bs.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Beduerftig, T. ve Murawski, R. (2018). On the history of the philosophy of mathematics. Philosophy Of Mathematics. Walter De Gruyter Gmbh. doi:10.1515/9783110468335-003
Bozkurt, A. (2018). Matematiğin Kant’ın Etik Anlayışına Etkisi. Uluslararası Etik Araştırmaları Sempozyumu. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi. https://www.academia.edu/download/61189490/Teachers_Ethical_Behaviours_Own_and_Others_CONGRESS_BOOK20191111-124607-std6zu.pdf#page=23 adresinden erişildi.
Brown, J. R. (2005). Philosophy Of Mathematics An Introduction to the World of Proofs and Pictures. New York: Routledge.
Butler, T. (1998). Towards a hermeneutic method for interpretive research in information systems. Journal of Information Technology, 13(4), 285-300.
Büyüköztürk, Ş. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Canti̇mer, G. G. (2018). Öğrencilerin Matematiksel İçerik ve Matematik Etkinliklerine Yönelik Görüşleri. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 166-186.
Ceylan, S. (2021). Investigation of the Elements of the History of Mathematics in Secondary School Mathematics Coursebooks. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 12(1), 320-348. doi:10.16949/turkbilmat.701479
Creswell, J. W. (2014). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (4th ed.). Thousand Oaks: SAGE Publications.
Çalık, K. (2020). Hesap Kuramı ve Felsefe. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi, İstanbul.
Çalık, M. ve Sözbilir, M. (2014). İçerik Analizinin Parametreleri. EĞİTİM VE BİLİM, 39(174). doi:10.15390/EB.2014.3412
Davis, P. J. ve Hersh, R. (1998). The Mathematical Experience. Boston: Houghton Mifflin.
Demirbaş, M. (2019). Okul öncesi öğretmen adayları ve okul öncesi öğretmenlerinin matematiksel inanç düzeyleri ile matematiksel pedagojik yeterlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Dincer, S. (2014). Eğitim bilimlerinde uygulamalı meta-analiz (1. bs.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Doğrucan, M. F. ve Hazar, Z. (2019). Yapay Zekâ Çalışmalarında Dilsel Arka Plan ve Felsefe. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (34), 159-167. doi:10.30794/pausbed.402424
Ernest, P. (1985). The philosophy of mathematics and mathematics education. International Journal of Mathematical Education in Science and Technology, 16(5), 603-612.
Erten, S. Y. (2019). İslam Dünyasında İlimlerin Tasnifi Eserlerinde Matematiğin Konumu. Erdem, (77), 23-44. doi:10.32704/erdem.656900
Eş, H., Özdemir, A. ve Kaplan, M. (2019). Matematik Bir Bilim Dalı Mıdır? Matematik Öğretmen Adaylarının Bilim-Matematik İlişkisine Dair Algıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(1), 407-419. doi:10.24106/kefdergi.3195
Guba, E. G. ve Lincoln, Y. S. (1982). Epistemological and methodological bases of naturalistic inquiry. ECTJ, 30(4), 233-252.
Güney, Z., Özkoç, M. ve Korkmaz, N. (2016). Matematik Felsefesi ve Eğitimine Dair. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 0-0.
Hein, S. F. ve Austin, W. J. (2001). Empirical and hermeneutic approaches to phenomenological research in psychology: A comparison. Psychological methods, 6(1), 3.
İnce, F. (2019). Bilim felsefesinin başlıca sorunlarından biri olan matematik-bilim ilişkisi üzerine. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
Jankvist, U. T. (2013). History, Applications, and Philosophy in Mathematics Education: HAPh—A Use of Primary Sources. Science & Education, 22(3), 635-656.
Kafle, N. P. (2011). Hermeneutic phenomenological research method simplified. Bodhi: An interdisciplinary journal, 5(1), 181-200.
Kelikli, M. (2017). Aristotle’s Philosophy of Mathematics and Mathematical Abstraction. Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 7(2), 33-49. doi:10.18491/beytulhikme.375777
Koyuncu, M. K. (2018). Matematik Felsefesi Etkinliklerinin Öğrencilerin Matematiksel Düşünme Becerilerine, Matematiğe Yönelik Tutum ve İnançlarına Etkisinin İncelenmesi. Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Koyuncu, M. K. (2020). Endüstri 4.0 Çağında Matematik Eğitimi. M. M. İnceoğlu (Ed.), Endüstri 4.0 (Dördüncü Sanayi Devrimi) ve Eğitim içinde (1. bs., ss. 235-262). İstanbul: Abaküs Publication.
Koyuncu, M. K. (2022). Is It Possible to Bring the Past into the Present for an Effective History of Mathematics Teaching: Newspaper Preparation Method. International Journal of Science and Mathematics Education. https://doi.org/10.1007/s10763-022-10246-w
Koyuncu, M. K. ve Özdemir, A. S. (2020). Analysis of Philosophy of Mathematics Activities on Students’ Attitudes and Beliefs Towards Mathematics. International Journal of Educational Studies in Mathematics, 7(2), 57-71. doi:10.17278/ijesim.703291
Kökcü, A. (2019). İbn Sina ve İhvan-ı Safa Bağlamında Matematikten Metafiziğe Sayı ve Nicelik Algısı. Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 9(1), 59-74.
Kurnaz Yaşar, E. (2019). Çok yönlü gelişimsel matematik öğretimi uygulamalarının öğretmen ve öğrencilerin gelişimine etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Lisansüstü Eğitim Enstitüsü (İlköğretim).
Küçükparmak, A. (2019). Kantın Aritmetik Teorisi. Beytulhikme An International Journal of Philosophy, 9(9:1), 39-58. doi:10.18491/beytulhikme.1439
Kükey, E. ve Tutak, T. (2019). Matematik Öğretmen Adaylarının, Matematiği Anlamanın Ne İfade Ettiğine Yönelik Olarak Görüşlerinin İncelenmesi. An Investigation of the Views of Pre-Service Mathematics Teachers on the What It Means to Understand Mathematics., 8(1), 234-248. doi:10.15869/itobiad.469835
Kvasz, L., Bendegem, J. P. van, Bicudo, M., Skovsmose, O., Ernest, P., Miarka, R. ve Möller, R. (2016). The Philosophy of Mathematics Education. Erscheinungsort nicht ermittelbar: Springer.
Lakatos, I. (1976). A Renaissance of Empiricism in the Recent Philosophy of Mathematics. The British Journal for the Philosophy of Science, 27(3), 201-223.
Nesin, A. (2010). Matematik ve sonsuz. İstanbul: Nesin Yayıncılık.
Nesin, A. ve Akgül, T. (2017). Matematik ve doğa.
Obay, M. ve Çelik, H. C. (2019). İlköğretim Matematik Öğretmen Adayları Bağlam Temelli Öğrenme Hakkında Ne Düşünüyor? Nitel Bir Araştırma. Journal of Computer and Education Research, 7(14), 284-313. doi:10.18009/jcer.574528
Oğuz Ceylan, T. (2019). 16. Yüzyılda Osmanlı Muhasebecilerinin Matematik Anlayışındaki Gelişmeler: Mürşidü’l-Muhasibin Örneği. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (16), 111-144.
Öz, T. ve Işık, A. (2017). İlköğretim Matematik Öğretmeni Adaylarının Matematiksel Akıl Yürütme Becerisi Üzerine Görüşleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 228-249. doi:10.17556/erziefd.292622
Öztürk, Z. (2018). Cantor ve Hilbert Bağlamında Sonsuzluk Kavramının Çözümlenmesi. Çağdaş Mantık Tartışmaları. Uluslararası İstanbul Felsefe Kongresi, sunulmuş bildiri, İstanbul: Mantık Derneği Yayınları. https://www.academia.edu/download/58125428/Uluslararasi-Istanbul-Felsefe-Kongresi-Bildiri-Kitabi-Cilt5-Cagdas-Mantik-Tartismalari.pdf#page=119 adresinden erişildi.
Pala, O. ve Narlı, S. (2018). Matematik Öğretmen Adaylarının Sayılabilirlik Kavramına Yönelik İspat Şemalarının İncelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 12(2), 136-166. doi:10.17522/balikesirnef.506425
Patton, M. Q. (2002). Qualitative Research and Evaluation Methods (3 ed.). Thousand Oaks, Calif: Sage Publications.
Speziale, H. S. ve Carpenter, D. R. (2011). Qualitative research in nursing: Advancing the humanistic imperative (5th ed.). Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins.
Şimşek, M. (2019). Kâtip Çelebi’de Fıkhın İlimler Tasnifindeki Yeri ve Matematik ve Astronomi Bilmeyen Fakihin Eleştirisi. Mizanü’l-Hak: İslami İlimler Dergisi, (8), 13-36.
Takıcak, M. (2016a). Salih Zeki’nin Matematik Felsefesi ve Matematik Eğitimi Yaklaşımı. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
Takıcak, M. (2016b). Salih Zeki’nin Matematik Felsefesine Bakışı: Nâmütenâhî. Dört Öge, (9), 191-200.
Takıcak, M. (2019). Osmanlı Mütefekkirlerinden Hüsnü Hamid’in Matematik Felsefesi Çalışmaları: “Wroński’nin Riyaziyat Felsefesi”. Erdem, 0(77), 239-262. doi:10.32704/erdem.656903
Tarhan, D. E. (2019). Frege’nin Matematik Felsefesinin Husserl Fenomenolojisi Açısından Değerlendirilmesi. Felsefe Arkivi, (44), 49-76.
Taşci, G. ve Soylu, Y. (2020). Matematik Öğretmenlerinin Matematik Felsefesine Yönelik İnanç ve Tutumları. İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 133-150.
Tosun, N. (2019). Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin açıortay konusunda matematiksel düşünme süreçlerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Tunç, A. İ. (2017). Çocuklarla Felsefe. Çocuk ve Medeniyet, 2(4), 71-90.
Türker, B., Akkuş, O. ve Ay, Z. S. (2015). An Alternative Teaching Method for Teaching History of Mathematics: Creative Drama. Elementary Education Online, 14(2). doi:http://dx.doi.org/10.17051/io.2015.50177
Tüzün, M. ve Cihangir, A. (2019). Ortaokul Öğrencilerinin Matematiksel Düşünme Aşamaları ile Matematik Öz Yeterlikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 210-228.
Ulusoy, K. (2009). Tarih Eğitiminde Hermeneutik Yaklaşım. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 51-68.
Walsh, D. ve Downe, S. (2005). Meta-synthesis method for qualitative research: A literature review. Journal of Advanced Nursing, 50(2), 204-211. doi:10.1111/j.1365-2648.2005.03380.x
Whitehead, L. (2004). Enhancing the quality of hermeneutic research: Decision trail. Journal of advanced nursing, 45(5), 512-518.
Yemenli̇, E. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Matematiğin Temellerine İlişkin Felsefi Görüşleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı İlköğretim Matematik Öğretmenliği Bilim Dalı.
Yılmaz, E. (2019). Matematik felsefesinde platonculuk. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çankırı Karatekin Üniversitesi, Çankırı.
YÖK. (2018). İlköğretim Matematik Öğretmenliği Lisans Programı. Yüksek Öğretim Kurulu. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Ilkogretim_Matematik_Lisans_Programi.pdf adresinden erişildi.