Öğretmenlerin Toplumsal Cinsiyet Algılarının Meta-tematik ve Duygu Analizi ile İncelenmesi

Bu çalışmanın amacı, öğretmenlerin toplumsal cinsiyet algısını meta-tematik ve duygu analizi yardımıyla ortaya koymaktır. Bu amaçla, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi ve Google Akademik veri tabanlarından yararlanılarak öğretmenlerin toplumsal cinsiyete ilişkin görüşlerini konu alan nitel çalışmalar analiz edilmiştir. Doküman incelemesi kapsamında araştırmaya dahil edilen çalışmalar içerik analizi kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda toplumsal cinsiyete ilişkin öğretmen algıları hissedilen, yansıtılan ve beklenen olarak isimlendirilmiş üç ana tema ve ana temaları açıklamaya yönelik oluşturulan alt temalar çerçevesinde incelenmiştir. Öğretmenlerin toplumsal cinsiyete ilişkin hissettikleri dışlanma, güçsüzlük, saygısızlık, var olma çabası ve konumlandırılma alt temaları ile yansıttıkları yeniden üretim, ötekileştirme, kabuller, konumlandırma, farkındalık ve mesleki gelişim engelleri alt temaları ile beklentileri ise dahil olma alt teması ile açıklanmıştır. Araştırmanın sonucunda öğretmenlerin toplumsal cinsiyet eşitsizliğini mikro düzeyde örgütlerinde makro düzeyde toplumsal yaşamda hissettikleri, fakat ataerkil topluma ilişkin kalıp yargıları çerçevesinde bilinçli ya da bilinçsiz toplumsal alanlarda yeniden ürettikleri görülmüştür. Bununla birlikte bu yeniden üretime ilişkin farkındalık geliştirdikleri ve bu farkındalıkla hareket ettikleri sonucuna da ulaşılmıştır. Öğretmenlerin beklentilerinin ise toplumsal yaşama dahil olmalarının önündeki engel olan eril tahakkümün ortadan kalkması olduğu söylenebilir. Duygu analizine göre metinlerin baskın tonunun nötr olduğu, metinde hiçbir duygunun ima edilmediği, katılımcıların ifadeler açısından objektif olabileceğini ima ettiği bulunmuştur

Anahtar Kelimeler:

toplumsal cinsiyet eşitsizliği, yeniden üretim, cinsiyet rolleri, toplumsal cinsiyet, öğretmen

Examining Teachers' Perceptions of Gender with Meta-thematic and Sentiment Analysis

This study aims to reveal the gender perception of teachers with the help of meta-thematic and sentiment analysis. For this purpose, qualitative studies on teachers' views on gender were analyzed using the National Thesis Center of the Council of Higher Education and Google Scholar databases. In addition, studies included in the research within the scope of document review were analyzed using content analysis. As a result of the research, teachers' perceptions of gender were examined within the framework of three main themes named "feelings"," "reflections" and "expectations", and sub-themes created to explain the main themes. The sub-themes of "feelings" theme includes exclusion, powerlessness, disrespect, striving for existence and positioning, and the sub-themes of "reflections" theme encompasses reproduction, marginalization, acceptances, positioning, awareness and professional development barriers, and the sub-theme of "expectations" has the sub-theme of inclusion. As a result of the research, it was seen that teachers felt gender inequality at the micro-level in their organizations at the macro level in social life. However, they reproduced it consciously or unconsciously in social areas within the framework of stereotypes about a patriarchal society. In addition, it was concluded that they developed awareness of this reproduction and acted with this awareness. It can be said that teachers' expectations are the elimination of masculine domination, which is an obstacle to their inclusion in social life. According to sentiment analysis, it was found that the dominant tone of the texts is neutral, implying that no emotions are implied in the text, implying that participants might be objective in terms of expressions.

Keywords:

Gender inequality, reproduction, gender, gender roles, teachers,

PDF

___

Asan, H. T. (2010). Ders kitaplarında cinsiyetçilik ve öğretmenlerin cinsiyetçilik algılarının saptanması. Fe Dergi, 2(2), 65-74.
Aslan, G. (2015). Öğretmen adaylarının toplumsal cinsiyet algılarına ilişkin metaforik bir çözümleme. Eğitim ve Bilim, 40(181),363-384.
*Avcı, Ö. H., Karababa A. ve Zencir, T. (2019). Toplumsal cinsiyet bağlamında erkek okul öncesi öğretmen adayları: Algıladıkları güçlükler ve gelecek kaygıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(4), 1092-1106.
*Baba, H. B. (2007). Teacher candidates as the agents of change for a more gender equal society. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara.
Batdı, V. (2019). Meta-tematik analiz. V. Batdı (Ed.), Meta-tematik analiz: Örnek uygulamalar içinde. (s. 10-76). Ankara: Anı Yayıncılık.
Blackstone, A. (2003). Gender roles and society, Julia R. Miller, Richard M. Lerner, and Lawrence B. Schiamberg (Eds). In Human Ecology: An Encylopedia of Children, Families Communities, and Environments (pp. 335-338). Santa Barbara, CA: ABC CLIO.
Bora, A. (2012). Toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık. Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar, 175-187.https://cws.emu.edu.tr/tr/PublishingImages/sbsb-203-secmeli-ders/Toplumsal%20cinsiyet%20ve%20Hukuk_Aksu%20Bora.pdf
Boswell, H. (2003). The transgender paradigm shift toward free expression. In T.E. Ore (Ed.). The social construction of difference and inequality: Race, class, gender and sexuality (2nd ed.) (pp.114-118). McGraw-Hill.
Bourdieu, P. (1993). Sociology in question (Vol. 18). Sage.
*Çallıoğlu, Ç. (2019). Antalya Aksu ilçesinde çalışan öğretmenlerin toplumsal cinsiyet, erkeklik ve kadınlık tanımlamaları üzerine bir çalışma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
Deaux, K., and Wrightsman, L. (1984). Social Psychology in the Eighties. Monterey, CA: Brooks.
Dee, T. S. (2005). A teacher like me: Does race, ethnicity, or gender matter?. American Economic Review, 95(2), 158-165.
*Durmaz, N. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin ergenlik dönemi öğrencilerine dair toplumsal cinsiyet algısı: İstanbul örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
*Hançerli, C. (2019). Toplumsal cinsiyet bağlamında öğretmen beklentileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
*Kafalı, B. (2020). Toplumsal cinsiyet eşitliğinde öğretmen eğitimi: Mor sertifika örneği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul.
*Kaplan, S. P. (2016). Eğitim sendikalarının toplumsal cinsiyet ve kadın politikaları: Kadın öğretmenlerde toplumsal cinsiyet farkındalığı. SAV Katkı, (3),36-50.
*Karakuş, G. Y. (2007). Meslek liselerinde öğrenci ve öğretmenlerin toplumsal cinsiyet algıları ve davranışları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara.
Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.
*Kıran, S. (2019). Türkiye’de ve Almanya’da görev yapan Türk kökenli öğretmenlerde toplumsal cinsiyet kurguları Ankara ve Berlin örneği karşılaştırması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara.
*Koçak, D. ve Kaygusuz, H. N. (2019). Okul öncesi öğretmen adaylarının okul öncesi eğitimde öğretmen cinsiyetine yönelik görüşleri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(1), 20-36.
*Koyuncu, Ö. (2011). Kadın öğretmenlerin sorunları ve toplumsal cinsiyet (Diyarbakır ili örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara
*Küçükakın, P. M. (2017). Critical discourse analysis of gender policy in Turkish education: Evidence from policy documents and print media. (Yayımlanmamış doktora tezi), ODTU, Ankara.
*Kutanis, R. Ö. ve Çetinel, E. (2014). Kadınların sessizliği: Devlet okullarındaki kadın öğretmenler üzerine bir araştırma. Amme İdaresi Dergisi, 47(1). 153-173.
Moher, D., Liberati, A., Tetzlaff, J., and Altman, D. G. (2009). Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: the PRISMA statement. Annals of Internal Medicine, 151(4), 264-269.
Navaro, L. (2007). On being envied: “Heroes” and “victims”. In L. Navaro & S.L. Schwatzberg (Ed.). Envy, competition and gender: Theory, clinical applications and group work (pp. 117-112), Routledge.
*Onurluer, E. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının toplumsal cinsiyet algılarının incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
*Özdemir, Ü., Erdoğan, D. G., Karaçay, S. ve Koral, S. (2019). Kadın öğretmenlerin kadınların iş, ev, toplum hayatındaki rollerine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. İçinde ERPA International Congresses on Education Book of Proceedings (ss.64-73). Sakarya: Edugarden.
Quiaragua González, C. J. (2016). Why do teachers keep silent about gender inequality in schools?. Actualidades Investigativas en Educación, 16(3), 387-408. http://dx.doi.org/10.15517/aie.v16i3.2611
Shepardson, D. P., & Pizzini, E. L. (1992). Gender bias in female elementary teachers' perceptions of the scientific ability of students. Science Education.
*Şahin, M. K., Çoban, A. E. ve Korkmaz, A. (2016). Toplumsal cinsiyet eşitliği ve Türk eğitim sistemindeki yeri: Okul öncesi öğretmen adaylarının gözünden. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD), 3(2), 735-752.
*Saldıray, A. (2017). Örtük programda toplumsal cinsiyet: Bir ilkokulun örtük programında toplumsal cinsiyete ilişkin nitel bir çalışma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
*Savaşçı, A. (2003). Sendikalarda toplumsal cinsiyet ayrımcılığı. (Yayımlanmamış yüksek lisans Tezi), Ege Üniversitesi, İzmir.
Şenyüksel, M. (2019). Toplumsal cinsiyet ve örtük program bağlamında öğretmen görüşleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
*Sevinç, M. K. (2019). Türkçe öğretmeni adaylarının toplumsal cinsiyet algıları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
Smith, D. K. (1978). Teacher styles of classroom management. The Journal of Educational Research, 71(5), 277-282.
Stake, J. E., & Katz, J. F. (1982). Teacher-pupil relationships in the elementary school classroom: Teacher-gender and pupil-gender differences. American Educational Research Journal, 19(3), 465-471.
Tsvi-Mayer, B., Hertz-Lazarowitz, S.R., & Safir, M. P. (1989). Teachers’ selections of boys and girls as prominent students. Sex Roles, 21, 231–245.
Tuncel, İ. (2008). Duyuşsal özelliklerin gelişimi açısından örtük program. (Yayımlanmamış doktora tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara. http://tez2.yok.gov.tr/
Vatandaş, C. (2007). Toplumsal Cinsiyet ve Cinsiyet Rollerinin Algılanışı. Sosyoloji Konferansları, (35), 29-56. Wienclaw, R. A. (2011). Gender roles. Sociology Reference Guide: Gender Roles and Equality (pp. 33-40), Salem Press
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
*Yılmaz, S. (2016). Okul yöneticileri ve öğretmenlerin toplumsal cinsiyetçiliğe ve kadın yöneticilerin liderlik becerilerine yönelik görüşleri. (Yayımlanmamış doktora tezi), Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.