İlkokul yöneticilerinin program liderliği davranışlarını gösterme düzeylerinin öğretmenlerin kolektif yeterlik algısına ve örgütsel öğrenme düzeyine etkisi*

Bu araştırmanın amacı; ilkokul yöneticilerinin program liderliği davranışlarını gösterme düzeylerinin öğretmenlerin kolektif yeterlik algısına ve okulun örgütsel öğrenme düzeyine etkisini belirlemektir. Bu amaçla araştırmada veri toplama aracı olarak üç ölçek kullanılmıştır. Bunlar; Demiral (2009) tarafından geliştirilmiş Program Liderliği Ölçeği, Goddard, Hoy ve Woolfolk-Hoy (2000) tarafından geliştirilmiş ve Kurt (2009) tarafından Türkçeye uyarlanmış Kolektif Yeterlik Ölçeği ve Yavaş (2012) tarafından geliştirilmiş Örgütsel Öğrenme Ölçeğidir. Araştırma Batman ili merkez ilçe sınırları içinde görev yapan 510 sınıf öğretmeni üzerinde yürütülmüştür. Veriler yüzde, frekans, aritmetik ortalama, bağımsız gruplar t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), korelasyon analizi ve çoklu regresyon analizi teknikleri kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmanın sonucunda; okul büyüklüğüne göre (öğretmen sayısı) okul yöneticilerinin program liderliği davranışlarını gösterme düzeylerinin, kolektif yeterlik algısının ve örgütsel öğrenme düzeyinin anlamlı düzeyde farklılaştığı belirlenmiştir. Öğretmenlerin cinsiyetlerinin ise, program liderliği, kolektif yeterlik algısı ve örgütsel öğrenme düzeyine ilişkin görüşlerini farklılaştırmadığı tespit edilmiştir. Yapılan korelasyon analizi sonuçlarına göre; ilkokul yöneticilerinin program liderliği davranışları ile öğretmenlerin kolektif yeterlik algısı ve okulların öğrenen örgüt özelliklerini gösterme düzeyi arasında istatistiki olarak anlamlı ve pozitif ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, ilkokul yöneticilerinin program liderliği davranışlarının öğretmenlerin kolektif yeterlik algısının ve okulların örgütsel öğrenme düzeyinin anlamlı bir yordayıcısı olduğu yapılan çoklu regresyon analizleri sonucunda tespit edilmiştir. Bu sonuçlara göre gerek politika üretenleregerekse uygulayıcılara öneriler getirilmiştir. ve

The influence of instructional leadership behavior of school administrators on perceived collective competencies of teachers and the level of organizational learning

The primary aim of this study is to determine the influence of the instructional leadership behaviors of primary school administrators on collective competencies and organizational learning. The data are collected using three scales: Instructional Leadership scale developed by Demiral (2009), Collective Competency scale which is the adaptation of the scale developed by Kurt (2009) and the Organizational Learning scale. The sample consists of 510 teachers who reside in Batman. The data analysis is completed by providing mean scores, frequency and percentile distribution tables and by conducting independent samples t-test, one way ANOVA, correlation analysis and multiple regression. The results of the study show that school size influenced collective competency and organizational learning while gender itself didnt discriminate the ratings of collective competency, organizational learning, instructional leadership behavior of school administrators as perceived by teachers. Correlation analysis has shown that there is a positive correlation between instructional leadership behaviors. Apart from that, multiple regression analyses have indicated that instructional leadership behaviors of primary school administrators predict the collective competency and organizational learning as perceived by teachers. Recommendations have been made for the policy makers and practitioners.

___

Akan, D. (2013). The relationship between school principals leadership styles and collective teacher efficacy. Educational Research and Reviews, 8(10), 596-601. Akgün, N. (2001). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretimsel liderliği. (Yayınlanmamış doktora tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu. Aksoy, E. (2006). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretimsel liderlik rolleri (Aydın ili örneği). (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale. Alpaykurt, S., Firuzan, A.R. & Kuvvetli, Ü. (2011). Çok değişkenli kalite kontrolde regresyon düzeltmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 31-41. Atak, M. & Atik, İ. (2007) Örgütlerde sürekli eğitimin önemi ve öğrenen örgüt oluşturma sürecine etkisi. Havacılık ve Uzay Teknolojileri Dergisi. 3(1), 63-70. Ayden, C. & Düşükcan, M. (2002). Örgütsel öğrenme kavramı ve öğrenme engellerinin giderilmesinde örgüt kültürü ve liderliğin rolü. Selçuk Üniversitesi İ.İ.B.F. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Sayı 4, 121-140. Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. Kılıç, A., Özcan, E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara, Pegem Akademi Yayınları. Can, N. (2007). İlköğretim okulu yöneticisinin bir öğretim lideri olarak yeni öğretim programlarının geliştirilmesi ve uygulanmasındaki yeterliliği. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(2). 228-244. Çalık, T., Sezgin, F., Kavgacı, H., & Kılınç, A, Ç., (2012). Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile öğretmen öz yeterliği ve kolektif öğretmen yeterliği arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2487-2504. Çelik, V. (2011). Eğitimsel liderlik. (5. Baskı). Ankara, Pegem Yayınları. Demir, K. (2008). Dönüşümcü liderlik ve kolektif yeterlik inancı: iş birliği kültürü ve özyeterlik inancının rolü. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 33, s. 93-112. Demiral, S. (2009). Öğretmen ve okul yöneticisi algılarına göre ilköğretim okul müdürlerinin program liderliği davranışları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir. Dussault, M., Payette, D. & Leroux, M. (2008). Principals transformational leadership and teachers collective efficacy. Psychological Reports, 102(2), 401-410. Ekinci, A. (2010) İlköğretim okullarında çalışan müdür ve öğretmenlerin mesleki sorunlarına ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 9(2), 734-748. Goddard, R. D., Hoy, W.K., & Woolfolk, A. (2000). Collective teacher efficacy: Its meaning, measure, and ımpact on student achievement. American Education Research Journal, 37(2). 479-507. Goddard, R. D., Hoy, W. K., & Hoy, A. W. (2004). Collective efficacy: Theoretical development, empirical evidence, and future directions. Educational Researcher, 33(3), 3-13. Karasar, N. (2003). Bilimsel araştırma yöntemi. (12. Baskı), Ankara, Nobel Yayın Dağıtım. Kış, A. (2009). Öğrenen örgüt oluşturmada okul müdürlerinin öğrenen liderilik rolü. (Bilim uzmanlığı tezi). İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya. Korkmaz, M. (2008). Okul Müdürlerinin liderlik stilleri ile öğrenen örgüt özellikleri arasındaki ilişki üzerine nicel bir araştırma, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14(53),75-98. Kurt, T. (2009). Okul müdürlerinin dönüşümcü ve işlemci liderlik stillleri ile öğretmenlerin kolektif yeterliliği ve öz yeterliği arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış doktora tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Memduhoğlu, H. B. (2007). Türk eğitim sisteminde okulların yönetimi ve okul yöneticilerinin yetiştirilmesi sorunsalı. Milli Eğitim Dergisi. 176, 8696. Mendenhall, W. & Sincich T. (1996), A second course in statistics-regression analysis. New Jersey: Prentice Hall. Okumuş, F., Avcı, U., & Kılınç, İ.(2007). Öğrenen örgütlerin oluşturulmasında üst kademe yöneticilerinin rolü. T.C. Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 31-50. Patır Coşkun, B. (2008). Yönetici ve öğretmen algılarına göre ilköğretim okullarının örgütsel öğrenme düzeylerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. Şişman, M.(2007). Okul yönetimi ve öğretim liderliği. Eğitime Bakış Dergisi,1, 3-14. Töremen. F. (1999). Devlet liselerinde ve özel liselerde örgütsel öğrenme ve engelleri. (Yayınlanmamış doktora tezi), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Elazığ. Töremen, F. & Kolay, Y. (2003). İlköğretim okulu yöneticilerinin sahip olması gereken yeterlilikler. Milli Eğitim Dergisi, 160, 1-6. Ulutin, H. C. (2010). Okul yöneticilerinin kurumlarının kimliğine ve örgütsel öğrenme kapasitesine ilişkin algıları. (Yayınlanmamış doktora tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Ülker, M. (2009). Okul stratejik liderlik özelliklerine ilişkin öğretmen algıları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli. Yavaş, T. (2012). Ortaöğretim okul yöneticileri ve öğretmenlerinin öğrenilmiş çaresizlik, tükenmişlik ve öz- yeterlik algılarının örgütsel öğrenme düzeylerine etkileri. (Yayınlanmamış doktora tezi), Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.