ATİYE ADAK ÖZDEMİR, MÜSLİMAT OYA RAMAZAN

Çı̇zgı̇ fı̇lmlerı̇n çocukların davranışları üzerı̇ndekı̇ etkı̇sı̇nı̇n anne görüşlerı̇ne göre incelenmesi

Bu çalışmanın amacı, çizgi filmlerin çocuk izleyiciler üzerindeki etkilerini anne görüşlerine göre belirlemektir. Betimsel yöntem ve tarama modeline göre desenlenmiş olan araştırmanın örneklemi, Isparta il merkezindeki devlete ait okul öncesi eğitim kurumları (anasınıfı-anaokulu) ile ilköğretim okullarının 1, 2 ve 3. sınıfl arına devam eden 940 çocuğun annelerinden oluşmuştur. Araştırmada veriler, araştırmacılar tarafından geliştirilen anket ile toplanmıştır. Annelerin anket sorularına verdikleri yanıtların frekans ve yüzdeleri okul öncesi dönem çocukları ile ilköğretim öğrencileri için ayrı hesaplanmıştır. Bu araştırmadan elde edilen sonuçlara göre çocukların tümü günde ortalama 1 veya 2 saat çizgi film programlarını seyretmektedir. Örneklemdeki anneler televizyonu birinci sırada ‘birden çok işlevi olan araç’, ikinci sırada ‘bilgilendirici araç’, üçüncü sırada ise ‘boş zamanı değerlendirici araç’ olarak algılamaktadır. Yaşı büyük olan çocukların çizgi film izlemeye ayırdığı süre, oyun ve diğer sosyal aktivitelere ayırdığı süreden daha fazladır. Çocukların çoğunluğu belirli çizgi filmleri diğerlerine tercih etmekte ve düzenli olarak izlemektedir. Araştırmanın bulguları, okul öncesi dönem çocuklarının çoğunun insan karakterlerin yer aldığı çizgi filmler izlemeyi tercih ettiklerini göstermektedir. Annelerin ifadelerine göre, ilköğretim çocukları çizgi filmdeki hayali kahraman, mekân ya da olayların gerçek olduğuna daha çok inanmaktadır. Çocukların kendilerini çizgi film kahramanları ile özdeşleştirme, çizgi filmde gördüğü hareketleri tekrar etme, çizgi filmde duyduğu kelimeleri ya da ifadeleri günlük hayatta kullanma davranışları açısından okul öncesi ve ilköğretim çocukları arasında fark görülmemektedir. Bunun yanı sıra elde edilen diğer bulgular, okul öncesi ve ilköğretim çocuklarının değişen oranlarda çizgi filmlerin içeriği ile ilişkili davranışlar sergilediklerini, çizgi filmlerle bağlantılı taleplerde bulunduklarını, çizgi filmler ile ilgili konuştuklarını ve sorular sorduklarını ortaya koymaktadır.‘Çocuğum çizgi filmde gördüğü ürünleri (oyuncak, kıyafet ve diğer aksesuarlar gibi) almayı talep eder’, ‘çizgi filmler giysi ve oyuncak seçimini etkiler’, ‘çizgi filmler yiyecek ve içecek tercihini etkiler’, ‘üzerinde çizgi film kahramanı bulunan eşyaları almak ister’ şeklindeki benzer dört anket maddesinden elde edilen sonuçlara göre çizgi filmler daha çok ilköğretim çağı çocuklarının tercihlerini etkilemektedir. Anketin son sekiz sorusuna annelerin verdikleri yanıtlara bakıldığında hem okul öncesi hem de ilköğretim çocuklarının izledikleri çizgi filmler hakkında aile üyeleri ile konuştukları ve sorular sordukları anlaşılmaktadır.

Views of mothers about cartoons’ impact on children’ behaviour

The purpose of this study is to examine effects of cartoons on child audiences regarding the views of mothers. This research was designed according to descriptive method and survey model. The sample of research consisted of 940 mothers who have child attending public pre-schools (preschool-kindergarten) and primary schools (fi rst, second and third graders) in the center of Isparta province. To collect data, a questionnaire was designed by the researcher. Frequencies and percentiles of the answers of parents to the questions for pre-school kids and primary school students have been computed separately. The results obtained in this study show both pre-school and primary school children’s watch cartoon programs on average 1 to 2 hours per day. Mothers rated television as ‘a multifunctional device’, ‘informative device’ and ‘leisure time device’ consecutively. Older students spared more time to watch cartoon films than to games and social activities. A majority of the children prefer a certain cartoon film and watch it on a regular basis. The findings suggest that a substantial number of pre-school kids prefer to watch cartoon films which have human characters in the heart of them. According to the mothers it is mostly primary school children who believe that the virtual heroines, the places and scenes of the films are genuine. There is no significant difference between pre-school kids and primary school children in identifying themselves with the heroines of the cartoon fi lms, imitating the movements they have seen in them and using the words they have heard in their daily routines. Besides, other findings suggest that both pre-school kids and primary school children exhibit behaviour very much related to the content of these cartoon fi lms, have requests inspired from them and ask questions and talk about these films at varying degrees. According to the findings of the four questions asked ‘My child asks for items (toys, clothes and other things) which he has seen in a cartoon film’, ‘cartoon films have an impact on her choices of clothes and toys’, cartoon films have an effect on his food and drinks’, ‘wants to buy clothes which have the cartoon film characters on them’, cartoon films have a significant impact on primary school children’s choices. The last eight questions of the questionnaire suggest that both pre-school kids and primary school children talk with their parents about the cartoon films.

PDF

___

Akçalı, S. İ. (2007). Medya ve çocuk. İstanbul: Ebabil Yayınları.

Ağaç, S. ve Harmankaya, H. (2009). İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin giysi tercihleri ve giysi satın alma davranışlarına etki eden faktörler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,22, 1-14.

Aral, N. ve Aktaş, Y. (1997). Çocukların televizyon ve diğer etkinliklere harcadıkları sürenin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 99-105.

Aşçı, E. (2006). Televizyondaki çizgi ve animasyon karakterlerin farklı yerleşim yerlerinde yaşayan çocukların tüketici davranışlarına olan etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Bonnin, A. C., Gilbert, S., Rousseau, E., Mason, P., & Maheux, B. (1991). Television and the 3- to 10 year old child. Pediatrics. 88 (1).48-54.

Brown, J. E., Nicholson, J. M., Brom, D. H., & Bittman, M. (2010). Television viewing by school-age children: Associations with physical activity, snack food consumption and unhealthy weight. Social Indicator Research. 101(2), 221-225.

Can, A. (1995). Okul öncesi çocuklara yönelik televizyon programları içinde çizgi fi lmlerin çocukların gelişimine ve iletişimine yönelik etkileri. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Cheng, T. L., Brenner, R. A., Wright, J. L., Sachs, H. C., Moyer, P., & Rao, M. R. (2004). Children’s violent television viewing: Are parents monitoring? Pediatrics, 114, 94-99.

Corrigan, C. (2010). The impact of television effect on young children. Unpublished Doctoral Thesis. Wright İnstitute Graduate School of Psychology.

Çiftçili, S., Ünalan, P., Kalaça, Ç., Apaydın, Ç. ve Uzuner, A. (2003). Çocukluk obezite ve televizyon. Journal of Pediatrics, 12(2), 67-71.

Erdoğan, S. ve Baran, G. (2008). A study of parents regarding television watching habits of their children in the four-six age group. The Social Sciences, 3 (3), 245-248.

Ertürk, Y. D. ve Gül, A. A. (2006). Çocuğunuzu televizyona teslim etmeyin. Ankara: Nobel Yayınları.

Fouts, G., Callan, M., Piasentin, K. & Lawson, A. (2006). Demonizing in children’s television cartoons and disney animated fi lms. Child Psychiatry Hum Dev, 37, 15-23.

Hess, R. D. & Harriet, G. (1962). Parents’ Views of the Effect of Television on Their Children. Child Development, 33(2), 411-426

Huang, F. & Lee, M. J. (2009). Does television viewing affect children’s behaviours. Pacifi c Economic Review, 14(4), 474-505.

İlköğretim çağındaki çocukların televizyon izleme alışkanlıkları (2006). www.rtuk.org.tr. adresinden 12 Eylül 2011 tarihinde edinilmiştir.

Kalan, G. Ö. (2010). Medya okuryazarlığı ve okul öncesi çocuk: ebeveynlerin medya okuryazarlığı bilinci üzerine bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Hakemli Dergisi, 1(39), 59-73.

Karasar, N. (1995). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler (6. basım). Ankara: 3A Araştırma, Eğitim Danışmanlık Ltd.

Klein, H. & Shiffman, K. (2006). Race related content of animated cartoons. Howard Journal of Communication, 17, 163-182.

Kirkorian, H. L., Wartela, E. A. & Anderson, D. R. (2008). Media and young children’s learning. The Future of Children, 18(1), 39-61.

Luther, C.A. & Legg, J.B. (2010). Gender differences in depictions of social and physical aggression in children’s television cartoons in the Us. Journal of Children and Media. 4(2), 191-205.

Mangır, M ve İnal, S. (1994). Televizyonun okul öncesi dönemdeki çocuklar üzerindeki etkileri. 10.Ya-Pa Okul Öncesi Eğitimi Yaygınlaştırılması Semineri (22- 25 Mayıs Ankara), 39- 48.

Mares, M. L. (2005). Positive effects of television on children’s social ınteractions: A metaanalysis. Media Psychology,7 (3), 301 -322.

Öztürk, C. ve Karayağız, G. (2007). Okul öncesi dönemdeki çocukların televizyon izleme durumları ve bunu etkileyen durumların incelemesi. Milli Eğitim Dergisi, 175,116-128.

Pagani, L. S., Fitzpatrick, C., Barnett, T. A., & Dubow, E. (2010). Prospective associations between early childhood television exposure and academic, psychosocial, and physical well-being by middle childhood. Arch Pediatr Adolesc Med, 164 (5), 425-431.

Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3rd ed.), California: Sage Publications, Inc.

Persegani, C., Russo, P., Carucci, C. Papeschi, L. L., Trimarchi, M., & Nicolini, M. (2002). Television viewing and personality structure in children. Individual Differences, 32, 977-990.

Persson, A., & Musher-Eizenman, D. R. (2003). The impact of a prejudice-prevention television program on young children’s ideas about race. Early Childhood Research Quarterly, 18, 530-546.

Postman, N. (2004). Televizyon öldüren eğlence. Çev: Ali Dönmez. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Samaniego, C. M., & Pascal, A.C. (2007). The teaching and learning of values through television. Review of Education, 53, 5-2.

Serhatlıoğlu, B. (2006). Televizyon programlarının okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 5-6 yaş grubu çocuklarının zihin ve dil gelişimini etkileme biçimlerine yönelik öğretmen ve veli görüşlerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.

Skouteris, H., & MacHardy, K. (2009). Television viewing habits and time use in Australian preschool children: an exploratory study. Journal of Children and Media, 3(1), 80-89.

Şirin, M. R. (1999). Kuşatılmış çocukluğun öyküsü. İstanbul: İz Yayınları.

Ülken, B. F. (2011). Televizyon izlemede anne-baba aracılığı ile çocukların saldırgan davranışları arasındaki ilişki. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 11(1). 195-216.

Valkenburg, P. M., Krcmar, M., Peeters, A. L., & Marseille, N. M. (1999). A scale to assess three styles of television mediation: Instructive mediation, restrictive mediation and social co viewing. Journal of Broadcasting & Electronic Media. 43 (1), 52- 66.

Warren, R. (2003). Parental mediation of preschool children’s television viewing. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 47 (3), 394-417.

Warren, R., Gerke, P., & Kelly, M. A. (2002). Is there enough time is the clock? Parental involvement and mediation of children’s television viewing. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 46 (1), 87-111.

Wright, J. C., Huston, A. C. Murphy, K. C., Peters, M., Pinon, M., Scantlin, R.,& Kotler, J. (2001). The relations of early television viewing to school readiness and vocabulary of children from low-income families: The early window project. Child Development, 72 (5). 1347-1366.

Yalçın, S. S.; Tuğrul, B.; Naçar, N.; Tuncer, M. ve Yurdakök, K. (2002). Factors that affect television viewing time in preschool and primary school children. Pediatrics International, 44, 622-627.

Zhao, J.,&Xiaoming, H. (2004). Parent-child co-viewing of television and cognitive development of the Chinese child. International Journal of Early Years Education, 12(1), 63-77.

Zutphen, M., Bell, A.C., Kremer, P.J., & Swinburn, A. (2007). Association between the family environment and television viewing in Australian children. Pediatrics and Child Health, 43, 458-463.