MÜŞTEREK DOĞU TÜRKÇESİ İMLASIYLA YAZILMIŞ ARAP HARFLİ METİNLERİN ÇAĞDAŞ LEHÇELERE UYARLANARAK OKUNMASI MESELESİ VE KIRGIZ AKIN MALDIBAY BORZU UULU’NUN “KISSA-İ SEMETEY BU TURUR” ÖRNEĞİ

Bu çalışma, günümüz Kırgızistan’ının Talas eyaleti Ken Aral bölgesinde yaşamış olan Maldıbay BorzuUulu adlı Manasçı tarafından söylenen Manas Destanı’nın Semetey bölümünün “Kıssa-i Semetey BuTurur” başlıklı nüshasının incelenmesini içerir. Kopya, Kırgızistan Bilimler Akademisi Kütüphanesi’ninEl Yazmaları Nadir Eserler Bölümünde saklanmaktadır. Yazmada Semetey Kıssası’nın iki adet nüshası yeralmaktadır. Nüshalar arasında çok az da olsa farklılıklar görülebilmektedir. Birinci nüshanın sonundakidüşürülmüş olan tarihten hareketle bu nüshanın Manas Destanı’nın bir bölümünü oluşturan Semeteydestanının en eski nüshası olması muhtemeldir.Makalede bu olasılık da göz önünde bulundurularak metnin dil özellikleri incelenmiş vedeğerlendirmeler yapılmıştır. Metin, bazı ses değişimlerinin ve uyumlarının özellikle de Kırgızcadaönsesteki y->c- değişmelerinin izlenebilmesi bakımından açık örnekler içermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Müşterek Doğu Türkçesi, Manas, Semetey, Kırgızca, Maldıbay Borzu Uulu

PDF

___

Aysarakunova, C., Manas (Dünyölük Madaniyattın Uluu Murası), Şam Basması, Bişkek 2003, 468 s.
Cinhua, Hu, “Manas’tın Bir Parça Erte Zamankı Kol Cazması”, Til Cana Kotormo, 1986, S II, s. 42-43.
Cusupov, Keneş, Kırgızdar: Sancıra, Tarıx, Muras, Salt, C I, 1993, 624 s.
Cusupov, Keneş, Kırgızdar: Sancıra, Tarıx, Muras, Salt, C II, 1993, 576 s.
Gülensoy, Tuncer, “Manas Destanı”, TDV İslam Ansiklopedisi, C 27, 2003, s. 557-558.
Koyçuyev, T. K., Ç. Aytmatov, A. A. Akmataliyev, vd., Manas: Kırgız Elinin Baatırdık Eposu, C I, 1995, 568 s.
Koyçuyev, T. K., Ç. Aytmatov, A. A. Akmataliyev, vd., Manas: Kırgız Elinin Baatırdık Eposu, C II. 1995, 800 s.
Maldıbay Burzu Uulu (Balası), Kıssa-i Semetey Bu Turur, Kırgızistan Bilimler Akademisi Kütüphanesi El Yazmaları Nadir Eserler Bölümü. (Numarasız) Redaksiyon, “Semetey Baatır Cönündö Bayan”, Ala Too, 1988, S IV, s. 17-25.
Yudahin, K. K., Kırgızca Sözlük, çev. Abdullah Battal Taymas, TDK Yay., C I-II, Ankara 1998.